Bitwa morska pod North Foreland: Różnice pomiędzy wersjami

m
lit.
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
Linia 9:
Po tym jak [[Holandia|Holendrzy]] zadali [[Anglia|angielskiej]] [[flota|flocie]] potężny cios w [[bitwa morska czterodniowa|bitwie czterodniowej]], czołowy holenderski polityk [[Johan de Witt]] rozkazał admirałowi-porucznikowi [[Michiel de Ruyter|de Ruyterowi]] kontynuować realizację planów opracowanych przed ponad rokiem: lądowanie w Medway w celu zniszczenia floty angielskiej, gdy ta jest poddawana generalnym naprawom w stoczni Chatham w [[Kent]]. W tym celu na 10 [[fleuta|fleut]] załadowano 2700 holenderskiej piechoty morskiej. Do tego de Ruyter miał połączyć swą flotę z flotą [[Francja|francuską]].
 
Francuzi jednak nie pokazali się, a do tego zła pogoda unimożliwiłauniemożliwiła wysadzenie desantu. De Ruyter musiał ograniczyć swoje działania do blokowania [[Tamiza|Tamizy]]. Dnia [[1 sierpnia]] zauważył, że angielska flota opuszcza port - wcześniej niż się spodziewano. Następnie sztorm odrzucił holenderską flotę do tyłu, w kierunku flamadzkiegoflamandzkiego wybrzeża. Dnia [[3 sierpnia]] de Ruyter zostawił z tyłu fleuty z wojskiem i ponownie zbliżył się do angielskiego wybrzeża.
 
==Pierwszy dzień bitwy==
Wczesnym rankiem [[4 sierpnia]] [[Holandia|holenderska]] [[flota]] licząca 88 okrętów odkryła w pobliżu North Foreland flotę [[Anglia|angielską]] liczącą 89 okrętów, żeglującą na północ. Holendrzy rozpoczęli pościg z południowego wschodu, będąc w pozycji zawietrznej gdyż wiatr wiał z północnego zachodu. Nagle wiatr zmienił kierunek na północno-wschodni. Dowódca angielskiej floty, [[Rupert Reński|książę Rupert]], dokonał ostrego zwrotu by odzyskać korzystny wiatr; de Ruyter szedł naprzód, by dopaść Anglików. Wykonany w tym celu manewr okazał się fatalny dla floty holenderskiej. Teraz płynęli prosto w centrum obszaru o podwyższonym ciśnieniu atmosferycznym. Holenderska [[awangarda (wojsko)|awangarda]] pod wodzą admirała-porucznika [[Johan Evertsen|Johana Evertsena]], wytraciła całą szybkość i nie była w stanie utrzymać linii bojowej. Kłopotliwa sytuacja utrzymywała się od wielu godzin; następnie znowu lekka bryza powiała z północnego wschodu. Wówczas od razu awanagardaawangarda floty angielsiejangielskiej dowodzoniadowodzona przez [[Thomas Allin|Thomasa Allina]] oraz część angielskiego centrum sformowały linię bojową i pożeglowały prosto na holenderską awangardę, wciąż pomieszaną i przez to niemal bezbronną.
Okręt za okrętem floty fryzyjskiej był uszkadzany przez ogień artylerii okrętów angielskich. Zginął wiceadmirał [[Rudolf Coenders]]. Admirałowi-porucznikowi [[Tjerk Hiddes de Vries|de Vriesowi]] działo urwało rękę i nogę, mimo to nadal usiłował zaprowadzić porządek w swoich siłach. Jednak nie było to już możliwe. Nie mogąc uderzyć na Anglików z pomocą swego centrum, przerażony de Ruyter widział jak fryzyjskie okręty dryfują na południe, pełne rozrzuconych zwłok lub rannych, których jęki wznosiły się ponad inne odgłosy bitwy.
Teraz Rupert połączył całą awangardę i centrum i obrócił się naprzeciw holenderskiego centrum. Towarzyszący Rupertowi [[George Monck]], przewidywał, że de Ruyter odda dwie salwy burtowe i ucieknie, jednak on podjął zażartą walkę, kierując bitwą ze swego okrętu flagowego ''[[De Zeven Provinciën]]'', ktoryktóry musiał stawić opór połączonemu atakowi angielskich okrętów ''Sovereign of the Seas'' i ''Royal Charles'', zmuszając Ruperta do przeniesienia się z uszkodzonego okrętu ''Royal Charles'' na okręt ''Royal James''. W ten sposób ochronił odwrót holenderskiej awangardy.
 
W międzyczasie admirał-porucznik [[Cornelis Tromp]], dowodzący holenderską [[ariergarda|ariergardą]], dostrzegł z daleka smutne wydarzenia. Rozdrażniony tym widokiem, postanowił dać wlaściwywłaściwy przykład. Dokonał ostrego zwrotu na zachód, przebił się przez linię angielskiej ariergardy, dowodzonej przez [[Jeremy Smith|J.Smitha]], oddzielając go od reszty angielskiej floty, po czym, mając korzystny wiatr, przystąpił do gwałtownego natarcia w wyniku którego angielska ariergarda została pobita i uciekła na zachód. Prowadził pościg aż do nocy, niszcząc okręt angielski ''Resolution'' za pomocą brandera. Po tym, jak trzykrotna salwa Trompa zmiotła całą załogę okrętu flagowego Smitha ''Loyal London'', okręt ten, niezdolny już do samodzielnego rejsu, musiał być odholowany do Anglii. Zastępcą dowódcy angielskiej ariergardy był [[Edward Spragge]], który poczuł się tak bardzo upokorzony przez minione zdarzenia, że stał się osobistym wrogiem Trompa. Zginął podczas próby zabicia swego wroga podczas [[bitwa morska pod Texel|bitwy pod Texel]].
 
==Drugi dzień bitwy==
Z rana o 5:00 [[Cornelis Tromp|Tromp]] przerwał pościg, w pełni zadowolony ze swojej pierwszej prawdziwej wiktorii jako dowódcy [[eskadra|eskadry]]. W czasie nocy jeden z okrętów przynióslprzyniósł wiadomość, że [[Michiel de Ruyter|de Ruyter]] także odniósł zwycięstwo, tak więc ogarnął Trompa euforyczny nastrój.
To się nagle zmieniło po natrafieniu na dryfujący okręt flagowy z umierającym Tjerkem Hiddesem. Nagle ogarnęła go obawa, że jest jedyną pozostałością po flocie holenderskiej i że jest w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Znajdujące się za nim te okręty [[Anglia|angielskiej]] [[ariergarda|ariergardy]], które zachowalyzachowały zdolność bojową, skierowały się na wschód. Wszędzie na horyzoncie widać było angielskie bandery. Z przodu innych wrogich eskadr na pewno go oczekiwano. Wściekle manewrując, Tromp, pijąc przy tym dużo dżinu dla poprawienia stanu swoich nerwów, wymknął się wszelkim próbom schwytania go w pułapkę i o 6:00 rano doprowadził swoją eskadrę bezpiecznie do [[Holandia|holenderskiego]] portu [[Flushing]]. Tam, z wielką ulgą, trafił na resztę holenderskiej floty.
 
Trompowi zajęło 6 godzin by zebrać się na odwagę i stanąć osobiście przed de Ruyterem. Było dla niego oczywiste, że nigdy nie powinien był sobie pozwolić na całkowite oddzielenie się od sił glównychgłównych. Rzeczywiście, de Ruyter, nie będący akurat w soim zwykłym dobrodusznym nastroju, z miejsca oskarżył go o porażkę i rozkazał Trompowi i jego podkomendnym ([[Isaac Sweers|Sweersowi]] i [[Willem van der Zaan|der Zaanowi]]) iść precz z jego oczu i nie pokazywać mu się znowu na jego okręcie ''Zeven Provinciën''. Naczelny wódz holenderskiej floty wziążwciąż nie mógł dojść do równowagi po wypadkach z poprzedniego dnia.
Po krótkiej letniej nocy, de Ruyter z rana o 5:00 odkrył, że jego polożeniepołożenie jest beznadziejne. W tym czasie admirał-porucznik Johan Evertsen zmarł z powodu straconej nogi. Siły de Ruytera były teraz mniejsze o około 40 okrętów. Większość okrętów awangardy, które przetrwały masakrę, bylabyła niezdolna do walki. W ciągu nocy około 15 okrętów zdezerterowało. Potężna fala ze wschodu przeszkadzała w prostym odwrocie w kierunku kontynentalnego wybrzeża. Na zachodzie angielska awangarda i centrum (około 50 okrętów) otoczyły go półkolem, bezpiecznie bombardując jego flotę z zawietrznej.
Anglicy mieli jednak także problemy. Duża fala przeszkadzała im w zamknięciu Holendrów. ProbowaliPróbowali użyć [[brander]]ów, lecz te również mialymiały problemy z dotarciem do nieprzyjaciela. Jedynie slup ''Fan-Fan'', ulubiony jacht Ruperta, dostał w swój zasięg holenderski okręt flagowy ''De Zeven Provinciën'', gnębiąc go swymi dwoma małymi dzialkamidziałkami.
Tym razem kapryśny wiatr, który w tej bitwie był tak bardzo niepomyślny dla Holendrów, zmieniając swój kierunek na zachodni, ocalił ich flotę.
Holendrzy błyskawicznie sformowali linię bojową i przedostali się przez flamadzkieflamandzkie płycizny na bezpieczną pozycję. Odwrót wszystkich uszkodzonych okretówokrętów zabezpieczał wiceadmirał [[Adriaen Banckert]], dowódca floty [[Zelandia (prowincja)|Zelandii]]. Do tego siły holenderskie znacznie wzroslywzrosły, gdyż większość okrętów, które posądzono o dezercję, w ciągu nocy zdryfowały, a teraz przy zmienionych warunkach pogodowych, powróciły do sił głównych, włączając się do bitwy.
 
==Skutki bitwy==
Bitwa ta była wielkim zwycięstwem [[flota|floty]] [[Anglia|angielskiej]], przy jednoczesnym oddzielnym zwycięstwie [[ariergarda|ariergardy]] [[Holandia|holenderskiej]] [[Cornelis Tromp|Trompa]] nad ariergardą angielską.
Straty holenderskie bylybyły ogromne, tuż po bitwie szacowane na około 5000 ludzi, chociaż dokładne rachunki wykazały, że było 1200 zabitych i poważnie rannych.
Anglicy stracili 300 zabitych i rannych. Holendrzy stracili jedynie 2 okręty - de Ruyter odniósł sukces ratując niemal całą [[awangarda (wojsko)|awangardę]]. Tylko ''Sneek'' i ''Tholen'' skapitulowały. Holendrzy wkrótce naprawili uszkodzenia. Podwójne nieszczęścia, jak wielka zaraza w Londynie oraz Wielki Pożar Londynu, wstrząsnęły budżetem króla Anglii [[Karol II|Karola II]]. Nie mając pieniędzy, nie mógł kotynuowaćkontynuować wojny.
Podczas mijających tygodni, gdy flota holenderska byabyła intensywnie reperowana, admirał [[Robert Holmes]], przy pomocy holenderskiego zdrajcy Laurensa van Heemskercka, spalił 150 holenderskich statków handlowych znajdujących się u ujścia rzeki [[Vlie]].
 
Holendrzy wkrótce odzyskali poprzeniąpoprzednią siłesiłę bojową. Przez pewien czas dochodziło jedynie do pojedyńczychpojedynczych utarczek na morzu. W końcu doszło do [[Bitwa morska pod Medway|najazdu na Medway]] w [[1667]], ktoryktóry był niezwykle ciężkim ciosem dla angielskiej floty.
W Holandii klęska pod North Foreland miała daleko idące polityczne skutki. Tromp był czołową postacią Oranżystów. Oskarżenie Trompa o ciężkie zaniedbanie podzieliło kraj. Broniąc się Tromp pozwolił swemu bratu przyrodniemu [[Johan Kievit|Kievitovi]] opublikować raport o swoim postępowaniu. Wkrótce odkryto, że Kievit planował sekretnie negocjować traktat pokojowy z królem Anglii. Uciekł do Anglii i został zaocznie skazany na smierćśmierć. Rodzina Trompa zostalazostała oczyszczona z zarzutów, jednak sam Tromp nie mógł wrocićwrócić do slużbysłużby we flocie wojennej Holandii. W listopadzie [[1669]] zwolennik Trompa probowałpróbował zamordować de Ruytera w hali wejściowej jego domu. W [[1672]] Tromp wziął rewanż na [[Johan de Witt|Johanie de Witt]], doprowadzając do jego śmierci. Nowy wladcawładca [[Wilhelm III Orański]] z wielkim trudem doprowadził do pojednania Trompa z de Ruyterem w [[1673]].
 
==Literatura==