Wyspa Wielkanocna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linkowania związane z bananem, dr. red.
Linia 23:
[[Plik:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|mały|lewo|200px|Flaga Rapa Nui]]
{{Osobny artykuł|Historia Wyspy Wielkanocnej}}
Według literatury wyspa została zasiedlona w IV wieku n.e. przez osadników z [[Hawaje (archipelag)|Hawajów]]. Niektórzy naukowcy twierdzą jednak, że mogło to nastąpić w VIII wieku n.e. na co wskazuje [[datowanie radiowęglowe]]. Polinezyjczycy prawdopodobnie przybyli z [[Markizy|Markizów]] przywożąc ze sobą [[bananBanan (owoc)|banany]]y, [[Kolokazja jadalna|taro]], [[Kura domowa|kurczaki]], czy [[szczur]]y. Najnowsze badania Terry’ego L. Hunta i Carla P. Lipo wskazują jednak, że wyspa została zasiedlona około 1200 roku, zaś wcześniejsze błędne określenie daty były spowodowane zanieczyszczeniem próbek<ref name=archeowiesci>{{cytuj stronę|url=http://archeowiesci.pl/2007/09/27/rapa-nui-zaglada-raju/|tytuł=Rapa Nui: zagłada raju|data=2007|autor=[[Archeowieści]]|data dostępu=2011-09-05}}</ref>. Tę tezę potwierdza dodatkowo fakt braku jakichkolwiek osadów geologicznych związanych z działalnością człowieka przed tym okresem.
 
Inna teoria rozpropagowana przez [[Thor Heyerdahl|Thora Heyerdahla]] mówi, że część późniejszych mieszkańców wyspy zwanych ''długouchymi'' przybyła na Wyspę z Ameryki Południowej. Mają o tym świadczyć m.in. uprawy słodkiego ziemniaka znajdującego się na wyspie, podania mieszkańców, jak również cechy wyglądu dawnych mieszkańców wyspy, wynikające z posągów. Heyerdahl doświadczalnie dowiódł możliwości przepłynięcia z Ameryki Południowej do Polinezji tratwą ([[Wyprawa Kon-Tiki|Kon-Tiki]]). Według podań arystokratyczni ''długousi'' w trakcie powstania ciemiężonej ludności pochodzenia polinezyjskiego (tzw. ''krótkousi'') zostali prawie zupełnie zgładzeni (wojna domowa na wyspie rozegrała się po 1722 – odkrycie wyspy przez [[Holendrzy|Holendrów]] – a przed 1773/1774 – lądowanie [[James Cook|Jamesa Cooka]]<ref>M. Jamkowski, Rapa Nui. Wyspa kolosów, [w:] National Geographic: Traveler, nr. 2 (25), kwiecień/maj 2009, s. 27.</ref>). Późniejsze badania nie wykazały powiązań genetycznych współczesnych mieszkańców Wyspy Wielkanocnej z mieszkańcami Ameryki Południowej, co jednak biorąc pod uwagę całkowitą zagładę „długouchych” niekoniecznie musi całkowicie podważać teorię Heyerdahla.
Linia 67:
Gospodarka wyspy oparta jest głównie na [[turystyka|turystyce]]. Co roku wyspę odwiedza ok. 30 tys. turystów. Średni okres pobytu to ok. 3-4 dni, wydatki – ok. 500 USD na osobę, co daje przychód z turystyki w kwocie ok. 15 milionów [[Dolar amerykański|USD]] rocznie. Wyspa jest strefą „Tax Free” co oznacza, że jej mieszkańcy nie płacą [[podatek|podatków]]. Główną atrakcję stanowią kamienne figury [[moai]].
 
Mieszkańcy trudnią się także [[rolnictwo|rolnictwem]], [[rybołówstwo|rybołówstwem]], [[hodowla|hodowlą]] koni, drobiu i bydła. W przeszłości na wyspie hodowano wyłącznie owce. Uprawia się [[bananBanan (owoc)|banany]]y, [[Kolokazja jadalna|taro]], [[Kukurydza zwyczajna|kukurydzę]], warzywa (w minimalnych ilościach), [[trzcina cukrowa|trzcinę cukrową]], [[figowiec|figowce]] i [[Wilec ziemniaczany|bataty]]. Większość żywności sprowadzana jest drogą morską bądź lotniczą z kontynentu, w związku z czym jej ceny są wyższe niż w [[Chile]] kontynentalnym. Drogą morską sprowadzana jest też reszta zaopatrzenia (na wyspie nie ma przemysłu).
 
Przez lata rozwinęło się również [[rzemiosło]]. Wyrabia się głównie naszyjniki z muszli, drewna i ptasich piór, rzeźby moai (zarówno kamienne, jak i drewniane) oraz wiele innych przedmiotów, jak misy i ozdoby, których zdobnictwo nawiązuje do lokalnych motywów [[mitologia|mitologicznych]].