Symfonia: Różnice pomiędzy wersjami

* [[Franz Schubert]] – 8 (13)<ref>Numeracja Symfonii [[Franz Schubert|Schuberta]] zmieniała się na przestrzeni lat. Lista kompozycji [[Franz Schubert|Schuberta]] został opracowana w latach 40. XIX wieku przez [[Aloys Fuchs|Aloisa Fuchsa]] po konsultacji z bratem kompozytora, Ferdynandem. W drugiej połowie XIX wieku George Grove zestawił symfonie Schuberta w porządku chronologicznym. Twórcy zrewidowanego katalogu Deutscha z [[1978]] roku, Walter Durr i Arnold Feil wyłączyli z Katalogu Deutscha VII Symfonięsymfonię E-dur. Ich stanowisko jest kwestionowane i szeroko dyskutowane w świecie muzycznym; Brian Newbould – ''Schubert and the Symphony. A New Perspective'', Toccata Press, 1992, s. 291-293.</ref> symfonii (''[[VIII (VII) symfonia Schuberta|VIII ''Niedokończona'']]'', ''[[IX symfonia Schuberta|IX ''Wielka'']]'', a także ''D-dur D2B'', ''D-dur D615'', ''D-dur D708A'', ''[[VII symfonia Schuberta|VII symfonia E-dur D 729]]'' oraz ''X Symfoniasymfonia D-dur D936A'' – z których zachowały się szkice lub fragmenty i są zwykle pomijane w katalogach, stąd często podawana liczba ośmiu symfonii skomponowanych przez [[Franz Schubert|Schuberta]])

* [[Antonín Dvořák]] – 9 symfonii ([[IX Symfoniasymfonia e-moll "Z„Z Nowego Świata"Świata” Dvořáka|IX ''Z Nowego Świata'']])

* [[Piotr Czajkowski]] – 7 symfonii (I ''Zimowe Marzenia'', II ''Małorosyjska'', III "Polska"„Polska”, V, VI ''Patetyczna'' oraz symfonia 'Manfred'‘Manfred’ napisana pomiędzy symfonią 4 a 5, nienumerowana)

* [[Anton Bruckner]] – 11 symfonii (symfonia "0"„0” – nullte – niedokończona, symfonia "00"„00” (-1) – szkice)

* [[Gustav Mahler]] – 10 symfonii (I ''Tytan'', II "Zmartwychwstanie"„Zmartwychwstanie” VIII ''Symfonia Tysiąca'')

* [[Ignacy Feliks Dobrzyński]] – 2 symfonie (II, "Charakterystyczna"„Charakterystyczna”)

* [[Mieczysław Karłowicz]] – 1 symfonia, "Odrodzenie"„Odrodzenie”

* [[Karol Szymanowski]] – 4 symfonie (III "Pieśń„Pieśń o Nocy"Nocy”, IV koncertująca)

Ponadto swój wkład do symfonii włożyli: [[Georges Bizet]], [[Nikołaj Rimski-Korsakow]], [[César Franck]], [[Ernest Chausson]], [[Vincent d'Indyd’Indy]], [[Edward Elgar]], [[Benjamin Britten]], [[William Walton]], [[Aram Chaczaturian]] i inni.

W drugiej połowie XVII w. orkiestrowy wstęp do [[Opera|opery]], [[kantata|kantaty]] czy [[oratorium]] zwano we Włoszech [[sinfonia|sinfonią]], później [[uwertura włoska|uwerturą włoską]]. Ustalono wtedy układ części: szybka, wolna, szybka. Uwertura włoska stała się punktem wyjścia do wykształcenia klasycznej formy symfonii. We Francji uprawiano [[uwertura francuska|uwerturę]] o innym układzie części: wolna, szybka, (wolna).

Mozart zaczął pisać symfonie na wzór J. S. Bacha i G. Sammartiniego, potem zaczął wykorzystywać francuski styl galant, nadał mu polot, pozostawił swój geniusz na doświadczeniach szkoły mannheimskiej w dziedzinie instrumentacji i formy. Jego trzy ostatnie symfonie – g moll, Es dur i C dur "Jowiszowa"„Jowiszowa” należą do największych arcydzieł. W symfoniach [[Ludwig van Beethoven|L. van Beethovena]] (ucznia Haydna) obserwujemy rozbudowę formy (zmiany łączników, cody) i orkiestry (zwiększenie udziału instrumentów dętych, perkusji), pogłębianie ekspresji (wzbogacenie harmonii, kontrasty dynamiki, recytatyw kontrabasów w finale [[IX symfonia Beethovena|IX symfonii]]). Beethoven wytyczył rozwój muzyki na cały XIX w. Na pierwsze miejsce wysuwają się symfonie:

W epoce tej nastąpiło połączenie klasycznej formy i techniki kompozytorskiej [[Ludwig van Beethoven|Beethovena]] z romantyczną ekspresją i wpływem pieśni na charakter tematów. Rozwinęły się tendencje programowe. Pojawiły się także pomysły wprowadzenia motywu przewodniego. Generalną tendencją romantyzmu było rozbudowa formy, aparatu orkiestry i gęstnienia brzmienia. Do najwybitniejszych twórców tej epoki należeli: [[Robert Schumann]], którego symfonie przenikała romantyczna ekspresja, [[Franz Schubert]], [[Felix Mendelssohn-Bartholdy]], [[Johannes Brahms]], którego 4 symfonie należą do filarów światowego repertuaru koncertowego, [[Piotr Czajkowski]], z którym wiąże się rozwój programowości emocjonalnej, A. Bruckner, który zespolił wagnerowską harmonię i organowe brzmienie orkiestry z techniką [[Ludwig van Beethoven|Beethovena]], wreszcie [[Gustav Mahler]] i [[Hector Berlioz]], których symfonie często trwają ponad godzinę, a ich orkiestry nie mieściły się na scenie.

Przykładem utworu zatytułowanego symfonia, a odległego od jakiegokolwiek wzorca symfonicznego są ''Symfonie instrumentów dętych'' Strawińskiego. Innym – kolaż nazwany Symfonią przez [[Luciano Berio]]<ref>http://www.youtube.com/watch?v=_-5oIR8okqs|nagranie archiwalne.</ref>. W polskiej muzyce lat sześćdziesiątych powstawały także utwory nazywane symfoniami, acz z powodu niekonwencjonalnego używania instrumentów ([[sonoryzm]]) w niczym nie przypominał tradycjego brzmienia (np. [[Krzysztof Penderecki]] ''I Symfonia'')

* [[Arsenij Awraamow]] – [[futuryzm|futurystyczna]] ''Symfonia syren fabrycznych'', na chór, armaty i wszystkie syreny w mieście (wykonana 1922 w Baku, 1923 w Moskwie)<ref>[http://sonification.eu/avraamov Arsenij Avraamov, Sonification of You, Martin John Callanan<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>

* [[Jefim Gołyszew]] – [[dadaizm|dadaistyczna]] ''Antysymfonia'' ("Musikalische„Musikalische Kreisguillotine"Kreisguillotine”; Berlin, 1919): Hannah Höch, stojąc przy fortepianie, uderzała w pokrywki garnków. Części wg komentarza kompozytora:

** ''I Symfoniasymfonia'' (1962) – muzycy wystawiają ręce przez otwory w fotografii innej orkiestry

** ''II Symfoniasymfonia'' (1962) – muzycy kartkują nuty w tempie wskazanym przez dyrygenta

** ''III Symfoniasymfonia'' (1964) – na znak dyrygenta muzycy cicho i w unisonie zsuwają się z krzeseł<ref>[http://members.chello.nl/j.seegers1/flux_files/brecht_performances.html Fluxus & Happening -– George Brecht | Events and Performances<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>

* ''ABC Form Muzycznych'', Danuta Wójcik, Musica Iagellonica, Kraków 1997, {{ISBN|83-7099-061-4}}.

* ''Mała encyklopedia muzyki'', Stefan Śledziński (red. naczelny), [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], Warszawa 1981, {{ISBN|83-01-00958-6}}.