Wikipedia

Manuskrypt Wojnicza: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
drobne techniczne
Linia 1:
[[Plik:Voynich manuscript excerpt.svg|thumb|225px|Pismo manuskryptu Voynicha.]]
'''Rękopis Wojnicza'''<ref>{{cytuj pismo |autor = Piotr Cieśliński | tytuł = Tajemnica rękopisu Wojnicza | czasopismo = Gazeta Wyborcza | wolumin = 29 | wydanie = 8060 | strony = 18 |data = 5 lutego 2014 | wydawca = Agora | miejsce = Warszawa | issn = 0860-908X}}</ref> ({{w języku|en|Voynich manuscript}}) – [[pergamin]]owa księga oprawiona w skórę, składająca się pierwotnie ze 136 dwustronnie zapisanych [[welin]]owych kart (czyli 272 stron; do dziś przetrwało 120 kart) formatu 15 na 22,5 cm (6 × 9 cali), pokrytych rysunkami, wykresami i niezrozumiałym pismem. Swoją nazwę zawdzięcza odkrywcy [[Wilfrid Michael Voynich|Michałowi Wojniczowi]], polskiemu antykwariuszowi i kolekcjonerowi, który w 1912 nabył rękopis od [[Jezuici|jezuitów]] z [[Willa Mondragone|willi Mondragone]] we [[Frascati]]. Do dziś [[rękopis]] uchodzi za jeden z najbardziej tajemniczych rękopiśmiennych zabytków średniowiecza, ponieważ jego autor, [[pismo]] oraz język do dziś pozostają nieznane. Pierwsza [[faksymile]] rękopisu zostało wydane w 2005<ref>Gawsewitch, s. 44.</ref>.
 
Rękopis Wojnicza był i jest przedmiotem intensywnych badań, prowadzonych przez profesjonalnych [[Kryptologia|kryptologów]] i amatorów, m.in. przez uznanych amerykańskich i brytyjskich specjalistów od łamania kodów, którzy działali podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] (żadnemu z nich nie udało się rozszyfrować ani jednego słowa). Ta seria niepowodzeń spowodowała, że rękopis stał się słynnym przedmiotem kryptologii historycznej, ale również dodała wagi teorii mówiącej, że księga jest po prostu wyszukaną [[Mistyfikacja|mistyfikacją]] (dziś nie przyjmuje się tego za pewnik), sekwencją przypadkowych symboli, które nie mają żadnego znaczenia.
 
Badania pergaminu, na którym spisano rękopis, przeprowadzone metodą [[Datowanie radiowęglowe|datowania radiowęglowego]] w latach 2009–2011 przez specjalistów z [[University of Arizona]] wykazały, że powstał on między 1404 a 1438<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.physorg.com/news/2011-02-experts-age.html | tytuł = Experts determine age of book 'nobody can read' | data dostępu = 2011-02-25 | autor = Daniel Stolte| opublikowany = physorg.com | data = 2011-02-10 | język = en}}</ref>.
 
Rękopis Wojnicza znajduje się od 1969 w zbiorach [[Beinecke Rare Book & Manuscript Library]] Uniwersytetu Yale'aYale’a.
 
== Zawartość manuskryptu ==
Linia 18:
Luki dzielą tekst na około 35 tys. „słów” różnej długości, przy czym „słowa” te wydają się zgodne z pewnego rodzaju zasadami fonetycznymi i gramatycznymi, np. pewne znaki muszą się pojawić w każdym słowie (jak [[Samogłoska|samogłoski]] w języku angielskim lub łacińskim), z kolei inne nigdy nie następują po sobie, niektóre mogą być podwajane, a inne nie.
 
[[Przetwarzanie języka naturalnego|Analiza statystyczna]] tekstu ukazuje schematy podobne do tych w językach naturalnych. Przykładem może być częstotliwość występowania słów, która jest zgodna z [[Rozkładprawo Zipfa|prawem Zipfa]]. Również [[Entropia (teoria informacji)|entropia]] słowa podobna jest do tej w języku łacińskim lub angielskim<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3926/is_200110/ai_n8973053/ Gabriel Landini: ''Dowody na lingwistyczną strukturę manuskryptu Voynicha przy użyciu analizy spektralnej'', 2001].</ref>. Pewne słowa pojawiają się tylko w niektórych fragmentach lub tylko na kilku stronach, inne z kolei są obecne w całym tekście. Jest bardzo niewiele powtórzeń wśród ponad tysiąca „etykiet” dołączonych do ilustracji. W sekcji zielarskiej pierwsze słowo na każdej stronie występuje tylko i wyłącznie tam, być może jest to nazwa omawianej rośliny.
 
Z drugiej jednak strony język manuskryptu Voynicha jest całkiem niepodobny do [[Języki w Europie|języków europejskich]] pod kilkoma względami. Po pierwsze, nie ma w nim praktycznie żadnych słów składających się z więcej niż dziesięciu znaków. Niewiele jest też jedno- lub dwuliterowych słów. Rozkład liter w słowie jest też dość specyficzny. Niektóre znaki występują tylko na początku słowa, inne tylko na końcu, a jeszcze inne zawsze w środku. Jest to fenomen spotykany w alfabetach [[Języki semickie|semickich]], a nie w [[Łacina|łacinie]] czy [[Cyrylica|cyrylicy]] (z wyjątkiem greckich liter [[beta]] i [[sigma]]).
Linia 35:
* ''Zielarska'' – na każdej stronie znajduje się jedna lub dwie ilustracje danej rośliny oraz tekst. Jest to typowy format europejskich [[zielnik]]ów z tamtego okresu. Niektóre rysunki stanowią większe i wyraźniejsze kopie szkiców, znajdujących się w sekcji farmaceutycznej. Identyfikacja tych roślin nie jest jednak możliwa.
 
W 1944 roku [[Hugh O'Neill]] opublikował artykuł, w którym stwierdził, że razem z zespołem botaników zidentyfikował następujące rodzaje i gatunki: [[pokrzywa]], [[podejźrzon księżycowy]], [[słonecznik zwyczajny]] i [[papryka]]. Nasiona dwóch ostatnich rodzajów mogły pojawić się w Europie po drugiej podróży [[Krzysztof Kolumb|Kolumba]] w roku 1493<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = O'Neill | imię = Hugh | tytuł = Botanical Observations on the Voynich MS. | czasopismo = Speculum | wolumin = 19 | wydanie = 1 | strony = 126 | rok = 1944 | miesiąc = styczeń | język = en}}</ref>.
* ''Astronomiczna'' – sekcja ta zawiera [[diagram]]y kołowe, np. niektóre z nich przedstawiają [[Gwiazda wielokrotna|słońca]], [[Naturalny satelita|księżyce]] lub [[Gwiazda|gwiazdy]], będące elementami [[Astronomia|astronomii]] i [[Astrologia|astrologii]]. Jeden z szeregów dwunastu diagramów przedstawia typowe symbole [[Gwiazdozbiór|konstelacji]] [[zodiak]]alnych (np. [[gwiazdozbiór Ryb]], [[Gwiazdozbiór Byka|Byka]], myśliwego z [[Kusza|kuszą]] oznaczającego znak [[Gwiazdozbiór Strzelca|Strzelca]] itp.). Postaci kobiet przedstawione na ilustracjach są w większości przypadków nagie. Każda z nich trzyma w ręku coś, co przypomina oznaczoną gwiazdę lub łańcuch albo sznur, na końcu którego przymocowana jest gwiazda. Dwie ostatnie strony tej sekcji (gwiazdozbiór [[Gwiazdozbiór Wodnika|Wodnika]] i [[Gwiazdozbiór Koziorożca|Koziorożca]], czyli okolice stycznia i lutego) zaginęły, a gwiazdozbiór Barana i Byka jest podzielony na cztery pary diagramów, po piętnaście gwiazd w każdym. Niektóre z tych diagramów znajdują się na rozkładanych kartkach.
* ''Biologiczna'' – zawiera zwarty, ciągły tekst, przeplatany ilustracjami przedstawiającymi głównie małe, nagie kobiety, kąpiące się w kałużach lub pojemnikach połączonych zawiłą siecią rur w kształcie organów ludzkich. Niektóre kobiety mają na głowach korony.
Linia 53:
Prywatna biblioteka Beckxa została przeniesiona do Willii Mondragone. Około 1912 roku Collegio Romano znalazło się przypuszczalnie w trudnej sytuacji finansowej, bowiem zdecydowano się sprzedać (w tajemnicy) niektóre z jego zbiorów. Wtedy Wilfrid Voynich nabył trzydzieści manuskryptów, a wśród nich znajdował się również ten, który teraz nosi jego imię.
 
W roku 1915 odbyła się wystawa jego zbiorów w [[Chicago]], która trwała od 7 października do 3 listopada. Wśród licznych, bezcennych manuskryptów i książek zaprezentowano Manuskrypt Voynicha, który został uznany za jeden z najważniejszych w całej kolekcji<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Anonymous | tytuł = The Voynich Collection | czasopismo = Bulletin of the Art Institute of Chicago | wolumin = 9 | wydanie = 7 | strony = 97-100 | data = 1915-11-01 | język = en }}</ref>.
 
W 1930 roku, a więc po śmierci Voynicha, księgę odziedziczyła wdowa po nim, pisarka [[Ethel Lilian Voynich]], córka matematyka [[George Boole|George’a Boole’a]]. Po jej śmierci w 1960 roku manuskrypt stał się własnością jej bliskiej przyjaciółki Anne Nill, która rok później sprzedała księgę właścicielowi antykwariatu Hansowi P. Krausowi. Ten nie znalazłszy kupca na księgę, przekazał ją 1969 roku [[Yale University|Uniwersytetowi Yale]], gdzie znajduje się do dziś w Bibliotece Rzadkich Ksiąg Beinecke’a pod numerem katalogowym MS 408.
Linia 62:
[[Plik:John Dee Ashmolean.jpg|thumbnail|[[John Dee]]]]
[[Plik:EdwKelley.jpg|thumbnail|[[Edward Kelley]]]]
List Marciego z 1666 roku do Kirchera zawiera informację przekazaną mu przez jego zmarłego przyjaciela [[Raphael Sobiehrd-Mnishovsky|Raphaela Mnishovsky’ego]], mówiącą o tym, że cesarz [[Rudolf II Habsburg|Rudolf II]] (panował w latach [[1552]]-[[1612]]1552–1612) nabył manuskrypt za 600 dukatów (równowartość 30 800 dolarów w roku 2005) będąc przekonanym, że autorem jest wszechstronnie uzdolniony [[Zakon Braci Mniejszych|franciszkanin]] [[Roger Bacon]] (1214-12941214–1294).
 
Mimo że Marci zastrzegł, iż „wstrzymuje się z opinią” na temat tej teorii, Voynich potraktował ją bardzo poważnie i zrobił wszystko, by ją potwierdzić. Jego przekonanie miało znaczący wpływ na próby rozszyfrowania tekstu przez następne 80 lat. Jednak uczeni, którzy przyglądali się manuskryptowi i którym znane są prace Bacona, odrzucili taką możliwość. Mnishovsky zmarł w 1644 roku, a transakcja została przeprowadzona przed abdykacją Rudolfa w 1611 roku, co najmniej 55 lat przed listem Marciego.
Linia 71:
 
=== Inne teorie ===
Fotokopie pierwszej strony manuskryptu zawierają niewyraźne ślady pisma, które zostało usunięte. Z pomocą substancji chemicznych można odczytać imię ''Jacoba Tepenece''. Przyjmuje się, że jest to imię Jakuba Hořčický'egoHořčický’ego z Tepenec, znanego pod łacińskim imieniem i nazwiskiem [[Jacobus Sinapius]], który żył w latach 1575-16221575–1622. Był on osobistym lekarzem Rudolfa II, specjalizował się w [[Ziołolecznictwo|ziołolecznictwie]], a także opiekował się cesarskimi ogrodami botanicznymi. Voynich i wiele innych osób po nim wywnioskowało na podstawie tego „podpisu”, że Jakub miał w posiadaniu manuskrypt jeszcze przed Bareschem. Widziano w tym potwierdzenie historii Mnishovskyego.
 
Jednakże pismo to nie pasuje do podpisu Jakuba, znalezionego w dokumencie zlokalizowanym przez Jana Hurycha w 2003 roku<ref>{{Cytuj stronę | url = http://hurontaria.baf.cz/CVM/b12.htm | tytuł = The New Signature of Horczicky and the Comparison of them all}}</ref>. Możliwe, że tekst na stronie ''f1r'' został dodany przez późniejszego właściciela lub bibliotekarza i jest jedynie próbą odgadnięcia, kto był autorem manuskryptu. W jezuickich księgach historycznych, do których dostęp miał Kircher, Jakub Hořčický jest jedynym alchemikiem bądź doktorem z dworu Rudolfa II, który zasługiwał na jednostronicowy wpis (dla przykładu [[Tycho Brahe]] jest jedynie pokrótce wspomniany). Ponadto substancje chemiczne użyte przez Voynicha tak zniszczyły welin, że podpis jest dziś ledwo widoczny. Zatem istnieją podejrzenia, że podpis został spreparowany przez samego Voynicha w celu uwiarygodnienia teorii Rogera Bacona.
 
Marci poznał Kirchera, kiedy przewodniczył delegacji z Uniwersytetu Karola w Rzymie w 1638 r. Przez następne 27 lat naukowcy wielokrotnie pisali do siebie na różne tematy naukowe. Podróż Marciego była częścią trwającego sporu o utrzymanie autonomii świeckiej części Uniwersytetu w stosunku do zakonu jezuitów, który prowadził konkurencyjne kolegium [[Clementinum]] w Pradze. Pomimo starań, dwie uczelnie zostały połączone w 1654 roku pod władzą jezuitów. Stąd pojawiły się spekulacje, że polityczna niechęć do jezuitów spowodowała, iż Marci spreparował listy Barescha, a następnie cały manuskrypt Voynicha, w celu obnażenia i skompromitowania Kirchera.
Linia 83:
Około roku 1618 Raphael Mnishovsky, kryptolog, znajomy Marciego, który uchodził za znakomitego znawcę teorii Bacona, wynalazł [[szyfr]], który – jak twierdził – jest nie do złamania. Wysnuto zatem teorię, iż napisał on manuskrypt Voynicha, aby zastosować swój wynalazek w praktyce, natomiast Baresch stał się jego mimowolnym królikiem doświadczalnym. Po tym, jak Kircher opublikował jego książkę o języku koptyjskim, Mnishovsky podobno stwierdził, że zbicie z tropu Kirchera przyniesie mu większą satysfakcję, niż zmylenie Barescha. Zatem namówił alchemika, żeby zwrócił się do jezuitów o pomoc. Wymyślił historię Rogera Bacona, by zmotywować Barescha. Sprostowanie wystosowane w liście dołączonym do manuskryptu mogło sugerować, iż Marci podejrzewał kłamstwo. Jednak nie ma w tej sprawie oczywistych dowodów.
 
Dr Leonell C. Strong, naukowiec specjalizujący się w dziedzinie onkologii i zarazem amator w dziedzinie kryptografii, próbował rozszyfrować manuskrypt Voynicha<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko =Strong | imię = Leonell C. | tytuł = Anthony Askham, the author of the Voynich Manuscript | czasopismo = [[Science]] | wolumin =101 | wydanie =2633 | strony = 608-609 | data = 1945-06-15 | język = en}}</ref>. Stanowczo twierdził, iż składał on się z „ciekawego podwójnego systemu postępu arytmetycznego złożonego alfabetu”. Uważał również, że na podstawie tekstu można twierdzić, że manuskrypt został napisany w XVI wieku przez angielskiego pisarza Anthony’ego Aschama, którego dzieła zawierają ''Mały Zielnik'', opublikowany w 1550 roku. Choć manuskrypt zawiera sekcje przypominające zielnik, głównym argumentem przeciw tej teorii jest to, że nie wiadomo, gdzie Anthony zdobył taką wiedzę literacką i kryptologiczną.
 
Nick Pelling wysnuł w swojej książce teorię, głoszącą, iż manuskrypt Voynicha został napisany przez Antonio Averlino, renesansowego architekta z Włoch (znanego również jako „Filarete”)<ref name="Pelling" />. Według teorii Pellinga, Averlino usiłował dotrzeć do [[Stambuł]]u około 1465 roku i zaszyfrował w manuskrypcie część swoich badań, by umożliwić przekazanie wiedzy [[Turcy osmańscy|Turkom osmańskim]] po przekroczeniu granicy weneckiej. Teoria ta jest oparta wyłącznie na poszlakach.
Linia 101:
Pierwsza sekcja księgi jest prawie w całości poświęcona zielarstwu. Jednak próby zidentyfikowania roślin na podstawie próbek i ilustracji współczesnych zielników nie powiodły się. Jedynie kilka roślin (m.in. [[fiołek trójbarwny]] i [[niekropień]]) może zostać zidentyfikowanych z całkowitą pewnością. Ilustracje „zielarskie”, które pasują do szkiców farmakologicznych, wydają się ich dokładnymi kopiami, z wyjątkiem brakujących części, które zostały uzupełnione nienaturalnie wyglądającymi detalami. Wiele ilustracji wydaje się łączyć korzenie, liście oraz kwiaty, pochodzące z różnych gatunków roślin.
 
Brumbaugh twierdził<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Brumbaugh | imię = Robert S. | tytuł = The Solution of the Voynich "Roger Bacon" Cipher | czasopismo = The Yale University Library Gazette | wolumin = 49 | wydanie = 4 | strony = 347-355 | rok = 1975 | miesiąc = kwiecień | język =en}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Brumbaugh | imię = Robert S. | tytuł =Botany and the Voynich "Roger Bacon" Manuscript Once More | czasopismo = Speculum | wolumin = 49 | wydanie = 3 | strony = 546-548 | rok = 1974 | miesiąc = lipiec | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko =Brumbaugh Brumbaugh | imię = Robert S. | tytuł = The Voynich 'Roger Bacon' Cipher Manuscript: Deciphered Maps of Stars | czasopismo = Journal of the Warburg and Courtauld Institutes | wolumin = 39 | strony = 139-150 | rok = 1976 | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Brumbaugh | imię = Robert S. | tytuł = The Voynich Cipher Manuscript: a Current Report | czasopismo = The Yale University Library Gazette | wolumin = 61 | wydanie = 3/4 | strony = 92-95 | rok = 1987 | miesiąc = kwiecień | język = en}}</ref>, że jedna z ilustracji przedstawiała [[słonecznik]] (sprowadzony do Europy z [[Ameryka|Ameryki]]), co może pomóc w ustaleniu daty powstania manuskryptu i stać się punktem wyjścia do badań nad jego pochodzeniem. Jednak podobieństwo jest niewielkie, szczególnie gdy porówna się je z dzikimi gatunkami. Rośliny te mogą być równie dobrze gatunkami z tej samej rodziny [[Aster|astrowatych]], obejmującej [[Stokrotka|stokrotkę]], [[rumianek pospolity]] i 30 tys. innych gatunków z całego świata.
 
Naczynia oraz rury w sekcji biologicznej mogą wskazywać na powiązania z [[Alchemia|alchemią]], co byłoby istotne, gdyby księga zawierała receptury na mikstury medyczne. Jednak podręczniki do alchemii z tamtego okresu zawierają identyczne pismo obrazkowe, za pomocą którego przedstawia się procesy i substancje w postaci obrazków (np. orzeł, ropucha, człowiek w grobowcu, para w łóżku) lub symboli alchemicznych (takich, jak kółko z krzyżykiem). Żaden z tych znaków nie został rozpoznany w manuskrypcie.
Linia 117:
Zgodnie z teorią „szyfru literowego”, manuskrypt Voynicha zawiera sensowny tekst w jakimś języku europejskim, który został celowo ukryty za pomocą pewnego rodzaju szyfru lub algorytmu.
 
Tą hipotezą kierowali się naukowcy, którzy próbowali odszyfrować tekst manuskryptu w XX wieku. Nad manuskryptem na początku lat pięćdziesiątych pracował nieoficjalny zespół kryptografów z [[National Security Agency|Agencji Bezpieczeństwa Narodowego]], prowadzony przez Williama F. Friedmana. Proste [[Szyfr podstawieniowy|szyfry podstawieniowe]] mogą być wykluczone, ponieważ są bardzo łatwe do złamania. W związku z tym skupiono się na [[Szyfr polialfabetyczny|szyfrach polialfabetycznych]], wymyślonych przez [[Leon Battista Alberti|Albertiego]] w latach sześćdziesiątych XV wieku. Takim szyfrem jest między innymi popularny [[szyfr Vigenère'aVigenère’a]], który mógł zostać wzmocniony poprzez użycie zer lub podobnych symboli, zmianę ustawienia liter, sztuczny podział wyrazów itd. Niektórzy uważali, że przed zakodowaniem usunięto samogłoski.
 
Głównym argumentem na rzecz tej teorii jest to, że użycie dziwnego alfabetu przez europejskiego pisarza może być tłumaczone jedynie tym, iż chciał on coś ukryć. W rzeczy samej Roger Bacon znał się na szyfrach, a oszacowana data powstania manuskryptu pokrywa się z narodzinami kryptografii jako usystematyzowanej dziedziny naukowej. Natomiast przeciwko tej teorii świadczy fakt, że szyfr polialfabetyczny zwykle narusza „naturalne” cechy statystyczne, które mimo to możemy zaobserwować w manuskrypcie Voynicha, na przykład [[Rozkład Zipfa|prawo Zipfa]]. Chociaż szyfry polialfabetyczne zostały wynalezione około 1467 roku, tak naprawdę stały się popularne dopiero w XVI wieku, czyli dużo później, niż powstał manuskrypt.
 
Zgodnie z teorią „szyfru z książki szyfrów”, „słowa” z manuskryptu miały być kodami, które należy odszukać w „słowniku” lub książce szyfrów. Głównym dowodem potwierdzającym tę teorię jest podobieństwo wewnętrznej struktury i rozkładu długości tych słów oraz [[Rzymski system zapisywania liczb|cyfr rzymskich]], których w tamtych czasach używano do tworzenia kodów. Jednakże szyfry oparte na książkach są przydatne jedynie w krótkich komunikatach, ponieważ są wyjątkowo kłopotliwe, zarówno w tworzeniu, jak i odszyfrowywaniu.
Linia 138:
Głównym argumentem przemawiającym za tą teorią jest to, że wszystkie właściwości tekstu manuskryptu odpowiadają cechom języków Wschodu. Po prześledzeniu tekstu stwierdzono, że zawiera on podwójne i potrójne słowa, które występują w języku chińskim i wietnamskim z prawie taką samą częstotliwością, jak w manuskrypcie Voynicha. Wyjaśnia to również brak [[liczebnik]]ów oraz zachodnich cech składniowych (takich, jak [[Przedimek|przedimki]] i [[Łącznik (gramatyka)|łączniki]]), jak i niemożność rozpoznania ilustracji. Kolejną wskazówką są dwa duże, czerwone symbole na pierwszej stronie, które przypominają jakby tytuł chińskiej książki, który został odwrócony i źle skopiowany. Widoczny podział roku na 360 stopni (zamiast 365 dni) w grupach po 15 oraz rozpoczęcie roku od znaku Ryb jest cechą charakterystyczną [[Kalendarz chiński|kalendarza chińskiego]]. Głównym argumentem przeciwko tej teorii jest fakt, iż nikt (łącznie z naukowcami z Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie) nie potrafił wskazać na ilustracjach żadnych wyraźnych przykładów azjatyckich symboli lub elementów naukowych.
 
W [[2003]] polski badacz [[Zbigniew Banasik (lingwista)|Zbigniew Banasik]] ogłosił wyniki swoich prac nad manuskryptem, przedstawił alfabet (jego zdaniem [[Język mandżurski|języka mandżurskiego]]) i fragment tekstu rozszyfrowanej pierwszej strony<ref>[http://www.ic.unicamp.br/~stolfi/voynich/04-05-20-manchu-theo/ Zbigniew Banasik’s Manchu theory] {{Lang|en}} ic.unicamp.br [dostęp 2011-05-20].</ref>.
 
Jim Child, znawca języków indoeuropejskich, wysunął sugestię, iż manuskrypt napisany został we wczesnym [[Język niemiecki|języku niemieckim]]<ref>[http://www.nsa.gov/public_info/_files/tech_journals/Voynich_Manuscript_Revisited.pdf James R. Child: ''The Voynich Manuscript Revisited''] {{Lang|en}} nsa.gov [dostęp 2011-05-20].</ref>.
Linia 164:
Teoria ta jest kwestionowana na podstawie kilku dowodów. Po pierwsze, wiara katarska jest szeroko pojętym [[gnostycyzm]]em chrześcijańskim i w żaden sposób nie jest związana z kultem bogini [[Izyda|Izis]]. Po drugie, zgodnie z teorią Levitova manuskrypt powstał w XII lub XIII wieku, czyli kilka stuleci wcześniej, niż uważają eksperci. Po trzecie, rytuał endury polega na głodzeniu się, a nie podcinaniu żył. Levitov nie wskazał innych dowodów poza wyjaśnieniem swojej teorii.
=== Teoria Stephena Baxa ===
W 2014 roku Stephen Bax, brytyjski językoznawca, przedstawił nową hipotezę zgodnie z którą manuskrypt jest faktycznie zielnikiem lub podręcznikiem medycznym napisanym w jednym z języków indoeuropejskich, który w momencie powstania był stosowany w formie mówionej i nie posiadał rozpowszechnionego alfabetu. W związku z tym autorzy książki posłużyli się alfabetem wymyślonym przez siebie lub kogoś innego, który jednak nie upowszechnił się i został zapomniany. Bax oparł swoją analizę na fragmentach tekstu pod rysunkami roślin, które zinterpretował jako podpisy z ich nazwami, a następnie próbował odtworzyć alfabet posługując się nazwami tych roślin w różnych językach indoeuropejskich. Na tej podstawie uzyskał fragment hipotetycznego alfabetu, który daje dość dobrą zgodność w przypadku około dziesięciu narysowanych w książce roślin<ref>{{cytuj stronę | url = http://stephenbax.net/?page_id=198 | autor = Stephen Bax | tytuł = Voynich Manuscript}}</ref>.
 
== Poszukiwania ==
Voynich nie poradził sobie z księgą. Żaden z zaangażowanych przezeń naukowców, żaden z fachowców-deszyfrantów nie tylko nie potrafił odczytać tajemniczego pisma, ale nawet określić, jakiego rodzaju jest to pismo. Przypomina nieco [[Pismo dewanagari|devanagari]], ale z całą pewnością nim nie jest. Nie sposób jednocześnie określić, kiedy dokument mógł powstać. Jeśli twórca manuskryptu pisał na starym welinie, to pod uwagę można brać każdą datę, aż po rok [[1912]]. W latach 80. specjaliści-kryptolodzy wznowili prace nad manuskryptem, stosując technikę komputerową najnowszej generacji, niestety bez rezultatów. Problem polega na tym, że niektóre „litery” w poszczególnych „słowach” wyglądają inaczej niż w innych, więc nie wiadomo, czy są to te same litery. Każdy [[Szyfrogram (kryptografia)|kryptogram]] posiada własny [[kod]] szyfrowy, który ma umożliwić wtajemniczonemu odczytanie treści. Na samym końcu manuskryptu Voynicha znajduje się jeden krótki wiersz (wyraźnie odseparowany od treści), który mógłby być kluczem do szyfru, ale nie wiadomo, jakie słowo/słowa należy pod ów szyfr podłożyć. Nawet komputery okazały się narzędziem bezużytecznym do odkodowania tekstu. Manuskrypt Voynicha pozostaje nieodczytany.
 
== Wnioski ==
Linia 187:
* W powieści ''Tajemniczy Manuskrypt (''aut. Enrique Joven)
* W powieści Waldemara Łysiaka ''Satynowy magik'' (2011) jedna z głównych postaci, Satin Retea, jest przez pewien czas w posiadaniu manuskryptu i sprawia wrażenie, jakoby potrafił go odczytać. Niestety nie dzieli się wiedzą na temat treści.
* W grze [[Assassin's Creed IV: Black Flag]] manuskrypt jest powiązany z "Tymi„Tymi, Którzy Przybyli Przed Nami"Nami”
* W książce Arkadiusza Niemirskiego ''Pan Samochodzik i europejska przygoda'' (2002) bohaterowie poszukują drugiej części manuskryptu dzięki czemu pojawia się kilka informacji o samym manuskrypcie Voynicha oraz jest informacja o odszyfrowaniu manuskryptu i utajnieniu tego faktu.
* W książce Maxa MacCoy'aMacCoy’a „Indiana Jones i kamień filozoficzny” (1995)
 
{{Przypisy}}
Linia 203:
* [http://beinecke.library.yale.edu/dl_crosscollex/getSETS.asp?ITEM=2002046 Skany kart manuskryptu na stronach Biblioteki Rzadkich Ksiąg Beinecke’a Yale University]
* [http://voynich-ms.de/wiki/Voynich_Manuskript_Lexikon Niemiecka strona Manuskryptu]
* [http://wyborcza.pl/1,75476,14157863,W_najbardziej_zagadkowej_ksiedze_swiata_jest_ukryty.html#ixzz2XExmuu00 "W„W najbardziej zagadkowej księdze świata jest ukryty przekaz - twierdzą naukowcy"naukowcy”, Gazeta Wyborcza, 25.06. czerwca 2013]
 
{{Pisma świata}}
 
[[Kategoria:Manuskrypty z XV wieku]]
[[Kategoria:Mistyfikacje]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Manuskrypt_Wojnicza”