Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Historia: drobne redakcyjne (doprecyzowanie kwestii: kasata zakonu a opieka jezuitów nad świątynią_ |
rozb., źr., ilustracja |
||
Linia 74:
== Historia ==
Dominikanie pojawili się w Poznaniu w 1231 roku, osiedlając się początkowo na [[Śródka (Poznań)|Śródce]], a następnie w 1244 roku przenosząc się na lewy brzeg, gdzie zbudowali klasztor i [[Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia w Poznaniu|kościół]]. W XIX wieku władze pruskie dokonały kasaty zakonu, w wyniku czego dominikanie opuścili Poznań (obecnie ich dawną świątynią opiekują się [[jezuici]]). Dominikanie powrócili do Poznania w 1937
Pierwszy projekt kościoła i klasztoru pochodził od [[Stefan Cybichowski|Stefana Cybichowskiego]] i powstał na przełomie 1937 i 1938. [[Nawa|Trójnawowa]] [[bazylika]] miałby się znaleźć po zachodniej stronie posesji. [[Fasada]] miałaby być zwrócona do Alei Niepodległości. Wolno stojąca, wysoka wieża [[kampanila]] ustawiona została by na narożniku ul. Libelta. Druga wersja tego projektu zakładała rozwinięcie założenia i przybliżenie świątyni do skrzyżowania ulic Libelta i Alei Niepodległości. Cybichowski zastosował tu nawiązanie do [[Kościół Notre-Dame w Le Raincy|kościoła Notre-Dame w Le Raincy]] autorstwa [[Auguste Perret|Auguste'a Perreta]]. Projekt zatwierdzono 5 kwietnia 1939, ale wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przerwał prace. Wzniesiono tylko część klasztoru od ul. Libelta (w 1941 dokończyli go Niemcy na potrzeby własnej administracji, a przeprojektował go radca budowlany Bredschneider z Reichsbauamt 1 Posen)<ref name=Kusztelski>Andrzej Kusztelski, ''Zespół projektów nowego klasztoru dominikanów. Z prac nad katalogiem zabytków Poznania'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]]'', nr 4/1999, s.296-318, ISSN 0137-3552</ref>.
▲Dominikanie pojawili się w Poznaniu w 1231 roku, osiedlając się początkowo na [[Śródka (Poznań)|Śródce]], a następnie w 1244 roku przenosząc się na lewy brzeg, gdzie zbudowali klasztor i [[Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia w Poznaniu|kościół]]. W XIX wieku władze pruskie dokonały kasaty zakonu, w wyniku czego dominikanie opuścili Poznań (obecnie ich dawną świątynią opiekują się [[jezuici]]). Dominikanie powrócili do Poznania w 1937 roku. Wówczas rozpoczęto prace nad dzisiejszym kompleksem według projektu [[Adolf Szyszko-Bohusz|Adolfa Szyszko-Bohusza]], jednak do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] ukończono jedynie część klasztoru. Budowę kontynuowano w latach 1947–1960, korzystając z oryginalnych planów z korektami Władysława Czarneckiego. Konsekracji nastąpiła w 1997 roku.
Po wojnie do tematu budowy powrócono, jednak projekt Cybichowskiego był zbyt dominującym założeniem w centrum miasta z punktu widzenia władz komunistycznych. Architekt pragnął iść na kompromis i skreślił z projektu kampanilę. W marcu 1946 [[Marian Adam Pospieszalski]], pragnąc zachować kościół Cybichowskiego, zaprojektował nieco niższą wieżę, nie przewyższającą otaczającej zabudowy. Aby nie zadrażniać stosunków z władzami i otrzymać pozwolenie na budowę, dominikanie ogłosili w 1946 nowy konkurs na obiekt<ref name=Kusztelski/>.
Zwyciężył w nim [[Marek Leykam]], projektując [[modernizm (architektura)|modernistyczną]] świątynię w połowie dłuższego boku działki, na osi północ-południe (a więc prostopadle do obecnego kościoła). Miał formę leżącego [[prostopadłościan]]u z niewielkim podwyższeniem od północy. Miała to być monolityczna, [[żelbet]]owa struktura wzorowana na kościele Bożego Ciała w [[Akwizgran]]ie zaprojektowanym w latach 1928-1930 przez [[Rudolf Schwarz (architekt)|Rudolfa Schwarza]], ucznia [[Hans Poelzig|Hansa Poelziga]] lub na kościele ewangelicko-reformowanym w [[Zurych]]u-[[Altstetten]] (proj. [[Werner Moser]]). W połowie lat 40. XX wieku była to niezwykle nowatorska propozycja w polskiej sztuce sakralnej, mimo że (zgodnie z oczekiwaniami władz) bardzo powściągliwa. Środowisko architektoniczne oceniło wizję bardzo wysoko, ale nie znalazła ona uznania u dominikanów (duchowieństwo uznało projekt za [[sakrum|niesakralny]])<ref name=Kusztelski/>.
Innym projektem konkursowym była kolejna wizja Mariana Pospieszalskiego - [[kościół halowy]] z [[ambit]]]em i płytkimi kaplicami przy nawach inspirowany w części poznańską [[Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu|kolegiatą Najświętszej Marii Panny]], w części realizacjami [[Auguste Perret|Perreta]], a w części drugim projektem Cybichowskiego. W fasadzie zaistnieć miała głęboka wnęka z wielką [[rozeta|rozetą]] i grupą pasyjną - rozwiązanie zbliżone do fasady [[Stuttgart Hauptbahnhof|dworca głównego w Stuttgarcie]] (proj. [[Paul Bonatz]], 1913)<ref name=Kusztelski/>.
[[Plik:Terebowla kosciol IMG 1767 61-250-0039.jpg|thumb|240px|[[Kościół św. Piotra i Pawła w Trembowli]] - świątynia bliźniacza]]
Również te rozwiązania nie zadowoliły poznańskich dominikanów. Odpowiedzią na to był kolejny projekt Pospieszalskiego - kościół powiązany z tzw. domem społecznym, ułożony na działce podobnie jak w propozycji Leykama, z wieżą nad [[prezbiterium]]. Miał to być [[horyzontalizm|horyzontalny]] kompleks z dwukondygnacyjną halą widowiskową nawiązujący do modernizmu lat 30. XX wieku. Także ten projekt nie doczekał się, z niewiadomych przyczyn, realizacji<ref name=Kusztelski/>.
Przeciągające się i nie przynoszące efektów działania przerwano w 1947. [[Kraków|Krakowscy]] dominikanie przekazali do Poznania projekt [[Adolf Szyszko-Bohusz|Adolfa Szyszko-Bohusza]], w którym wiernie powtarzał on zaprojektowany przez siebie w latach 1927-1928 [[kościół św. Piotra i Pawła w Trembowli]]. Obiekt nie przystawał do warunków poznańskich - w [[Trembowla|Trembowli]] stanowił ośrodek duszpasterstwa parafialnego, a w Poznaniu miał być dużą świątynią zakonną, nastawioną na [[duszpasterstwo akademickie]]. Nie wiadomo, czy Szyszko-Bohusz w ogóle odwiedził wtedy Poznań - zmarł w 1948 w Krakowie. Było to jedno z jego ostatnich dzieł. Pracami budowlanymi kierował [[Władysław Czarnecki (architekt)|Władysław Czarnecki]], uzupełniając szczegóły i dokonując drobnych zmian projektowych. Obniżył [[atrium]] i dodał m.in. kopułę na kaplicy przy [[portyk]]u północnym, do północnej ściany dostawił [[apsyda|apsydę]] z ołtarzem św. Tomasza z Akwinu. W przyziemiu wieży północnej zaprojektował [[renesans]]owo-[[barok]]ową kaplicę. Budowę ostatecznie ukończono w latach 1959-1960. Kościół otrzymał formę modelowej bazyliki wczesnochrześcijańskiej<ref name=Kusztelski/>. Konsekracji nastąpiła w 1997.
== Opis ==
| |||