Pałac Brühla w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
wymiana zdjęcia, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
-linki do lat, WP:SK+ToS+mSK, drobne redakcyjne, typo, podwójne wyróżnienie cyt. dubel LW
Linia 32:
| www =
}}
'''Pałac Brühla''' – nieistniejący [[rokoko]]wy pałac, który znajdował się w [[Warszawa|Warszawie]] przy ul. Wierzbowej 1, przy obecnym [[plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie|placu marsz. Józefa Piłsudskiego]]. Był uważany za jeden z najpiękniejszych warszawskich pałaców.
 
W 1944 został wysadzony przez [[Niemcy|Niemców]] razem z [[Pałac Saski w Warszawie|pałacem Saskim]]. Nie został odbudowany.
Linia 41:
Na polecenie marszałka wielkiego koronnego [[Stanisław Herakliusz Lubomirski|Stanisława Herakliusza Lubomirskiego]] w latach 1681–1696 nastąpiła przebudowa według projektu [[Tylman z Gameren|Tylmana z Gameren]]. Od frontu dobudowano wtedy dwa dwupiętrowe [[alkierz]]e ze stożkowymi dachami i wnękami na zdobiące je rzeźby królów. Od strony ogrodu dobudowano dwa trójkondygnacyjne, siedmioosiowe [[pawilon]]y.
 
W pałacu zainstalowano pierwsze w Warszawie dźwigi osobowe (windy), przeznaczone dla [[Jerzy Ossoliński|Jerzego Ossolińskiego]] i jego żony. Szyb jednej z nich został odnaleziony przez [[Jan Zachwatowicz|Jana Zachwatowicza]] podczas przebudowy budynku na siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych w latach 30. XX wieku<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Gajewski | imię = Marian | tytuł = Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1979 | strony = 22 | isbn = 83-06-00089-7}}</ref>.
 
W 1750 pałac został zakupiony przez [[Henryk Brühl|Henryka Brühla]], pierwszego ministra króla [[August III Sas|Augusta III]]. Dla niego w latach [[1754]]-[[1759]]1754–1759 przeprowadzono kolejną przebudowę. Autorami projektu byli dwaj architekci: [[Joachim Daniel Jauch]] i [[Johann Friedrich Knöbel]]. Nastąpiły wtedy duże zmiany w wyglądzie budynku, który rozbudowano w stylu [[rokoko]]wym. Jego środkową część podwyższono do wysokości dwóch pięter i przykryto [[dach mansardowy|mansardowym dachem]]. Nad wejściem dobudowano balkon. W miejsce wnęk z rzeźbami w alkierzach wstawiono okna. Po obu stronach dziedzińca wybudowano dwupiętrowe oficyny. Od strony placu Saskiego pojawiła się okazała brama, natomiast od strony ogrodu budynek ozdobiono kolumnadą.
 
29 maja [[1787]] [[Rada Nieustająca]] przyjęła bezprecedensową w historii stosunków międzynarodowych uchwałę o zakupie z funduszy państwa Pałacu Brühla jako siedziby dla ambasady Rosji za sumę 1 miliona złotych. Pieniądze te, pochodzące z nadwyżek budżetu, miały być przeznaczone na wyposażenie polskiej armii.
 
W latach [[1787]]-[[1788]]1787–1788 odbył się remont generalny. Pracami kierował [[Dominik Merlini]], projektant [[Łazienki Królewskie w Warszawie|Łazienek]]. Wtedy też zbudowano nową salę balową w skrzydle północnym od ogrodu. Mieściły się tu później [[ambasada|ambasady]]: [[Ambasada Rosji w Polsce|Rosji]] i [[Ambasada Francji w Polsce|Francji]], a także rezydencja wielkiego księcia rosyjskiego [[Konstanty Romanow (1779–1831)|Konstantego Pawłowicza]].
 
W 1882 przeprowadzono kolejną przebudowę, która miała na celu przystosowanie budynku dla Centralnego Biura Telegraficznego. Powstało wtedy dodatkowe wejście od ul. Kotzebue (obecnie Fredry). Obniżono dach nad korpusem głównym nad którym zbudowano jednopiętrową nadbudówkę oraz obniżono z czasem wysokość zwieńczeń alkierzy. Autorem projektu przebudowy pałacu był [[Karol Kozłowski (architekt)|Karol Kozłowski]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 379 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>.
 
Przed 1932 wykonano rekonstrukcję elewacji alkierzy z czasów Tylmana, ale z wysokością i dachami z rokokowych projektów Jaucha i Knöbla. Przebudowano też elewację korpusu głównego usuwając niekorzystne przekształcenia otworów okiennych z XIX wieku. Natomiast od strony ul. Fredry powstało nowe, [[modernizm (architektura)|modernistyczne]] skrzydło budynku. Projekt tej przebudowy wykonał [[Bohdan Pniewski]] na potrzeby [[Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska)|Ministerstwa Spraw Zagranicznych]]. Poziom dziedzińca przed pałacem obniżono o metr, pokrywając go kamiennymi płytami. Zaprojektowane przez Pniewskiego wnętrza, które ukończono w 1937 roku, były jedną z najciekawszych kreacji architektonicznych lat międzywojennych. Prof. Tadeusz S. Jaroszewski napisał, że stanowiły one ''"najlepszy„najlepszy, najbardziej klasyczny przykład nurtu architektury polskiej dwudziestolecia, który należałoby nazwać nurtem nieawangardowej architektury nowoczesnej"''nowoczesnej”<ref>http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,97596,2110981.html</ref>.
 
We wrześniu 1939 roku uszkodzeniu uległ dach, ale wyremontowano go w 1940 roku. W latach 1939–1944 pałac był siedzibą gubernatora [[Dystrykt warszawski|dystryktu warszawskiego,]] [[Ludwig Fischer|Ludwiga Fischera]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 1994 | strony = 638 | isbn = 83-01-08836-2}}</ref>. W budynku mieściła się także m.in. dyspozytornia systemu [[Szczekaczka (megafon uliczny)|megafonów ulicznych (tzw. szczekaczek)]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Komorowski (red.) | imię = Krzysztof | tytuł = Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon | wydawca = Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona | miejsce = Warszawa | data = 2015 | strony = 84 | isbn = 978-83-1113474-4}}</ref>.
Linia 57:
Gmach został wysadzony przez Niemców po [[Powstanie warszawskie|powstaniu warszawskim]], 19 grudnia 1944<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Bartoszewski | imię = Władysław | tytuł = 1859 dni Warszawy | wydawca = Wydawnictwo Znak | miejsce = Kraków | data = 2008 | strony = 861 | isbn = 978-83-240-1057-8}}</ref>.
 
Do dnia dzisiejszegodzisiaj zachowały się autentyczne pozostałości elementów rzeźbiarskich tympanonu i akroterionu Pałacu Brühla. Obecnie eksponowaneEksponowane są w otoczeniu [[Muzeum Ziemi PAN w Warszawie]]<ref>{{Cytuj|tytuł=„Miałem rękę do rokoka” – o zachowanych pozostałościach Pałacu Brühla - Saski 2018|data dostępu=2016-05-25|opublikowany=saski2018.pl|url=http://saski2018.pl/mialem-reke-do-rokoka-o-zachowanych-pozostalosciach-palacu-bruhla/}}</ref>.
 
Do 2008 w miejscu pałacu znajdował się [[Pomnik Stefana Starzyńskiego w Warszawie (ul. Saska)|pomnik Stefana Starzyńskiego]]. Pomnik miał cokół zrobiony z fragmentu Pałacu Brühla. Planowana była odbudowa pałacu wraz z całą zachodnią pierzeją placu Piłsudskiego, jednak ze względów finansowych odbudowa ta została wstrzymana, a odkopane [[fundament]]y zasypane.