Bogusław Radziwiłł: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kalamarnica (dyskusja | edycje)
Linia 9:
|tytuł =
|dynastia =
|rodzina = [[Radziwiłłowie herbu Trąby|Radziwiłłowie]]
|data urodzenia = [[3 maja]] [[1620]]
|miejsce urodzenia = [[Gdańsk]]
Linia 36:
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo oraz młodość ===
Bogusław Radziwiłł przyszedł na świat w niedzielę nad ranem 3 maja 1620 roku w Gdańsku, w kamienicy, którą jego ojciec wynajmował od [[burmistrz]]a Jana van der Linde. Ojcem chrzestnym niemowlęcia ''per procura'' został [[Elektorzy Rzeszy|elektor]] [[palatyn (tytuł)|palatyn]] [[Palatynat|reński]] i [[król]] [[Czechy|Czech]] [[Fryderyk V (palatyn reński)|Fryderyk V]], ''Król Zimowy''. Chrztu udzielił [[pastor]] [[luteranizm|luterański]] Georgius Pauli. Kilka miesięcy po narodzinach syna Janusz Radziwiłł zmarł i aktem ostatniej woli zobowiązał do opieki nad swoimi dziećmi swojego brata [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztofa Radziwiłła]]. W [[testament|testamencie]] Janusz Radziwiłł nakazał, żeby Bogusław został wychowany w duchu [[ewangelicy|ewangelickim]] w postronnych szkołach i [[gimnazjum|gimnazjach]], z dala od [[kolegium|kolegiów]] [[katolicyzm|katolickich]]. Zabronił synowi wyjazdów do [[Włochy|Włoch]] i [[Hiszpania|Hiszpanii]], aż do momentu uzyskania pełnoletności, a także zalecał wytrwanie do końca życia w [[protestantyzm]]ie. Na przełomie 1620 i 1621 roku kilkumiesięczny Bogusław Radziwiłł przyjechał wraz z matką do [[Wilno|Wilna]], gdzie odbywały się uroczystości pogrzebowe Janusza Radziwiłła. Opiekę nad jego wychowaniem sprawował wówczas wyznaczony do tego dworzanin Radziwiłłów, [[Daniel Naborowski]]. Pod koniec lutego 1621 roku dwór księżnej Elżbiety Zofii wyjechał z [[Litwa|Litwy]] i dotarł do [[Kaliningrad|Królewca]], a następnie przeniósł się do [[Elbląg]]a, żeby ponownie powrócić do Gdańska. Przez pierwsze dwa lata życia Bogusław Radziwiłł wychowywał się w Gdańsku i w majątku pomorskim w [[Smołdzino (powiat kartuski)|Smołdzinie]].
 
W 1623 roku matka wywiozła syna do [[Państwo Lichtenberg|Lichtenberga]] we [[Frankonia|Frankonii]], co stanowiło pogwałcenie umów zawartych z prawnym opiekunem Bogusława. Krzysztof Radziwiłł interweniował i Elżbieta Zofia, wówczas już żona [[Księstwo Saksonii-Lauenburga|księcia sasko-lauenburskiego]] Juliusza Henryka, wróciła z dziećmi przez [[Czechy]] do [[Polska|Polski]]. W 1628 roku młody Bogusław Radziwiłł został przedstawiony królowi [[Zygmunt III Waza|Zygmuntowi III Wazie]]. Z [[Warszawa|Warszawy]] przez Sielec, Bielice, Jaszuny Bogusław wraz z rodziną przybył do Wilna, gdzie 22 sierpnia 1628 roku został oddany pod opiekę stryja, Krzysztofa Radziwiłła, a na jego życzenie przekazany na wychowanie ciotce, Annie z Kiszków Radziwiłłowej. W tym czasie przebywał w jej majątku w Dolatyczach. Jego nauczycielem został pastor Paweł Demitrowicz. W grudniu 1628 roku [[Daniel Naborowski]] przywiózł Bogusława do [[Kiejdany|Kiejdan]] z uwagi na zagrożenie [[epidemia|epidemią]] na [[Polesie|Polesiu]]. Nauczycielami młodego księcia zostali w tym czasie pastor Krzysztof Minwid i dyrektor miejscowej szkoły zborowej Jan Domazovius. W grudniu 1629 roku Bogusław Radziwiłł opuścił [[Kiejdany]] i wrócił na wychowanie do ciotki. W 1631 roku Bogusław wraz ze stryjem brał w [[Warszawa|Warszawie]] udział w obradach [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]], podczas których pozwolono mu zabrać głos w obecności króla. W latach 1633–1634 powrócił na nauki do Wilna, później przeniósł się ponownie do Kiejdan. W 1635, podczas toczącej się wojny polsko-szwedzkiej, Bogusław Radziwiłł został zabrany przez Krzysztofa Radziwiłła do [[Inflanty|Inflant]]. Podczas pobytu na wojnie uczestniczył w życiu obozowym wojska. W listopadzie 1635 roku Bogusław przyjechał do Birż, gdzie został uczniem architekta fortyfikacji twierdzy, Grzegorza Pirkena. 5 marca 1636 roku młody Radziwiłł wyjechał do Wilna i został [[dworzanin]]em [[Władysław IV Waza|Władysława IV Wazy]]. W związku z tym wydarzeniem sprawowana nad nim [[kuratela]] Krzysztofa Radziwiłła została zdjęta i rozpoczęła się samodzielna kariera księcia. Na początku drogi politycznej otrzymał [[starostwo]] poszyrwinckie.
Linia 69:
W 1652 roku nie wziął udziału w wyprawie pod [[Batoh]] (która skończyła się klęską wojsk Rzeczypospolitej), gdyż prowadził spór z księdzem Janem Uszyńskim, [[proboszcz|plebanem]] [[Węgrów|węgrowskim]], przed [[trybunał]]em w [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie]]. Dopiero w 1653 roku na polecenie króla Bogusław Radziwiłł przybył do [[Lwów|Lwowa]] i brał udział razem z Janem II Kazimierzem w podróży na [[Podole]], do [[Żwaniec|Żwańca]]. W kolejnym roku wysłał swoich pełnomocników na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|sejm]] [[Rzesza|Rzeszy]] w [[Ratyzbona|Ratyzbonie]], na którym zamierzał bronić praw Radziwiłłów do tytułu książęcego. W 1652 roku był posłem na sejmie Rzeczypospolitej w Warszawie, na którym klient Radziwiłłów, [[Władysław Siciński|Siciński]], wstrzymał obrady, nie dopuszczając do ich kontynuowania.
 
Podczas [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667(1654–1667)|wojny polsko-moskiewskiej]] w 1655 roku Bogusław Radziwiłł uczestniczył w oblężeniu [[Mohylew]]a oraz był odpowiedzialny za budowę fortyfikacji [[Słuck]]a (do rozwoju tego miasta wiele się przyczynił, wyjednał u króla 27 sierpnia 1650 przywilej na prawo magdeburskie na wieczne czasy, za jego poparciem w mieście osiedli licznie Szkoci<ref>{{SgKP|X|839|Słuck}}</ref>). Wieść o wkroczeniu wojsk szwedzkich i kolejnej wojnie zastała go w Wilnie, gdzie przeniósł na czas letni swoją kwaterę.
{{clear}}
[[Plik:Sébastien Bourdons-Karl X Gustav.jpg|thumb|[[Karol X Gustaw]], król szwedzki, któremu Bogusław Radziwiłł 31 grudnia 1655 roku w [[Pasłęk]]u oddał się pod komendę podczas Potopu]]
Linia 115:
Po abdykacji ostatniego Wazy Bogusław Radziwiłł uczestniczył w [[Sejm konwokacyjny|konwokacji]] jako poseł ziemi bielskiej i członek rady [[Interrex (Polska)|interrexa]]. Był także posłem Rzeczypospolitej do Wielkiego Elektora i ponownie występował w interesie protestantów. Podczas elekcji 1669 roku Bogusław Radziwiłł wraz z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem starli się w rywalizacji politycznej z rodem Paców. Podczas burzliwych obrad doszło nawet do zgłoszenia kandydatury księcia Bogusława na elekta przez część województw litewskich pod warunkiem, że przejdzie na [[katolicyzm]]. Ostatecznie jednak działania posłów z Korony i biskupów przesunęły szalę zwycięstwa na korzyść [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]]. Po tych wydarzeniach Bogusław Radziwiłł udał się do Prus Książęcych i na Warmię. Przygotowywał plany polityczne przeciw wzrostowi potęgi Paców, szykował się do podróży na sejmik elekcyjny do [[Brańsk]]a, gdzie spodziewał się zostać obrany posłem. Nie doczekał jednak tego ostatniego wydarzenia, gdyż trzy dni przed wyjazdem na Podlasie, podczas polowania na [[Kuropatwa zwyczajna|kuropatwy]] pod Królewcem, 31 grudnia 1669 roku nagle zmarł rażony [[udar mózgu|apopleksją]]. Jego następcą na urzędzie namiestnika generalnego Prus Książęcych został ostatni [[biskup]] [[Kamień Pomorski|kamieński]], książę [[Ernest Bogusław von Croy]].
 
Bogusław Radziwiłł pochowany został w [[Katedra św.Matki WojciechaBożej i Najświętszejśw. Marii PannyWojciecha w KrólewcuKaliningradzie|katedrze Najświętszej Marii Panny i św. Wojciecha w Królewcu]], gdzie do dziś pomimo znacznych zniszczeń tej świątyni w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] zachował się fragment [[nagrobek|nagrobka]] Bogusława Radziwiłła.
 
== Genealogia ==
Linia 145:
|18=Jan Tomicki
|19=Barbara Potulicka
|20=[[Konstanty Iwanowicz Ostrogski (hetman wielki litewski)|Konstanty Ostrogski]]
|21= Aleksandra Olelkowicz Słucka
|22=[[Jan Amor Tarnowski]]