Synagoga w Czudcu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 48734467 autora 83.24.214.5 (dyskusja) |
rozbudowuję, uźródławiam |
||
Linia 14:
}}
'''Synagoga w Czudcu''' – dawna [[synagoga]] znajdująca się w [[Czudec|Czudcu]] przy ulicy Słonecznej 2, po 1945 zaadaptowana na kino, współcześnie pełni funkcję biblioteki publicznej<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Wojciech Wilczyk|tytuł=Niewinne oko nie istnieje|data=2009|data dostępu=2017-04-08|isbn=9788361407966|wydawca=Atlas Sztuki|s=128|url=https://books.google.pl/books?id=FkBAAQAAIAAJ&q=Czudec+synagogue&dq=Czudec+synagogue&hl=pl&sa=X&redir_esc=y|język=pl}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj|autor=Andrzej Potocki; Małgorzata Kuźma; Marta Michalska; Małgorzata Płoszaj|tytuł=Synagoga w Czudcu (ul. Słoneczna 2) - Synagogi, domy modlitwy i inne - Zabytki - Czudec|data=2013-02-26|data dostępu=2017-04-08|opublikowany=[[Wirtualny Sztetl]]|url=http://www.sztetl.org.pl/pl/article/czudec/11,synagogi-domy-modlitwy-i-inne/99,synagoga/|język=pl}}</ref>.
Pierwsza czudecka synagoga powstała w początkach XVIII wieku. Był to drewniany dom, z zewnątrz nie wyróżniający się na tle sąsiednich domów mieszkalnych, o długości 37 łokci i szerokości 18 (ok. 22,2 × 10,8 m). Budynek spłonął podczas wielkiego pożaru miasta w 1751<ref name=":1" />.
Synagoga została zbudowana w [[1795]] roku prawdopodobnie na miejscu [[Stara Synagoga w Czudcu|starej synagogi]]. Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny budynek gruntownie przebudowano z przeznaczeniem na [[kino]]. Wówczas zatarto oryginalne cechy architektury synagogalnej. Od [[1970]] roku w synagodze znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna, w której są zgromadzono [[judaika]], m.in. skrzydło drzwiczek [[Aron ha-kodesz]], [[menora|menorę]], [[chanukija|chanukiję]], a także stare [[książka|książki]]. Zostały one wyeksponowane we wnęce po Aron ha-kodesz.▼
W trzy lata później [[Wojciech Grabieński]], właściciel miasta, wystawił na swój koszt nowy budynek synagogi, jednak wskutek protestów kleru katolickiego prace budowlane przerwano do wyrażenia zgody na odbudowę synagogi przez krakowski [[konsystorz]]. Ostatecznie komisja powołana przez biskupa [[Mikołaj de Lipe Lipski|Mikołaja de Lipe Lipskiego]] zgodziła się na budowę, jednak w nowej lokalizacji, dalej od centrum miasteczka<ref name=":1" />, na przedłużeniu wschodniej pierzei rynku<ref name=":0" />. Druga synagoga również spłonęła, przed 1795 rokiem<ref name=":1" />.
Trzecia z kolei synagoga została zbudowana w [[1795]] roku na miejscu [[Stara Synagoga w Czudcu|poprzedniej]]<ref name=":1" /><ref name=":0" />. Murowany budynek
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] bożnica została zdewastowana przez hitlerowców, jednak budynek przetrwał. Po 1945 budynek gruntownie przebudowano z przeznaczeniem na [[kino]]. Wówczas zatarto oryginalne cechy architektury synagogalnej<ref name=":0" />.
▲
W ostatnim czasie synagoga została wyremontowana: wymieniono więźbę dachową, okna oraz odnowiono elewację budynku<ref>[http://www.czudec.pl/projekty_20022005/remont_budynku_gminnej_bibliotek/ Remont budynku Gminnej Biblioteki Publicznej w Czudcu (dawna synagoga)] - czudec.pl</ref>.
== Przypisy ==
▲Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Pierwotnie we wschodniej części znajdowała się główna sala modlitewna, do której wchodziło się przez [[Przedsionek (architektura)|przedsionek]], nad którym znajdował się [[babiniec]].
<references />
==Zobacz też==
Linia 26 ⟶ 35:
* [[Cmentarz żydowski w Czudcu]]
* [[Mykwa w Czudcu]]
==Linki zewnętrzne==
| |||