Wikipedia

Franciszek Ferdynand Habsburg: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 289 edycji
poprawa linków
WP:SK+ToS+Bn+mSI, poprawa linków, drobne redakcyjne
Linia 36:
|wikicytaty = Franciszek Ferdynand Habsburg
}}
[[Plik:Franzferdinand.jpg|thumb|225px|Arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg z rodziną]]
[[Plik:Franz Ferdinand Automobile AB.jpg|thumb|225px|Samochód ([[Gräf & Stift]]), którym jechał Franciszek Ferdynand w chwili zamachu]]
[[Plik:Franz Ferdinand and Sophia Chotek.jpg|thumb|225px|Sarkofag Franciszka i Zofii]]
'''Franciszek Ferdynand Habsburg-Lotaryński d'Ested’Este''' (ur. [[18 grudnia]] [[1863]] w [[Graz]]u, [[Austria]], zm. [[28 czerwca]] [[1914]] w [[Sarajewo|Sarajewie]], [[Bośnia (region)|Bośnia]]) – arcyksiążę [[Habsburgowie|Habsburg]], bratanek cesarza [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa I]], od śmierci ojca [[19 maja]] [[1896]] – [[następca tronu]] [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]], pretendent i tytularny [[Władcy Ferrary i Modeny|książę Modeny]] od 1875 (odziedziczył roszczenia po swoim kuzynie [[Franciszek V Habsburg-Este|Franciszku V]]).
 
== Życie ==
Urodził się jako najstarszy syn arcyksięcia [[Karol Ludwik (arcyksiążę austriacki)|Karola Ludwika]] i jego drugiej żony – arcyksiężnej [[Maria Annunziata Burbon-Sycylijska|Marii Annunziaty]], księżniczki [[Sycylia|Sycylii]] i [[Neapol]]u. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand w bardzo młodym wieku wstąpił do wojska. Bardzo szybko awansował. Przez długi okres nie pełnił żadnych ważnych funkcji publicznych. Często podróżował, a czas wolny spędzał na polowaniach w towarzystwie wysokich rangą dostojników państwowych. Wychowawcą arcyksięcia był jezuita Onno Klop. Franciszek Ferdynand uzyskał wszechstronne wykształcenie, choć z uwagi na wpojone przez wychowawcę poglądy, cieszył się opinią konserwatysty i klerykała<ref>H. Batowski, ''Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe, działania dyplomatyczne'', Wrocław-Warszawa-Kraków 1965, s. 63.</ref>. Opanował dobrze arkana dyplomacji, wojskowości i ekonomii. W przeciwieństwie do wykazującego zdolności lingwistyczne stryja [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa]] posługiwał się w praktyce wyłącznie językiem niemieckim.
 
Arcyksiążę był osobą bardzo majętną. Odziedziczył po [[Franciszek V Habsburg-Este|Franciszku V]] ostatnim przedstawicielu modeńskiej linii Habsburgów znaczne dobra i roszczenia do tronu Księstwa Modeny. Jego stałą siedzibą był zamek [[Konopiszte]] w środkowych Czechach zakupiony w 1877 roku od rodziny [[Lobkovic|Lobkowiczów]]. Na zamku arcyksiążę odbywał ważne spotkania z różnymi osobistościami życia politycznego Austro-Węgier i Niemiec. Podejmował między innymi cesarza [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]], z którym uzgadniał aspiracje dynastyczne i terytorialne obydwu mocarstw. Następcą tronu został po śmierci syna Franciszka Józefa, [[Rudolf Habsburg-Lotaryński|arcyksięcia Rudolfa]] oraz brata cesarza [[Maksymilian I (cesarz Meksyku)|Maksymiliana]], cesarza [[Meksyk]]u i swojego ojca Karola Ludwika.
Linia 48:
Franciszka Józefa przerażała myśl objęcia tronu przez młodszego brata Ferdynanda, [[Otto Franciszek Austriacki|Ottona]], skandalistę i pijaka. Tak więc, kiedy Franciszek Ferdynand zachorował na [[Gruźlica człowieka|gruźlicę]], cały dwór w Wiedniu modlił się o jego powrót do zdrowia (arcyksiążę był bardzo pobożny). Choroba przeszkodziła mu w szybkim ożenku. Planowano go wyswatać z Heleną orleańską, córką hrabiego Paryża, Heleną Romanow i Marią Krystyną von Habsburg-Teschen<ref>A. Zaprutko-Janicka, ''[http://ciekawostkihistoryczne.pl/2014/04/22/aaa-ksiezniczke-poslubie-jak-wyswatac-nastepce-tronu/ AAA księżniczkę poślubię. Jak wyswatać następcę tronu?]'', Ciekawostki Historyczne, dostęp 2015-09-28.</ref>.
 
Gdy lekarze zdiagnozowali jego chorobę, medycy polecili mu dużo podróżować, zwłaszcza do ciepłych krajów. Tym sposobem, w 1895 roku rozpoczął zwiedzanie świata. W grudniu tego roku był w [[Egipt|Egipcie]], gdzie dla żartu i by zaspokoić fotoreporterów, położył się w pustym sarkofagu faraona [[Amenhotep III|Amenhotepa III]]. Z tego samego powodu, to właśnie on reprezentował Austro-Węgry na ceremonii jubileuszu królowej [[Wiktoria Hanowerska|Wiktorii]], jadąc do [[Londyn|Londynu]]u i potem do Windsoru. Podczas podróży dookoła świata zwiedził m.in. Japonię (z której przywiózł dużą kolekcję dzieł sztuki), Syrię, Palestynę, Korsykę, Algierię, Monako i Stany Zjednoczone. Do Wiednia powrócił 19 maja 1896 roku, nie zdążywszy pożegnać się z umierającym ojcem<ref>{{Cytuj|autor=Jean Des Cars, Magdalena Kamińska-Maurugeon|tytuł=Berło i krew: królowie i królowe Europy na wojnie 1914-1945|data=2016-01-01|data dostępu=2016-12-11|isbn=9788308062173|miejsce=Kraków|wydawca=Wydawnictwo Literackie|s=86-8786–87|url=http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tber%7Bu0142%7Do+i+/tberl~ao+i/1,5,6,B/frameset&FF=tberl~ao+i+krew+kro~alowie+i+kro~alowe+europy+na+wojnie+++++1914+++++1945&1,1,/indexsort=-}}</ref>.
 
Rychło okazało się, że Ferdynand, tak jak jego brat, miał stać się bohaterem skandalu. Wymusił na cesarzu zgodę na ślub z ubogą [[Czechy|czeską]] szlachcianką, [[Zofia von Chotek|Zofią Chotek]] (monarcha był małżeństwu zdecydowanie przeciwny, jednak uległ, kiedy arcyksiążę zagroził zrzeczeniem się praw do korony). Małżeństwo było [[Związek morganatyczny|morganatyczne]] (potomstwo z tego związku nie ma praw do tytułów, funkcji i dóbr dziedziczonych w rodzinie małżonka wyższego stanem).
Linia 54:
Z panującym cesarzem [[Franciszek Józef I|Franciszkiem Józefem I]] nie miał zbyt dobrych stosunków – obydwaj panowie bardzo się nie lubili. Stary cesarz nie cenił swojego bratanka, który był porywczy i mściwy. Arcyksiążę projektował plany reformy monarchii, które miały zostać rozpoczęte po objęciu tronu. W miejsce monarchii dwuczłonowej proponował państwo trójczłonowe (trzecim ''narodem rządzącym'' mieli zostać Słowianie Południowi, czyli przede wszystkim [[Chorwaci]]) lub federacji z większą rolą krajów koronnych. Z tych powodów arcyksiążę był nielubiany przez Węgrów, którzy bali się utraty swoich wpływów w Austro-Węgrzech.
 
== Ślub z Zofią von Chotek<ref>{{Cytuj|autor=Jean Des Cars, Magdalena Kamińska-Maurugeon|tytuł=Berło i krew: królowie i królowe Europy na wojnie 1914-1945|data=2016-01-01|data dostępu=2016-12-11|isbn=9788308062173|miejsce=Kraków|wydawca=Wydawnictwo Literackie|s=88-9988–99|url=http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tber%7Bu0142%7Do+i+/tberl~ao+i/1,5,6,B/frameset&FF=tberl~ao+i+krew+kro~alowie+i+kro~alowe+europy+na+wojnie+++++1914+++++1945&1,1,/indexsort=-}}</ref> ==
Ukochana żona Cesarza Franciszka Józefa, Sissi, za życia przestrzegała Franciszka Ferdynanda, aby nie żenił się z członkinią rodu Habsburgów bo "będziesz„będziesz miał bardzo brzydkie dzieci"dzieci”.
 
Franciszek Ferdynand swoją przyszłą żonę poznał w 1894 roku, gdy dowodził praskim garnizonem, na jednym z lokalnych przyjęć. Był zauroczony jej prostotą zestawioną z szykiem i wyrafinowaniem bogatszych arystokratek. Początkowo ich związek był potajemny z uwagi na różnice klasowe (członek rodziny cesarskiej i zubożała szlachcianka), jednak latem 1898 roku przypadkiem o związku dowiedziała się ciotka Franciszka Ferdynanda, arcyksiężna Izabela, pani na [[Zamek Halbturn|zamku w Halbturn]]. Ta z kolei, mając za złe, że następca tronu nie chce pojąć za żonę którejś z jej córek, doniosła o romansie cesarzowi Franciszkowi Józefowi.
Linia 61:
Z uwagi na różnice pomiędzy prawem austriackim i węgierskim, konkretnie ich stosunkiem do związków morgantycznych, hipotetyczna wtedy żona Franciszka Ferdynanda, Zofia, mogłaby zostać królową Węgier, jednak nie mogłaby być cesarzową Austrii. Ta świadomość politycznego rozłamu monarchii wprowadziła Cesarza w zakłopotanie. Stał się stanowczym przeciwnikiem tego związku, żyjąc w nadziei jego rychłego zakończenia. Jednak innego zdania była macocha Franciszka Ferdynanda, trzecia żona jego ojca, arcyksiężna Maria Teresa, zafascynowana prawdziwością miłości swojego pasierba.
 
Franciszek Ferdynand jednak, zgodnie ze statusem rodzinnym z 1839 roku nie mógł wziąć ślubu bez zgody Cesarza. Upór następcy tronu doprowadził jednak do impasu. W kwietniu 1900 roku arcyksiążę zapewnił listownie Cesarza, że jego ślub z Zofią von Chotek sprawi, że "stanę„stanę się człowiekiem chętnym do działania i szczęśliwym, zbiorę wszystkie swoje siły, by poświęcić je dobru wspólnemu"wspólnemu”. Impas zakończył się 28 czerwca 1900 roku, gdzie w pałacu [[Pałac Hofburg|pałacu Hofburg]], w obecności wielu świadków, ważnych osobistości politycznych i duchownych, Franciszek Ferdynand definitywnie zrzekł się pretensji do tronu przez hrabinę von Chotek i ich przyszłe dzieci. Podpisanie przez niego takiego aktu nie satysfakcjonowało w pełni ani Franciszka Józefa ani Franciszka Ferdynanda, jednak było ''de facto'', jedynym możliwym wyjściem z tej sytuacji pozwalającym na zachowanie jedności monarchii oraz na dokonanie się tego ślubu.
 
Wraz z podpisaniem aktu, Franciszek Józef w akcie łaski zmienił tytulaturę Zofii z "hrabina„hrabina von Chotek"Chotek” na "księżna„księżna von Hohenberg"Hohenberg”. Ten nadany jej wtedy tytuł jest przekazywany do dzisiaj ([[Hohenbergowie|ród Hohenbergów]]).
 
Sama ceremonia ślubna odbyła się 30 czerwca 1900 roku w Reichstadt. Franciszek Ferdynand potraktował jako afront fakt, że nie pojawił się prawie nikt (a z ważniejszych osobistości dworu -– dosłownie nikt) z jego rodziny. Oficjalnie tłumaczono to rodzinną żałobą po śmierci jednej z księżniczek Hohenzollern, jednak fakt ten nie przeszkodził rodzinie panny młodej w stawieniu się na ślub. Ceremonia, z uwagi na wyżej wymienione okoliczności była więc dużo skromniejsza niż nakazywałby status pana młodego. Jedynym akcentem sugerującym jego pochodzenie, było odśpiewanie hymnu Habsburgów po mszy świętej. Po ślubie para udała się bezpośrednio do pałacu w Konopiszte, czeskiej rezydencji Franciszka Ferdynanda, której remont sam zlecił prawie 15 lat wcześniej.
 
== Śmierć ==
Linia 75:
 
== Odznaczenia ==
; Austro-Węgierskie<ref name=tn>{{Cytuj książkę | tytuł = The titled nobility of Europe | wydawca = Harrison & Sons | miejsce = Londyn | data = 1914 | url = http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=13388&from=FBC | wydawca = Harrison & Sons | miejsce = Londyn | data = 1914 | strony = 14-1514–15}}</ref>
* [[Order Złotego Runa]]
* [[Order Marii Teresy]] I klasy
Linia 135:
król Obojga Sycylii<br />[[Ferdynand I Burbon]]<br />(1751-1825)<br />
∞1768<br />
[[Maria Karolina Habsburg (1752-1814)|Maria Karolina Habsburg]]<br />
|colspan="1"|
[[Fryderyk Michał Wittelsbach (Pfalz-Birkenfeld)]]<br />(1724-1767)<br />
Linia 183:
arcyksiążę<br />[[Franciszek Karol Habsburg]]<br />(1802-1878)<br />
∞1824<br />
[[Zofia Wittelsbach]]<br />(1805-1872)<br />
|colspan="4"|
król Obojga Sycylii<br />[[Ferdynand II Burbon]]<br />(1810-1859)<br />
∞1837<br />
[[Maria Teresa Habsburg (1816-1867)|Maria Teresa Habsburg]]<br />(1816-1867)<br />
|-
|'''Rodzice'''
Linia 200:
 
{{Przypisy|2|przypisy=
<ref name="order8">{{Cytuj stronę|imię url= Federico |nazwisko=Bona| praca= Blasonario subalpino http://www.blasonariosubalpino.it/Appendice08.html| tytuł = I Cavalieri dell'Ordinedell’Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata|nazwisko=Bona|imię url= http://www.blasonariosubalpino.it/Appendice08.htmlFederico | praca= Blasonario subalpino |język=it}}</ref>
}}
 
== Bibliografia ==
* R. Kiszling, ''Franz Ferdynand von Habsburg-d'Ested’Este'', w: [http://mdz10.bib-bvb.de/~db/0001/bsb00016321/images/index.html?seite=380 ''Neue Deutsche Biographie'', Bd 5, Berlin 1961, s. 364]
* G. Jaszuński, ''Ostatni monarchowie'', Warszawa 1975
* S. Grodziski, ''Franciszek Józef I'', Wrocław 1983
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Ferdynand_Habsburg”