Goszczyn: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Rrudzik (dyskusja | edycje)
m ludn., źródła/przypisy
m poprawiam przekierowania
Linia 49:
Po włączeniu Mazowsza do Polski król [[Zygmunt I Stary|Zygmunt I]] przeznaczył Woszczyn i pobliski folwark Bątków na fundusz księżnej mazowieckiej – [[Anna mazowiecka|Annie]]<ref name=":0" />. W 1536 r. Goszczyn i całe Mazowsze dostał się w ręce królowej [[Bona Sforza|Bony]], która szczególną opieką otaczała miasto. Potwierdziła wszystkie dawne przywileje i 14 maja 1539 r. wydała nowy, zezwalający na wyrąb lasów strumienieckich<ref name=":0" />. Nadane przywileje potwierdzili następni monarchowie.
 
Król [[Zygmunt I Stary|Zygmunt I]] w 1540 r. uznał, że mieszkańcy Goszczyna są na zawsze zwolnieni z dostarczania podwód. 9 lipca 1576 r. potwierdził przywileje [[Stefan Batory]], a królowa [[Anna Jagiellonka (1523-15961523–1596)|Anna Jagiellonka]] 16 lipca 1594 r. Ponadto Anna Jagiellonka zezwoliła na wybudowanie [[ratusz]]a i [[jatki (targ)|jatek]]<ref name=":0" />, za opłatą czynszu na potrzeby miasta. [[Zygmunt III Waza]] w 1614 r. potwierdził cech sitarzy i wprowadził cztery jarmark<ref name=":0" />i: w Kwietną Niedzielę, na Zielone Świątki, podczas święta Matki Bożej Zielnej (15 sierpnia) i świętego Michała Archanioła (29 września). Targi odbywały się w soboty. Król [[August III Sas|August III]] potwierdził je 8 sierpnia 1763 r. W XVI wieku Goszczyn jako miasto miał 12 łanów, 26 złotych szosu, a Kozina 17,5 łana.
 
Od włączenia Mazowsza do Korony miasto stało się własnością królewską. Lustracja z 1560 r. przekonuje liczbami o pomyślnym rozwoju. Podaje, że w Goszczynie było 421 domów i 2000 mieszkańców. Było 27 [[piwowar]]ów, ważących rocznie w 30 browarach 755 warów wybornego piwa. Wspomnianych sitarzy było 70. W 1564 r. dochody z miasta wynosiły 183 floreny i 20 groszy; w 1578 r. mieszczanie uiszczali 26 złotych polskich szosu. Jednak po upływie stulecia sprawy przedstawiały się o wiele gorzej. Wojny ([[potop szwedzki]] i najazd [[Jerzy II Rakoczy|Rakoczego]]), pożary, wyzysk starostów królewskich, emigracja ludności do Warszawy, spowodowały upadek miasta. Odtąd Goszczyn przeobraził się w osadę rolniczą, przybierając coraz bardziej wiejski wygląd.
 
Jaskrawym przykładem wykorzystywania urzędu publicznego jako łatwego i szybkiego sposobu dorobienia się był Marcin Falęcki (Falencki). Wierne zasługi wobec króla [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] pozwoliły mu zostać starostą bądkowskim. Następnie sprawował swój urząd w Goszczynie. Dekret królowej [[Anna Jagiellonka (1523-15961523–1596)|Anny Jagiellonki]] wylicza wszystkie bezprawia, podkreślając, że tutejsi mieszczanie byli traktowani „gorzej niż w niewoli tureckiej”. Falęcki nakazywał wykonywać mieszczanom różne prace. Piwowarom zabierał kotły i kadzie, aby nie mogli warzyć piwa. Zamykał im stodoły ze zbożem, przymuszając do kupna swojego po dwukrotnie wyższej cenie. Przeciwnych nadużyciom więził i kazał do nich strzelać. Tych, którzy nie stosowali się do nakazu i „wykradali” zboże ze swoich stodół, przykuwano „za szyję tuż przy ziemi jak psa”. Pewnego razu żona starosty rzuciła się na jednego z mieszczan, wyrwała mu brodę i dotkliwie pobiła. W 1583 r. Falęcki był w zatargu z klerem, któremu nie wypłacał należnej dziesięciny. Podatek z Goszczyna należał się biskupowi poznańskiemu i wikariuszom warszawskim z kolegiaty św. Jana Chrzciciela. Uregulował należności dopiero po interwencji biskupiej. 23 marca 1584 r. wicekustosz katedralny potwierdził wpłatę zaległej sumy i terminowe wpłaty kolejnych rat podatku. Niegodziwy starosta jeszcze w 1594 r. sprawował swój urząd. Po spaleniu starego ratusza, zgodnie z poleceniem królowej [[Anna Jagiellonka (1523-15961523–1596)|Anny Jagiellonki]], wybudował nowy budynek dla rajców i jatki.
 
=== Upadek – II poł. XVII – XIX w. ===