Egipt w średniowieczu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: Cesarstwo rzymskie przeniesiono do Cesarstwo Rzymskie
m poprawiam przekierowania
Linia 1:
'''Średniowieczny Egipt''' – okres w dziejach [[Egipt]]u obejmujący czasy od panowania bizantyńskiego do podboju [[Imperium osmańskieOsmańskie|tureckiego]]. Umownie rozpoczyna się on w roku [[395]], w którym doszło do ostatecznego podziału [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa Rzymskiego]] na [[Cesarstwo Bizantyńskie|wschodnie]] i [[Cesarstwo zachodniorzymskie|zachodnie]], a kończy wraz z upadkiem [[Egipt mameluków (średniowieczny)|państwa mameluków]] w [[1517]] i rozpoczęciem panowania tureckiego. Jakkolwiek istnieje również tendencja do utożsamiania historii średniowiecznego Egiptu tylko z przedtureckimi czasami [[islam]]skimi. Wówczas nie wlicza się do tego okresu panowania bizantyńskiego ([[395]]–[[642]]), które było kontynuacją rządów rzymskich<ref>{{cytuj książkę|nazwisko= Ziółkowski |imię=Adam |tytuł= '''Historia powszechna. Starożytność'''|wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN|miejsce= Warszawa|rok=2009 |isbn= 978-83-01-15810-1}}</ref>. Historia Egiptu w [[Średniowiecze|średniowieczu]] da się podzielić na kilka zasadniczych i dość odrębnych okresów. W żadnym z nich nie istniało państwo stricte egipskie, choć w niektórych Egipt był ośrodkiem większych organizmów państwowych, które jednak opierały się na ludności napływowej.
[[Plik:Bernat, Martin Saint Helena & Heraclius taking the Holy Cross to Jerusalem.jpg|thumb|180px|right|''Cesarz Herakliusz wkracza do Jerozolimy''. Był to ostatni cesarz bizantyński, który przywrócił na krótko władzę Greków nad Egiptem.]]
 
Linia 65:
 
==== Barsbaj i Kajtbaj ====
Jedynym znaczącym władcą mameluckim wywodzącym się z otoczenia Barkuka był jeden z jego byłych niewolników, [[Barsbaj]] (1422-1438). Zdołał on złamać przewagę łacinników na morzu i w wyniku kilku wypraw morskich na Cypr sprowadził ten kraj do rzędu podległego. Barsbaj przywrócił też realną i ściślejszą kontrolę mameluków nad [[Hidżaz|Al-Hidżazem]] i świętymi miastami islamu. Silna kontrola wybrzeży [[Morze Czerwone|Morza Czerwonego]] i Śródziemnego umożliwiła również czerpanie zysków z handlu [[Europa|Europy]] z [[Indie|Indiami]]. Widząc rosnącą potęgę [[Imperium osmańskieOsmańskie|Turków Osmańskich]] podporządkował Barsbaj mamelukom szereg państewek i ziem w północnej Syrii, wschodniej Anatolii i Cylicji. Stały się one buforem między wpływami obydwu państw i aż do początku XVI wieku ochraniały mameluków przed inwazją turecką.
 
Ostatnim silnym władcą mameluckim był [[Kajtbaj]] (1468-1496), który musiał militarnie stawić czoła zagrożeniu osmańskiemu. Obrany władcą w wyniku kompromisu pomiędzy zwalczającymi się frakcjami, stał się wzorem umiarkowanego i rozsądnego władcy. Wiele podróżował i doglądał liczne budowy przez siebie zarządzone. Wsławił się również hojnymi darami wobec ubogich. W tym czasie jednak poważnym przeciwnikiem sułtanatu egipskiego w regionie stała się osmańska Turcja. Wojna turecko-mamelucka (1485-1491) rozpoczęła się atakiem Turków od strony lądu i morza. Mimo przewagi na morzu i zajęciu [[Adana|Adany]] ulegli Osmanowie w polu ciężkiej jeździe mameluckiej dwukrotnie (1486 i 1488). Jednak również kontrofensywa mameluków w Anatolii okazała się fiaskiem (1490). Ostatecznie pokój zawarty w roku [[1491]] utrzymał dotychczasową granicę. Było to tylko prestiżowe zwycięstwo sędziwego Kajtbaja, który pod koniec życia był uważany za największego władcę ówczesnego świata islamu. Wojna z Turcją wyczerpała skarb sułtanatu i pozwoliła [[Republika Wenecka|Wenecjanom]] zająć podległy mamelukom Cypr (1489).