Chanat Kazański: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Swetoniusz (dyskusja | edycje)
poprawa linków
Nous (dyskusja | edycje)
m z cyklu po co link do bitwy o której i tak nie ma sensu pisać osobnego hasła
Linia 83:
'''Chanat Kazański''' – państwo z ośrodkiem w [[Kazań|Kazaniu]] powstałe około połowy XV wieku w wyniku rozpadu [[Złota Orda|Złotej Ordy]], w 1552 roku podbite przez [[Wielkie Księstwo Moskiewskie]].
 
Początki Chanatu Kazańskiego związane są z [[Uług Mehmed]]em, synem krótkotrwałego [[chan (władca)|chana]] Złotej Ordy [[Dżalal ad-Din]]a (1411-1412). Kiedy w roku 1437 ostatecznie przegrał on walkę o tron Złotej Ordy z [[Küczük Mehmed]]em (1435-1439), odszedł wraz ze swoją [[orda|ordą]] z [[Półwysep Krymski|Krymu]] na północ, gdzie wkrótce pokonał atakującą go armię wielkiego księcia Moskiewskiego [[Wasyl II Ślepy|Wasyla II]] (1425-1462) [[bitwa pod Bielewem|pod Bielewem]] w pobliżu granicy moskiewsko-[[Wielkie Księstwo Litewskie|litewskiej]]. W roku 1438 Uług Mehmed obległ [[Moskwa|Moskwę]] i zniszczył [[Kołomna|Kołomnę]], by później w dalszych walkach z wojskami moskiewskimi przesunąć się na wschód wzdłuż rzeki [[Oka (dopływ Wołgi)|Oki]]. W roku 1445 syn Uług Mehmeda, [[Mahmutek]] (1445-1462) pokonał Wasyla II w [[bitwa pod Suzdalem|bitwie pod Suzdalem]] i wziął go do niewoli, z której ten uwolnił się w zamian za obietnicę zapłacenia ogromnego okupu i podwyższenia trybutu. W tym samym roku Mahmutek zajął też Kazań, należący do miejscowego władcy Ali Bega, tym samym zakładając podwaliny pod istnienie chanatu. W roku następnym Mahmutek zabił swojego ojca, a jego dwaj bracia, [[Kasym-chan|Kasym]] i Jakub uciekli do Moskwy. Kasym otrzymał od wielkiego księcia miasto Gorodziec, które na jego cześć zostało nazwane [[Kasimow]] i stało się ośrodkiem zależnego od Moskwy [[chanat Kasymowski|Chanatu Kasymowskiego]]. Mahmutek panował do roku 1462, potem zaś rządzili kolejno jego synowie [[Chalil]] (1462-1467) i [[Ibrahim-chan|Ibrahim]] (1467-1479). Ibrahim wszczął wojnę z Moskwą, w której początkowo odnosił sukcesy, jednak w roku 1469 [[Rosjanie]] przeszli do ofensywy i oblegli Kazań. Ibrahim został zmuszony do wypuszczenia wszystkich jeńców znajdujących się w jego rękach, ale Moskwie nie udało się ustanowić chanem swojego protegowanego Kasyma.
 
W roku 1487 syn Ibrahima, [[Mehmed Emin]] (1484-1485, 1487-1495, 1502-1518), uciekł do Moskwy, gdzie szukał pomocy przeciwko swojemu bratu, chanowi [[Ali Ibn Ibrahim|Alemu]] (1479-1484, 1485-1487). Po trzytygodniowym oblężeniu Kazań został zdobyty i Mehmed Emin został chanem z ramienia Moskwy, zaś Ali został zesłany do [[Wołogda|Wołogdy]]. W roku 1495 Mehmed Emin został wyrzucony z miasta przez [[chanat Syberyjski|Chana Syberyjskiego]] [[Mamuk]]a (1495-1496). W roku 1496 Mamuk został pokonany przez wojska moskiewskie, które osadziły na tronie Kazania młodszego brata Mehmeda Emina, [[Abdullatif]]a (1496-1502). Niezadowolony z jego rządów [[Iwan III Srogi|Iwan III]] (1462-1505) w roku 1502 pozbawił go władzy i ponownie osadził w Kazaniu Mehmeda Emina. Ten, początkowo wierny Rosjanom, wkrótce jednak zbuntował się przeciwko ich władzy. Z sukcesami prowadził wojnę przeciwko Moskwie i w 1506 roku pokonał jej armię pod [[Niżny Nowogród|Niżnym Nowogrodem]], by w roku 1507 zawrzeć pokój, który przywracał stan równowagi między oboma państwami. Wraz ze śmiercią Mehmeda Emina w roku 1518 (oraz o rok wcześniejszą śmiercią Abdullatifa) wygasła linia chanów kazańskich wywodzących się od Uług Mehmeda.