Rafał Betlejewski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
estetyka artykułu
Linia 19:
 
== Działalność zawodowa ==
Rafał Betlejewski jest założycielem agencji reklamowych Cytryna Agencja Reklamowa oraz Koledzy Strategia & Kreacja. Pracował m.im. nad kampanią reklamową mleka ''[[MLEKPOLMlekpol|"łaciatego"Łaciatego]]'' i sieci telefonii komórkowej [[Era (sieć telefonii komórkowej)|Era]]. Jest także prezesem zarządu Stowarzyszenia Ludzi Reklamy<ref>{{Cytuj stronę
| nazwisko =
| imię =
Linia 38:
Do 2017 r. prowadził programy ''DeFacto''<ref>[http://ttv.pl/aktualnosci,926,n/rafal-betlejewski,139537.html Rafał Betlejewski], TTV.</ref> i ''Betlejewski. Prowokacje''<ref>[http://web.archive.org/web/20161002155637/http://ttv.pl:80/programy/betlejewski-prowokacje,11030.html Betlejewski. Prowokacje], TTV.</ref> w [[TTV]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/koniec-programu-betlejewski-prowokacje-w-ttv|tytuł=TTV nie pokaże kolejnej edycji programu „Betlejewski. Prowokacje”|opublikowany=wirtualnemedia.pl|język=pl|data dostępu=2017-05-18}}</ref>. W przeszłości prowadził także audycje w [[Polskie Radio RDC|Polskim Radiu RDC]] ''Między innymi Betlejewski'' (sobota) i ''Science Frikszyn – o nauce przy ludziach'' (wtorek)<ref>[http://rdc.pl/osoba/rafal-betlejewski/ Rafał Betlejewski], RDC.</ref>, z którego odszedł w proteście po zwolnieniu, pełniącej funkcję dyrektora stacji, Ewy Wanat<ref>Ł. Brzezicki, [http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/grzegorz-chlasta-redaktorem-naczelnym-rdc-odchodzi-rafal-betlejewski ''Grzegorz Chlasta redaktorem naczelnym RDC. Odchodzi Rafał Betlejewski''], Wirtualnemedia.pl.</ref>.
 
== Działalność artystyczna ==
[[Plik:Tęsknię za Tobą Żydzie ul. Brzeska 8 w Warszawie.JPG |thumb|Napis ''Tęsknię za Tobą, Żydzie'' przy ul. [[Ulica Brzeska w Warszawie|Brzeskiej]] 8 w [[Warszawa|Warszawie]]]]
 
== Działalność artystyczna ==
=== Akcje społeczne ===
* „Hunger” (2012)
; "Hunger"
* „Spal wstyda”. W akcji organizowanej w latach 2001-2004 Betlejewski skierował swój przekaz do pracowników, których nie satysfakcjonowała praca w firmach korporacyjnych: "Wyruchała cię korporacja, przyjdź spalić wstyda". [[Happening]] polegał na wspólnym paleniu śladów pracy w korporacji: firmowych długopisów, dyskietek, opinii o pracowniku, itp.<ref name="www.tesknie.com" />
2012
* „Tęsknię za Tobą, Żydzie”. Pomysł narodził się w 2004 roku, samo hasło powstało rok później. Na akcję składa się kilka projektów. Jeden z nich polega na fotografowaniu się Polaków w [[przestrzeń publiczna|przestrzeni publicznej]], w miejscach związanych niegdyś z [[Historia Żydów w Polsce|polskimi Żydami]], wraz z pustym krzesłem i położoną na nim [[jarmułka|kipą]]. Inną odsłoną akcji jest wypisywanie na murach jej hasła "Tęsknię za Tobą, Żydzie". Artysta sam tworzył tego typu napisy, a także zachęcał do tego innych, za swój cel uznając usamodzielnienie się sloganu, którego obecność w świadomości społecznej zainicjował - kolejne legalnie i nielegalnie wypisane hasła zaczęły pojawiać się w całej Polsce, ich zdjęcia twórcy mogą umieszczać na stronie internetowej akcji. Również na stronie internetowej artysta stworzył przestrzeń do prezentacji wspomnień o Żydach w Polsce i wyrażania swoich emocji z tymi wspomnieniami związanych. Cel swoich działań określił następująco:
 
; "Spal wstyda"
W akcji organizowanej w latach 2001-2004 Betlejewski skierował swój przekaz do pracowników, których nie satysfakcjonowała praca w firmach korporacyjnych: "Wyruchała cię korporacja, przyjdź spalić wstyda". [[Happening]] polegał na wspólnym paleniu śladów pracy w korporacji: firmowych długopisów, dyskietek, opinii o pracowniku, itp.<ref name="www.tesknie.com" />
 
; "Tęsknię za Tobą, Żydzie"
Pomysł narodził się w 2004 roku, samo hasło powstało rok później. Na akcję składa się kilka projektów. Jeden z nich polega na fotografowaniu się Polaków w [[przestrzeń publiczna|przestrzeni publicznej]], w miejscach związanych niegdyś z [[Historia Żydów w Polsce|polskimi Żydami]], wraz z pustym krzesłem i położoną na nim [[jarmułka|kipą]]. Inną odsłoną akcji jest wypisywanie na murach jej hasła "Tęsknię za Tobą, Żydzie". Artysta sam tworzył tego typu napisy, a także zachęcał do tego innych, za swój cel uznając usamodzielnienie się sloganu, którego obecność w świadomości społecznej zainicjował - kolejne legalnie i nielegalnie wypisane hasła zaczęły pojawiać się w całej Polsce, ich zdjęcia twórcy mogą umieszczać na stronie internetowej akcji. Również na stronie internetowej artysta stworzył przestrzeń do prezentacji wspomnień o Żydach w Polsce i wyrażania swoich emocji z tymi wspomnieniami związanych. Cel swoich działań określił następująco:
 
{{Cytat box
Linia 58 ⟶ 52:
}}
 
: Kolejną odsłoną akcji był happening 11 lipca 2010 (w dzień po 69. rocznicy [[pogrom w Jedwabnem|pogromu w Jedwabnem]]) pod nazwą "Płonie stodoła". Betlejewski podpalił we wsi [[Zawada (powiat tomaszowski)|Zawada]] specjalnie na ten cel wzniesioną stodołę, w której najpierw umieścił symboliczne białe kartki od osób, którym "ciążą nieżyczliwe myśli w stosunku do Żydów". Artysta - Polak i katolik - w swoim zamierzeniu symbolicznie zamienił się miejscami z ofiarami [[Holocaust]]u, przełamał historyczny podział, spróbował odnaleźć się w miejscu, w jakim byli Żydzi w czasie pogromu. Betlejewski nazwał to zdarzenie akcją konfesyjną i [[ekspiacja|ekspiacyjną]]<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Pacewicz |imię = Piotr |nazwisko2 = Betlejewski |imię2 = Rafał |autor link = Piotra Pacewicz |tytuł = Płonie stodoła |czasopismo = Gazeta Wyborcza |wolumin = |wydanie = |strony = |data = 2010-05-19 |wydawca = |miejsce = |url = http://wyborcza.pl/1,75480,7899683,Plonie_stodola.html |issn = |doi =}}</ref><ref name="www.tesknie.com">{{Cytuj stronę
| nazwisko =
| imię =
Linia 75 ⟶ 69:
| data dostępu = 2010-07-11 }}</ref>.
 
* Kapliczka telewizyjna. W 2009 roku w akcie protestu wobec przyjętego przez parlament zapisu [[ustawa medialna|ustawy medialnej]], mówiącego, że media publiczne mają promować wartości chrześcijańskie, Rafał Betlejewski ustawił na warszawskiej [[Ochota|Ochocie]] kapliczkę, przystrojoną wstążkami i kwiatami, w której centrum zamiast świętego obrazka, znajdował się telewizor. Kapliczka działała przez dwa tygodnie, wzbudzając zainteresowanie przechodniów i mieszkańców, ale także prowokując akty agresji<ref name="www.tesknie.com" />.
; Kapliczka telewizyjna
W 2009 roku w akcie protestu wobec przyjętego przez parlament zapisu [[ustawa medialna|ustawy medialnej]], mówiącego, że media publiczne mają promować wartości chrześcijańskie, Rafał Betlejewski ustawił na warszawskiej [[Ochota|Ochocie]] kapliczkę, przystrojoną wstążkami i kwiatami, w której centrum zamiast świętego obrazka, znajdował się telewizor. Kapliczka działała przez dwa tygodnie, wzbudzając zainteresowanie przechodniów i mieszkańców, ale także prowokując akty agresji<ref name="www.tesknie.com" />.
 
=== Fotografia ===
* „Poznajmy się. Zielona Góra - tu i teraz”. W 2002 roku na 40 billboardach, prezentowanych na [[Zielona Góra|zielonogórskim]] deptaku, Betlejewski pod hasłem "Poznajmy się. Zielona Góra: tu i teraz" zaprezentował fotografie znanych mieszkańców miasta w zabawnych i codziennych sytuacjach: komendanta policji, paną Kasię z solarium, pracowników wytwórni wódek, chirurga ze szpitala wojewódzkiego, panią prezydent miasta.
; "Poznajmy się. Zielona Góra - tu i teraz"
W 2002 roku na 40 billboardach, prezentowanych na [[Zielona Góra|zielonogórskim]] deptaku, Betlejewski pod hasłem "Poznajmy się. Zielona Góra: tu i teraz" zaprezentował fotografie znanych mieszkańców miasta w zabawnych i codziennych sytuacjach: komendanta policji, paną Kasię z solarium, pracowników wytwórni wódek, chirurga ze szpitala wojewódzkiego, panią prezydent miasta.
 
* „Wolę Polskę”. Seria zdjęć wydanych w 2004 roku na pocztówkach podejmowała problem polskiego kompleksu wobec mieszkańców innych krajów. Betlejewski sfotografował w malowniczych plenerach [[Rio de Janeiro]] i [[Kapsztad]]u turystów i mieszkańców tych miast, trzymających plansze z napisami wychwalającymi Polskę: "Sopot to dla nas legenda", "Pomieszkałoby się w Radomiu", "Bałtyk to prawdziwy wypas", "Niech żyje bigos"<ref name="www.tesknie.com" /><ref name = "Sylwetka" />.
; "Wolę Polskę"
Seria zdjęć wydanych w 2004 roku na pocztówkach podejmowała problem polskiego kompleksu wobec mieszkańców innych krajów. Betlejewski sfotografował w malowniczych plenerach [[Rio de Janeiro]] i [[Kapsztad]]u turystów i mieszkańców tych miast, trzymających plansze z napisami wychwalającymi Polskę: "Sopot to dla nas legenda", "Pomieszkałoby się w Radomiu", "Bałtyk to prawdziwy wypas", "Niech żyje bigos"<ref name="www.tesknie.com" /><ref name = "Sylwetka" />.
 
* „A ja, czy poszedłbym?”. Także w 2004 roku artysta stworzył cykl plakatów, przedstawiających kombatantów, uczestników [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]. Bohaterowie zdjęć przybierali na nich niecodzienne pozy, pokazani zostali w zabawnych sytuacjach.
; "A ja, czy poszedłbym?"
Także w 2004 roku artysta stworzył cykl plakatów, przedstawiających kombatantów, uczestników [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]]. Bohaterowie zdjęć przybierali na nich niecodzienne pozy, pokazani zostali w zabawnych sytuacjach.
 
{{Cytat box
Linia 95 ⟶ 85:
}}
 
: Celem artysty było uwspółcześnienie tematu, pokazanie bohaterów powstania jako ciekawych ludzi, próba odpowiedzi na pytanie, czym dziś jest [[patriotyzm]]<ref name="www.tesknie.com" />. Nie było to ostatnie spotkanie artysty z tematyka powstania. Betlejewski jest także autorem scenariusza do antologii [[komiks]]u [[44 (komiks)|''44'']] (2007), opowiadającego o losach powstańców warszawskich<ref name="www.komiks.gildia.pl">{{Cytuj stronę
 
Nie było to ostatnie spotkanie artysty z tematyka powstania. Betlejewski jest także autorem scenariusza do antologii [[komiks]]u [[44 (komiks)|''44'']] (2007), opowiadającego o losach powstańców warszawskich<ref name="www.komiks.gildia.pl">{{Cytuj stronę
| nazwisko =
| imię =
Linia 108 ⟶ 96:
 
=== Działania parateatralne ===
* „Mleko” („Milk - Take Away Theatre”). Pod auspicjami warszawskiego [[Teatr Rozmaitości w Warszawie|Teatru Rozmaitości]] – wraz z Agnieszką Podsiadlik, [[Eryk Lubos|Erykiem Lubosem]], Janem Drawnelem, [[Tomasz Tyndyk|Tomaszem Tyndrykiem]], [[Rafał Maćkowiak|Rafałem Maćkowiakiem]] – Rafał Betlejewski w ciągu kilku miesięcy 2005 i 2006 roku wyreżyserował i realizował projekt "Milk - Take Away Theatre". Afisze reklamowały przedstawienie zamawiane do domu (cena za spektakl – 500 złotych). Jego treść była owiana tajemnicą. Gdy aktorzy (występowali w zmiennym składzie po trzy osoby) zjawiali się w domu, po przywitaniu rozpoczynali półgodzinną nudną prezentację na temat rynkowej sytuacji mleka. Aktorzy pytali widzów o najlepszy slogan reklamowy dla marki mleka, oferując za pomysł nagrodę finansową. Prezentacja przeradzała się w burzę mózgów, jednak żadna z propozycji widzów nie spotykała się z uznaniem aktorów. Artyści zaczynali krytycznie komentować poziom intelektualny publiczności, jej [[snobizm]] (chęć sprowadzenia teatru do domu), wystrój wnętrza mieszkania, a nawet miny poszczególnych widzów. Dochodziło do ostrej wymiany zdań, a gdy emocje sięgały zenitu, artyści bez słowa opuszczali mieszkanie.
; "Mleko" ("Milk - Take Away Theatre")
Pod auspicjami warszawskiego [[Teatr Rozmaitości w Warszawie|Teatru Rozmaitości]] – wraz z Agnieszką Podsiadlik, [[Eryk Lubos|Erykiem Lubosem]], Janem Drawnelem, [[Tomasz Tyndyk|Tomaszem Tyndrykiem]], [[Rafał Maćkowiak|Rafałem Maćkowiakiem]] – Rafał Betlejewski w ciągu kilku miesięcy 2005 i 2006 roku wyreżyserował i realizował projekt "Milk - Take Away Theatre". Afisze reklamowały przedstawienie zamawiane do domu (cena za spektakl – 500 złotych). Jego treść była owiana tajemnicą. Gdy aktorzy (występowali w zmiennym składzie po trzy osoby) zjawiali się w domu, po przywitaniu rozpoczynali półgodzinną nudną prezentację na temat rynkowej sytuacji mleka. Aktorzy pytali widzów o najlepszy slogan reklamowy dla marki mleka, oferując za pomysł nagrodę finansową. Prezentacja przeradzała się w burzę mózgów, jednak żadna z propozycji widzów nie spotykała się z uznaniem aktorów. Artyści zaczynali krytycznie komentować poziom intelektualny publiczności, jej [[snobizm]] (chęć sprowadzenia teatru do domu), wystrój wnętrza mieszkania, a nawet miny poszczególnych widzów. Dochodziło do ostrej wymiany zdań, a gdy emocje sięgały zenitu, artyści bez słowa opuszczali mieszkanie.
 
: Betlejewski wyjaśniał, że poprzez skrajne emocje chciał wzbudzić w widzu [[katharsis (psychologia)|katharsis]]. Chciał także w ten sposób "zdemaskować zasady rządzące konsumpcjonizmem, odsłonić pułapkę czyhającą za atrakcyjnym opakowaniem, zapytać o rolę teatru"<ref name="www.obieg.pl">{{Cytuj stronę
| nazwisko = Frąckowiak
| imię = Bartosz
Linia 121 ⟶ 108:
}}</ref><ref name="www.tesknie.com" />.
 
* „I Like You and You Like Me”. Projekt został zrealizowany w [[Nowy Jork|nowojorskiej]] galerii Orchard. Wraz ze swoją kuratorką - Barbarą Piwowarską - Betlejewski zamknął się na trzy dni 2006 roku w sali wystawowej galerii. Społeczne role zawodowe obojga bohaterów (artysta i jego kurator) zostały przemieszane z rolami intymnymi (mężczyzna i kobieta)<ref name="www.tesknie.com" />. Pomysł zainspirowany został filmem ''Departure'' (2004) Mircei Cantora i akcją "I Like America and America Likes Me" [[Joseph Beuys|Josepha Beuysa]] z 1974 roku<ref>{{Cytuj stronę
; "I Like You and You Like Me"
Projekt został zrealizowany w [[Nowy Jork|nowojorskiej]] galerii Orchard. Wraz ze swoją kuratorką - Barbarą Piwowarską - Betlejewski zamknął się na trzy dni 2006 roku w sali wystawowej galerii. Społeczne role zawodowe obojga bohaterów (artysta i jego kurator) zostały przemieszane z rolami intymnymi (mężczyzna i kobieta)<ref name="www.tesknie.com" />. Pomysł zainspirowany został filmem ''Departure'' (2004) Mircei Cantora i akcją "I Like America and America Likes Me" [[Joseph Beuys|Josepha Beuysa]] z 1974 roku<ref>{{Cytuj stronę
| nazwisko =
| imię =
Linia 139 ⟶ 125:
| data dostępu = 2010-07-11 }}</ref>.
 
* Teatr Przezroczysty. W 2006 i 2007 roku, pod szyldem założonego przez siebie Teatru Przezroczystego, Betlejewski wziął udział w szeregu projektów parateatralnych, które polegały na odgrywaniu typowych ról społecznych (''Pisarz'', ''Menadżer'', ''Ojciec w parku'', ''Nauczyciel w pociągu'', ''Artysta na moście'', ''Kuzyn przy obiedzie''). Do każdego z przedstawień przygotowywał się, tworząc postać stereotypowego przedstawiciela danej grupy, zaopatrywał się w rekwizyty, charakterystyczne dla postaci. Wszystkie przedstawienia rozgrywały się w przestrzeni publicznej lub miejscach ogólnie dostępnych, np.: ''Nauczyciel w pociągu'' odgrywany był w pociągach [[InterCity]]. Aktor, korzystając ze znajomości wypowiedzi typowych dla nauczycieli, zamieszczonych na [[Forum dyskusyjne|forach internetowych]], inicjował rozmowę z pasażerami. Dopiero przed stacją docelową wręczał współpodróżnym ulotkę z informacją, że wzięli udział w spektaklu<ref>{{Cytuj stronę
; Teatr Przezroczysty
W 2006 i 2007 roku, pod szyldem założonego przez siebie Teatru Przezroczystego, Betlejewski wziął udział w szeregu projektów parateatralnych, które polegały na odgrywaniu typowych ról społecznych (''Pisarz'', ''Menadżer'', ''Ojciec w parku'', ''Nauczyciel w pociągu'', ''Artysta na moście'', ''Kuzyn przy obiedzie''). Do każdego z przedstawień przygotowywał się, tworząc postać stereotypowego przedstawiciela danej grupy, zaopatrywał się w rekwizyty, charakterystyczne dla postaci. Wszystkie przedstawienia rozgrywały się w przestrzeni publicznej lub miejscach ogólnie dostępnych, np.: ''Nauczyciel w pociągu'' odgrywany był w pociągach [[InterCity]]. Aktor, korzystając ze znajomości wypowiedzi typowych dla nauczycieli, zamieszczonych na [[Forum dyskusyjne|forach internetowych]], inicjował rozmowę z pasażerami. Dopiero przed stacją docelową wręczał współpodróżnym ulotkę z informacją, że wzięli udział w spektaklu<ref>{{Cytuj stronę
| nazwisko =
| imię =
Linia 158 ⟶ 143:
}}</ref>.
 
* Teatr Jednego Dnia. W roku 2009 Betlejewski we współpracy z [[Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego|Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego]] wystosował apel, aby 27 marca 2010 z okazji [[Międzynarodowy Dzień Teatru|Dnia Teatru]] każdy odegrał samego siebie. Akcję nazwał Teatrem Jednego Dnia. Artysta określił to działanie jako akcję konceptualną, rozgrywającą się przede wszystkim w przestrzeni mentalnej uczestników. Jej celem było uświadomienie ludziom, że wszyscy na co dzień nieświadomie odgrywają przeróżne role społeczne<ref name="www.e-teatr.pl">{{Cytuj stronę
; Teatr Jednego Dnia
W roku 2009 Betlejewski we współpracy z [[Instytut Teatralny|Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego]] wystosował apel, aby 27 marca 2010 z okazji [[Międzynarodowy Dzień Teatru|Dnia Teatru]] każdy odegrał samego siebie. Akcję nazwał Teatrem Jednego Dnia. Artysta określił to działanie jako akcję konceptualną, rozgrywającą się przede wszystkim w przestrzeni mentalnej uczestników. Jej celem było uświadomienie ludziom, że wszyscy na co dzień nieświadomie odgrywają przeróżne role społeczne<ref name="www.e-teatr.pl">{{Cytuj stronę
| nazwisko = Szymańska
| imię = Izabella
Linia 169 ⟶ 153:
}}</ref>.
 
{{Przypisy|2}}
 
== Linki zewnętrzne ==