Wolna elekcja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 46.215.164.207) i przywrócono wersję 49416203 autorstwa Boston9
Linia 11:
 
== Rys historyczny ==
Pierwsza udokumentowana elekcja na tron Polski odbyła się w roku 15731386, a osobą która została wybrana na władcę ówczesnego państwa polskiego był [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]]. Król [[Zygmunt I Stary]] wydał dwa statuty w latach 1530 i 1538, którymi ustanowił raz na zawsze elekcję ''viritim''. Na elekcję mógł przybyć każdy kto by chciał (''unusquisque qui vellet'') a elekcja ma być wolna (''electio Regis libera'')<ref>[[Wacław Sobieski]], Trybun ludu szlacheckiego, Warszawa 1978, s. 60.</ref>. Ostatni król z [[dynastia|dynastii]] [[Jagiellonowie|Jagiellonów]] – Zygmunt II August zmarł 7 lipca 1572 roku. Otwierało to nowy okres w dziejach [[monarchia|monarchii]] w Rzeczypospolitej – w Polsce nastało [[bezkrólewie]].
 
Wygaśnięcie rodu Jagiellonów i związany z tym kryzys dynastyczny stał się testem trwałości państwa szlacheckiego. Obawiano się, że przedłużający się okres braku monarchy może źle wpłynąć na całą Rzeczpospolitą, a może nawet doprowadzić do jej upadku. Choć wielu możnych liczyło się z możliwością wygaśnięcia [[dynastia|dynastii]], nie istniały żadne ustalone metody postępowania w takiej sytuacji. [[Bezkrólewie]] stało się jednak rzeczywistością. W tej sytuacji [[szlachta]] podjęła próbę rozwiązania problemu bezkrólewia. Chodziło nie tylko o rozważenie kandydatów na nowego władcę, ale też o ustalenie sposobu jego wyboru, a także stworzenie takich mechanizmów, które gwarantowałyby, że nowy król nie naruszy zasad „złotej wolności”. [[Szlachta]] musiała przygotować umowę, dzięki której nie utraciłaby swoich wielkich przywilejów, a przy okazji zdołałaby zyskać pewne dodatkowe korzyści. Chodziło także o ochronę osiągnięć [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], takich jak [[tolerancja wyznaniowa]], a także zabezpieczenie kraju na wypadek samowolnych decyzji króla czy konieczności prowadzenia wojny. W końcu jednak, pomimo lekkich sporów między szlachtą, magnatami i duchowieństwem, znaleziono porozumienie. Postanowiono, że do czasu wyboru następnego króla będą obowiązywać następujące ustalenia: