|
[[File: Maison Calas.jpg|thumb|''Maison Calas'']]
{{dopracować|język|źródła=2017-04}}
'''Jean Calas''' (1698 – 10. marca 1762) – kupiec z [[Tuluza|Tuluzy]], [[Francja]]; torturowany i zabityskazany podna zarzutemkarę morderstwaśmierci za morderstwo swojego syna, pomimonie tego,przyznał żesię protestowałdo winy i do końca utrzymywał, iżże jest niewinny.<ref>{{Cytuj|tytuł=Justice / Portail / L'affaire Calas|data dostępu=2017-05-25|opublikowany=www.justice.gouv.fr|url=http://www.justice.gouv.fr/histoire-et-patrimoine-10050/proces-historiques-10411/laffaire-calas-22774.html|język=fr-FR}}</ref> Calas był [[protestantyzm|protestantem]], co w katolickiej społeczności, coFrancji wzbudziło podejrzenia co do zasadnościmotywów jegowydania skazaniawyroku. i wW 1764 roku zespółna mocy wyroku 80 sędziów uznał,został żeuznany byłza niewinnyniewinnego.<ref>{{Cytuj|tytuł=« WeToulouse Francjidoit réhabiliter Jean Calas ! » - Le Journal Toulousain|czasopismo=Le Journal Toulousain|data=2013-12-04|data dostępu=2017-05-25|url=http://www.lejournaltoulousain.fr/societe/toulouse-doit-rehabiliter-jean-calas-29408|język=fr-FR}}</ref> Dla Francuzów stał się symbolem ofiar religijnej nietolerancji razem z [[François-Jean de la Barre|François-Jean de la Barrem]] oraz [[Pierre-Paul Sirven|Pierre-Paul Sirvenem]].
WProces jegomiał procesmiejsce zw 1761 odbywający się w [[Tuluza|Tuluzie]] ([[język francuski|franc.]] ''affaire JeanAffaire Calas'') byłi zaangażowanyzaangażował się w niego [[Voltaire]] jako pierwszy w historii pisarz [[Francja|francuski]] biorący publiczny udział w sprawie sądowej.<ref>{{Cytuj|tytuł=Voltaire, défenseur de Calas|data dostępu=2017-05-25|opublikowany=www.biblisem.net|url=http://www.biblisem.net/etudes/henrvolt.htm}}</ref> Proces CalasaCalas stał się symbolem walki francuskich środowisk [[liberalizm|liberalnych]] z archaicznym prawem i z fanatyzmem religijnym. ByłMotyw ''Affaire Calas'' poruszany częstymjest tematemczęsto w [[literatura francuska|literaturze francuskiej]]. Jest także przykładem społecznego zjawiska [[kozioł ofiarny|kozła ofiarnego]].
== Geneza sprawy ==
Jean Calas był niezamożnym kupcem z Tuluzy i wyznawał [[kalwinizmKalwinizm|kalwinistą]]., a wedle ówczesnego prawa Rodzinarodzina CalasaCalas jako protestancka, była z mocy prawapozbawiona dyskryminowanawielu wepraw Francjipublicznych. ToPoczątek stałosprawy sięmiał przypuszczalniemiał przyczynąmiejsce tragedii, ponieważgdy syn Calasa -Calas, Marc-Antoine nie mógł otrzymaćotrzymał jako protestant specjalnego zaświadczenia od katolickiego duchowieństwa., Brakprzez tegoco zaświadczenianie oznaczałmógł zakaz wykonywania przez Marka-Antoine'awykonywać wyuczonego zawodu [[prawnik]]a.<ref>{{Cytuj|autor=Ethel Groffier, Ethel Groffier-Klibansky|tytuł=Criez Et Qu'on Crie : Voltaire Et La Justice Penale|czasopismo=Presses Université Laval|data=2011|s=87|archiwum=http://archive.wikiwix.com/cache/?url=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8oS-85ZjSbEC%26pg%3DPA87}}</ref>
13 października 1761 Marc-Antoine powiesił się w sklepie ojca. Rodzina, nie chcąc aby zwłoki Marka-Antoine'a, jako samobójcy, byłyzostały pozbawione chrześcijańskiego pogrzebu, zatarła ślady samobójstwa i usiłowała wmówićoświadczyła, że Marc-Antoine został zamordowany.
Wówczas wśród katolickich sąsiadów zaczęła krążyć plotka, jakoby Marc-Antoine chciał się nawrócić się na [[katolicyzm]]. To wystarczyło, aby władze zaczęływszczęły podejrzewaćdochodzenie rodzinęprzeciwko rodzinie Calas o zamordowanie "przyszłego odstępcy" z pobudek religijnych. Wokół sprawy powstałanarosła zbiorowa [[histeria]], podsycana przez miejscowy zakon [[dominikanie|dominikanów]];. Jean Calas stał się "[[kozioł ofiarny|kozłem ofiarnym]]" dla katolickich mieszkańców Tuluzy, zaniepokojonych rosnącą zamożnością lokalnego kalwińskiego mieszczaństwa. KlerDodatkowo, kler domagał się "przykładnego ukarania" rzekomegoherezji "heretyckiegodla fanatyka"przykładu.
== Proces ==
Pomimo przytłaczających dowodów wskazujących na samobójstwo, sąd w Tuluzie uznał Jean Calas za winnego. Podczas procesu był wielokrotnie poddawany [[tortury|torturom]], mimo tego nie przyznał się do winy.
Jean Calas został aresztowany i poddany [[tortury|torturom]] w czasie których przyznał się do morderstwa, ale potem odwołał to. Torturowano również innych członków rodziny, ale żadnych dowodów winy nie uzyskano.
Parlament Tuluzy 9 marca 1762 skazał Jeana Calasa na śmierć, bez udowodnienia mu winy. Zgodnie z prawem Calas byłpoprzez [[łamanie kołem|łamany kołem]],. następnie10 duszonymarca (ale1762 niewyrok zabity)wykonano, ia 2Calas godzinydo późniejsamego spalonykońca żywcemtwierdził, naże stosiejest niewinny. JegoCiało popiołyspalono, a proch rozrzucono. Jeanna wietrze.<ref>{{Cytuj|tytuł=Calas, nawetJean|data wdostępu=2017-05-25|wolumin=Volume trakcie4|opublikowany=1911 tychEncyclopædia męczarni wołałBritannica|url=https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Calas, że jest niewinny._Jean}}</ref>
== Interwencja Voltaire'a ==
InnyDrugi syn CalasaCalas - Donat uciekłudał zsię Francji i wdo [[Genewa|GenewieGenewy]] spotkałszukając sięwsparcia zdla ojca u słynnego filozofa Voltaire'em. Filozof, przekonany o niewinności Jeana Calasaoskarżonego, wszcząłzapoczątkował przyprotesty pomocyprzeciwko znajomychzarzutom energicznąi akcjęskazaniu (m.in. publikuje pierwsze 2 rozdziały słynnego ''Traktatu o tolerancji''), abymając nadzieję, że wymiar sprawiedliwości ponownie zająłzajmie się tą sprawą, co udajemiało mu sięmiejsce w 1764.<ref>{{Cytuj|autor=Nicholas Aloysius Weber|tytuł=Calas Case|data dostępu=2017-05-25|wolumin=Volume 3|opublikowany=Catholic Encyclopedia (1913)|url=https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Calas_Case}}</ref>
W 1765 w wyniku apelacji Rada Królewska w składzie 80 sędziów wydała wyrok: w którym Jean Calas został uznanypośmiertnie za niewinnegozrehabilitowany i pośmiertnieuznany rehabilitowanyza niewinnego. Król Francji przyznał rodzinie Calas ogromną rentę pieniężną jako odszkodowanie.
[[Kategoria:Francja w XVIII wieku]]
| 