John Manners (markiz): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawa linki wewnętrzne, apostrofy, cudzysłowy itp.
Linia 1:
[[Plik:MarquessOfGranby.JPG|thumb|Lord Granby]]
'''John Manners, markiz Granby''' (ur. [[2 stycznia]] [[1721]] w [[Kelham]] w hrabstwie [[Nottinghamshire]], zm. [[18 października]] [[1770]] w [[Scarborough]]) - [[Wielka Brytania|brytyjski]] arystokrata, wojskowy i polityk, dowódca brytyjski podczas [[wojna siedmioletnia|wojny siedmioletniej]].
 
==Wczesne lata życia==
Był najstarszym synem [[John Manners, 3. książę Rutland|Johna Mannersa, 3. księcia Rutland]], i Bridget Sutton, córki [[Robert Sutton (2. baron Lexinton)|2. barona Lexinton]]. Wkrótce po narodzinach otrzymał [[tytuł grzecznościowy (Wielka Brytania)|tytuł grzecznościowy]] "markiza„markiza Granby"Granby”, przysługujący najstarszemu synowi [[książę Rutland|księcia Rutland]].
 
Wykształcenie odebrał w [[Eton College]] oraz w [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College]] na [[University of Cambridge|Uniwersytecie Cambridge]]. W [[1741]] r. został wybrany do [[Izba Gmin|Izby Gmin]] z kontrolowanego przez jego rodzinę okręgu [[okręg wyborczy Grantham|Grantham]]. [[1745|Cztery lata później]] otrzymał etat [[pułkownik]]a w regimencie powołanym przez jego ojca w celu stłumienia [[Powstania szkockie|powstania jakobickiego]] w [[Szkocja|Szkocji]].
Linia 12:
[[3 września]] [[1750]] r. poślubił lady Frances Seymour ([[1728]] - [[1761]]), córkę [[Charles Seymour, 6. książę Somerset|Charlesa Seymoura, 6. księcia Somerset]]. John i Frances mieli razem trzech synów i trzy córki:
* [[John Manners, lord Roos|John Manners]] ([[29 sierpnia]] [[1751]] - [[2 czerwca]] [[1760]]), lord Roos
* Frances Manners ([[24 marca]] [[1753]] - [[15 października]] [[1792]]), żona [[George Carpenter, 2. hrabia Tyrconnel|George'aGeorge’a Carpentera, 2. hrabiego Tyrconnel]], i Philipa Anstruthera, miała dzieci z pierwszego małżeństwa
* [[Charles Manners (4. książę Rutland)|Charles Manners]] ([[15 marca]] [[1754]] - [[24 października]] [[1787]]), 4. [[książę Rutland]]
* Catherine Manners, zmarła młodo
Linia 19:
 
==Kariera w parlamencie==
W [[1752]] r. rząd [[Henry Pelham|Henry'egoHenry’ego Pelhama]] zasugerował [[Władcy brytyjscy|królowi]] [[Jerzy II Hanowerski|Jerzemu II]] nominację Granby'ego na prestiżowe stanowisko pułkownika Królewskiej Gwardii Konnej (''Royal Horse Guards''), aby zapewnić rządowi parlamentarne wsparcie Mannersów i ich klientów. Król odmówił nominacji ze względu na niedoświadczenie Granby'ego.
 
Tymczasem Granby kontynuował karierę w parlamencie. W [[1754]] r. zmienił okręg wyborczy na [[okręg wyborczy Cambridgeshire|Cambridgeshire]]. Związał się wówczas z frakcję rządowych [[Brytyjska Partia Wigów|wigów]] [[Philip Yorke, 2. hrabia Hardwicke|lorda Roystona]]. Aktywnym poparciem dla gabinetu [[Thomas Pelham-Holles|Newcastle'aNewcastle’a]] Granby zyskał uznanie w oczach króla. W [[1756]] r. otrzymał stopień generała-majora, a w [[1758]] r. został wreszcie pułkownikiem Królewskiej Gwardii Konnej.
 
==Wojna siedmioletnia==
Linia 28:
Pierwszą większą bitwa w karierze Granby'ego była [[bitwa pod Minden]] [[1 sierpnia]] [[1759]] r. Bitwa ta okazała się punktem wyjścia do jego dalszej kariery, kiedy za niewykonanie rozkazu zdymisjonowany został dowódca kawalerii, generał [[George Germain|Sackville]]. Granby rychło został dowódcą całego brytyjskiego kontynentu w sojuszniczej armii [[Ferdynand, książę Brunszwiku-Wolfenbüttel|księcia Brunszwickiego]]. Na początku [[1760]] r. podlegało mu bezpośrednio 32 000 kudzi.
 
W tym czasie Granby zastąpił także Sackville na stanowisku zastępcy generała artylerii. Podczas sądu polowego nad Sackvillem stwierdził, że oskarżony zbyt opieszale prowadził działania kawalerii. Wprawdzie Granby wnioskował o zwolnienie Sackville'aSackville’a z odpowiedzialności, jednak skazujący wyrok sądu nastawił Sackville'aSackville’a przeciwko Granby'emu.
 
Tymczasem Granby odnosił sukcesy na polach bitew wojny siedmioletniej. [[31 lipca]] [[1760]] r. dowodząc szarżami kawalerii walnie przyczynił się do sukcesu sprzymierzonych pod [[bitwa pod Warburgiem|Warburgiem]]. [[15 lipca]] [[1761]] r. w [[bitwa pod Vellinghausen|bitwie pod Vellinghausen]] powstrzymał atak Francuzów na wzgórze Dünckerburg, co spotkało się ze słowami uznania ze strony głównodowodzącego. [[16 lipca|Następnego dnia]] poprowadził kontratak, który zepchnął Francuzów z pola bitwy. Dowodzący stroną przeciwną [[Victor-François de Broglie|książę de Broglie]] był pod takim wrażeniem postawy Granby'ego, że zakupił portret markiza autorstwa [[Joshua Reynolds|Joshui Reynoldsa]].
 
Podczas ostatniej kampanii tej wojny Granby brał udział w bitwach pod Gravenstein, Wilhelmsthal, Hombergiem, Gudesbergiem i Cassel. Szczególne pochwały uzyskał za postawę pod Wilhelmsthal, gdzie śmiałym manewrem odciął francuską ariergardę od sił głównych. Ostatni raz w polu dowodził pod Brückermühl, gdzie poprowadził dwie brygady z odsieczą dla generała Zastrowa.
Linia 36:
==Kariera polityczna==
===Generał artylerii===
Pomimo sukcesów na polu bitwy Granby był często krytykowany za zaniedbania na polu dyscypliny oraz brak zdolności w administracji wojskowej. [[Lord Frederick Cavendish (1729-1803)|Lord Frederick Cavendish]] postulował nawet pozbawienie Granby'ego stanowiska dowódcy. Mimo tych zarzutów sukcesy na froncie oraz dbałość o podkomendnych zaskarbiła markizowi sporą sympatię. Wielką popularnością cieszył się obraz Edwarda Penny'ego, przedstawiający generała odwiedzającego chorego żołnierza. Po zakończeniu wojny siedmioletniej został w [[1763]] r. generałem artylerii w rządzie [[George Grenville|George'aGeorge’a Grenville'aGrenville’a]].
 
Granby popierał działania rządu przeciwko radykalnemu deputowanemu [[John Wilkes|Johnowi Wilkesowi]], ale sprzeciwił się dymisji oficerów, którzy w [[1765]] r. głosowali przeciwko rządowi. W maju [[1765]] r. [[George Montagu-Dunk, 2. hrabia Halifax|lord Halifax]] próbował nakłonić króla [[Jerzy III Hanowerski|Jerzego III]], aby powołał Granby'ego na stanowisko głównodowodzącego armii. Halifax miał nadzieję, że popularność Granby'ego przyczyni się do wygaśnięcia protestów [[Londyn|londyńskich]] tkaczy. Król jednak odmówił, ponieważ obiecał to stanowisko [[Wilhelm August Hanowerski|księciu Cumberland]].
 
Gabinet Grenville'aGrenville’a upadł w [[1765]] r., ale Granby pozostał na dotychczasowym stanowisku w gabinecie [[Charles Watson-Wentworth|lorda Rockinghama]]. Nie brał jednak czynnego udziału w pracach gabinetu i głosował przeciwko odwołaniu ustawy o [[opłata skarbowa|opłacie skarbowej]] (''Stamp Act 1765'').
 
===Naczelny dowódca armii===
Kiedy w [[1766]] r. nowym [[premierzy Wielkiej Brytanii|premierem]] został [[William Pitt (1. hrabia Chatham)|lord Chatham]], Granby otrzymał dodatkowo stanowisko naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych. Pozostał na obu stanowiskach także kiedy w [[1768]] r. Chathama zastąpił [[Augustus FitzRoy (3. książę Grafton)|książę Grafton]]. Granby sprzeciwiał się działaniom rządu mającym na celu usunięcie z parlamentu deputowanego Johna Wilkesa, ale osobista niechęć do deputowanego sprawiła, że [[3 lutego]] [[1769]] r. Granby zagłosował ostatecznie za pozbawieniem Wilkesa mandatu parlamentarnego.
 
Ta decyzja przesądziła o dalszych politycznych losach Granby'ego. W tym czasie gabinet Graftona stał się celem ataków tajemniczego "Juniusa"„Juniusa”, który publikował w prasie listy oskarżające członków gabinetu o nieudolność i korupcję. Junius nie oszczędzał nawet Granby'ego, który jednak jako bohater wojny siedmioletniej mógł wyjść z tej fali krytyki obronną ręką, jednak jego postępowanie w sprawie Wilkesa dało jego przeciwnikom dodatkowy powód do krytyki.
 
==Ostatnie lata==