Brunszwik: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
Anhate (dyskusja | edycje)
m lit., drobne redakcyjne
Linia 4:
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Braunschweig Luftaufnahme Innenstadt (2011).JPG
|opis zdjęcia = Zdjęcie lotnicze centrum miasta w kierunku południowo-wschodnim. Na pierwszym planie kościoły Św. Piotra, Franciszkanów, Św. Andrzeja (za nim [[Herzog Anton Ulrich-Museum]]), Św. Katarzyny, w głębi [[Plac Zamkowy w Brunszwiku|Burgplatz]] z [[Zamek Dankwarderode|zamkiem Dankwarderode]] i [[Katedra w Brunszwiku|katedrą]], Rezydencja, Nowy Ratusz, kościół Św. Magnusa, teatr miejski.
|herb = Wappen Braunschweig.svg
|flaga = Flagge Stadt Braunschweig.png
Linia 48:
[[File:ECE Schloss 06u07 1b.jpg|thumb|left|Pałac Książęcy w Brunszwiku (1833-1841)]]
[[Plik:Braunschweig Brunswick Nickelnkulk (1897).jpg|thumb|Ulica Nickelnkulk (zdjęcie z 1894)]]
Na początku XIX wieku dokonano zmian w systemie obronnym miasta, zniwelowano wały, na miejscu ich - wzdłuż rzeki [[Oker (rzeka)|Oker]] - powstały promenady, zaś na rogatkach przy drogach wylotowych powstały klasycystyczne wartownie. W latach 1809-1813 Brunszwik należynależał do [[Królestwo Westfalii|Królestwa Westfalii]]. W 1838 powstała pierwsza linia kolejowa łącząca Brunszwik z [[Wolfenbüttel]]. Druga połowa XIX wieku to okres wzmożonej industrializacji – rozwinął się przede wszystkim przemysł maszynowy i spożywczy (konserwowy i cukrowy). W 1890 liczba mieszkańców miasta przekroczyła 100 tysięcy. Do 1918 roku był stolicą [[Księstwo Brunszwiku|Księstwa Brunszwiku]], a następnie przywrócono mu status [[Freistaat Braunschweig|wolnego miasta]]. Rozwinął się przemysł samochodowy, zbrojeniowy, powstała fabryka instrumentów muzycznych. Miasto doznało poważnych zniszczeń podczas nalotów wojsk brytyjskich i amerykańskich w październiku 1944. W mieście pracowały tysiące robotników przymusowych. W latach 1943-1945 zmarło przynajmniej 360 [[Zakłady dla dzieci robotnic zagranicznych w III Rzeszy|dzieci odebranych robotnicom]], np. w ''Entbindungsheim für Ostarbeiterinnen''. Gruntowna odbudowa miasta trwała długo. Historyczne centrum otrzymało nowoczesną zabudowę, rekonstrukcja części historycznej ograniczyła się do terenów dawnych pięciu osad.
 
== Zabytki ==
Linia 60:
** [[Zamek Dankwarderode]] – historyczna rezydencja [[Henryk Lew|Henryka Lwa]], budowla w stylu romańskim. Obecny kształt zawdzięcza gruntownej rekonstrukcji w 1870 po licznych zniszczeniach i przebudowach. Siedziba średniowiecznych zbiorów [[Herzog Anton Ulrich-Museum]] mieszczących cenne dzieła rzeźby, malarstwa i rzemiosła artystycznego. Koło wejścia głównego drewniana budka ''Spitzwegeck'' (''Antiquariat Scholz Buchhandlung'') z XX wieku;
** [[Lew Brunszwicki]] – ufundowany w 1166 przez Henryka Lwa, wyobrażenie księcia w formie ryczącego lwa. Obecna rzeźba jest kopią, oryginał znajduje się w [[Zamek Dankwarderode|zamku]];
** [[Katedra w Brunszwiku|Katedra pw. Świętych Błażeja, Jana Chrzciciela i Tomasza Becketta]] – [[sztuka romańska|romańska]] z XII wieku rozbudowana w XV wieku. Cenny wystrój wnętrza tworzą m.in. dzieła romańskiej rzeźby – [[Krucyfiks Imervarda|Krzyż Imerwarda]], brązowy [[Świecznik siedmioramienny (Brunszwik)|świecznik siedmioramienny]] i [[Ołtarz Najświętszej Marii Panny (Brunszwik)|stół ołtarzowy]]. . Pośrodku nawy monumentalny wczesnogotycki nagrobek tumbowy Henryka Lwa i żony [[Matylda Plantagenet|Matyldy Plantagenet]] z rzeźbami zmarłych na płycie wierzchniej. Z katedrą i jej fundatorem związane są także cenne dzieła sztuki obecnie rozproszone na świecie, m.in. [[Skarbiec Welfów]] oraz [[Ewangeliarz Henryka Lwa]]. Ściany i sklepienia zdobi cenna późnoromańska polichromia z cyklami figuralnymi m.in. życia patronów katedry.; Ponadtoponadto liczne figury gotyckie i renesansowe epitafia. ;
** Domy Huneborstel (zbud w. 1536 r.) i Veltheim (1573 r.) – cenne przykłady budownictwa o konstrukcji szkieletowej;
** Brunszwickie Muzeum Okręgowe (''Braunschweigisches Landesmuseum'') – w XIX-wiecznym budynku o formach klasycyzujących.
 
* Zespół zabytkowy [[Rynek Starego Miasta w Brunszwiku|Rynku Starego Miasta]], w skład którego wchodzą:
** [[Ratusz Starego Miasta w Brunszwiku|Ratusz]] – gotycki, z XIV wieku, z bogatą dekoracją rzeźbiarską m.in. cykl figur władców niemieckich z ich małżonkami (od [[Henryk I Ptasznik|Henryka I]] do [[Otton I Dziecię|Ottona]] – księcia [[Księstwo Braunschweig-Lüneburg|Brunszwik-Lüneburga]]). Obecnie oddział Muzeum Miejskiego (''Städtisches Museum'') z cennymi zbiorami średniowiecznego rzemiosła artystycznego;
** Sukiennice – podłużna budowla mieszcząca dawniej kramy handlowe, zbudowane w XIV wieku w stylu gotyckim, z późniejszymi dobudówkami i fasadą wschodnią o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej w stylu niderlandzkiego [[Manieryzm (sztuka)|manieryzmu]];
** Fontanna Maryi (''Marienbrunnen'') – z 1408 wykonana z brązu w formie piętrowej struktury zwieńczonej wieżą z figurą Maryi; płaskorzeźbione misy posiadają reliefy z wizerunkami świętych;
** Dom Stechinnelli (''Stechinelli-Haus'') – wczesnobarokowy z ozdobnym portalem wejściowym;
** Dom pod Siedmioma Wieżami – znany od 1207, obecny późnobarokowy, dzieło [[Hermann Korb|Hermanna Korba]] z 1708;
** [[Kościół św. Marcina w Brunszwiku|Kościół Świętego Marcina]] ''(St. Nartini'') – romańsko-gotycki z XII wieku, gruntownie rozbudowany w XIV wieku. Wewnątrz m.in. barokowy ołtarz główny, dzieło [[Anton Detlev Jenner|Antona Detleva Jennera]] z pocz. XVIII wieku, organy z XVIII w., manierystyczna ambona z pocz. XVII wieku. W przykościelnej kaplicy Św. Anny ''(St. Anna)''z gotycką dekoracją rzeźbiarską późnogotyckie stalle i manierystyczna chrzcielnica. Na zewnątrz liczne gotyckie rzeźby tworzące cykle figuralne (m.in. figury biskupów, apostołów, oraz [[Panny Mądre i Panny Głupie|panien mądrych i panien głupich]]); Portaleportale: zachodni romański z XII w. i dwa południowe, gotyckie z tympanonami przedstawiającymi ''[[Baranek Boży|Agnus Dei]]'' i zaśnięcie NMP.
 
* Zespół zabytkowy Nowego Miasta, na północ od zamku, w skład którego wchodzą:
** Budynek Starej Wagi (''Alte Waage'') – wielokondygnacyjny budynek o konstrukcji szkieletowej z 1534, rozbudowany w XVII w.;
** Kościół Świętego Andrzeja ''(St. Andreas)'' – znany od 1160, obecny gotycki z XIV w.; Uwagęuwagę zwraca dwuwieżowy [[westwerk]] z bogato dekorowanym [[maswerk]]owym oknem dzwonnicy oraz wieża południowa o wys. 93 m (niegdyś była wyższa – 122 m);
** Biblioteka (''Liberei'') – niewielki gotycki budynek z XIV w., ceglany, z kamiennymi tarczami herbowymi na ścianie południowej; elewacje wschodnia i zachodnia są zwieńczone schodkowymi szczytami;