Bukanier: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 1:
'''Bukanier''', '''flibustier''', '''korsarz''' – członek społeczności [[pirat]]ów i myśliwych, składającej się ze zbiegów pochodzenia angielskiego, francuskiego i holenderskiego, osiedlających się od początku XVII wieku na [[Wielkie Antyle|Wielkich Antylach]], będących wówczas posiadłością [[Hiszpania Habsburgów|Hiszpanii]]<ref name=pwn /><ref name=ro />.
Ich nazwa pochodzi od [[język francuski|francuskiego]] słowa ''boucan'' (zapożyczonego z języka mieszkańców Wielkich Antyli), oznaczającego rodzaj [[grill]]a, za pomocą którego pieczono mięso na pełnym morzu<ref name=buk />. Używane zamiennie określenie
Wśród zbiegów znajdowali się byli żołnierze oraz kryminaliści, jak również osoby uciekające przed prześladowaniami religijnymi i szukające schronienia w trudno dostępnych kryjówkach. Po okresie wojen religijnych w Europie, gdy w połowie XVII w. nastąpił okres pokoju, a równocześnie wzmogło się rugowanie innowierców, szczególnie wielu z nich wyruszyło do Nowego Świata{{odn|Skrok|1982|s=94}}. Polowali najpierw na zdziczałe bydło, a po usunięciu przez Hiszpanów z zachodniej części wyspy [[Haiti (wyspa)|Haiti]] (zwanej wówczas Hispaniolą) w 1640 roku rozpoczęli działalność piracką<ref name=pwn /><ref name=ro />. Innym
Ich pierwotnymi siedzibami były pierwsze nie-hiszpańskie kolonie na Antylach: francuska [[Saint Kitts]] (której gubernatorem był [[Phillippe de Longvilliers de Poincy]]) i angielska [[Nevis]]. Po zlikwidowaniu tych osad przez oddziały hiszpańskie, przenieśli się na niewielką wyspę [[Tortuga|Tortugę]], położona u północnych wybrzeży Haiti{{odn|Skrok|1982|s=
Zorganizowani byli jako tak zwane Bractwo Wybrzeża. Decyzje o planowanych wyprawach i podziale zdobyczy podejmowano w sposób demokratyczny. Atakowali statki oraz tereny należące do Hiszpanii, sprzymierzając się z siłami [[Królestwo Anglii|Anglii]], [[Królestwo Francji (987–1791)|Francji]] i [[Republika Zjednoczonych Prowincji|Holandii]]
W drugiej połowie XVII w., wobec grupowania przez Hiszpanów statków w silnie chronione [[konwój|konwoje]], bukanierzy przerzucili się na rabowanie kolonialnych miast. Jako pierwszy ekspedycję taką poprowadził Lewis Scott, zdobywając [[Campeche]]. W następnych latach Edward Mansfield zdobył [[Granada|Granadę]], John Davis – [[Nikaragua|Nikaraguę]], a jeden z najsławniejszych bukanierów, Francuz [[François l'Olonnais]], kolejno: [[Puerto Cavallo]], [[San Pedro Sula]], a w 1688 – dwa bogate miasta nad jeziorem [[Maracaibo]]{{odn|Skrok|1982|s=103–106}}. W 1671 roku, pod dowództwem Walijczyka [[Henry Morgan|Henry’ego Morgana]] (zm. 1688), zdobyli [[Panama|Panamę]]. Znani byli z bezwzględności – Morgan, szturmując w lipcu 1686 roku fort w [[Portobelo|Porto Bello]], posłużył się mieszkańcami miasta jako żywą tarczą<ref name=pwn /><ref name=ro />. W Veracruz piraci zgromadzili najważniejszych mieszkańców miasta w katedrze i zagrozili im, w braku okupu, wysadzeniem w powietrze (otrzymali 200 tys. pesos){{odn|Skrok|1982|s=108}}. Niektórzy z bukanierów byli szczególnie znani z okrucieństwa – Francuz Montbars zasłużył sobie na przydomek „Eksterminator”{{odn|Skrok|1982|s=108}}, a [[Roche Brasiliano]] miał zwyczaj piec jeńców na ruszcie{{odn|Skrok|1982|s=102}}.
Cennym źródłem dla poznania życia bukanierów jest praca ''Bukanierzy amerykańscy'', której autorem był chirurg-bukanier [[Alexandre Exquemelin]]<ref name=buk/>.▼
Pod koniec XVII wieku, po uznaniu przez Hiszpanów posiadłości tych krajów, zostali wyrugowani<ref name=pwn /><ref name=ro />. Przenieśli się wówczas na czas jakiś na wyspę [[New Providence]] na [[Bahamy|Bahamach]], której główne miasto, [[Nassau (Bahamy)|Nassau]] w pierwszych dziesięcioleciach XVIII wieku było ich główną bazą. Zapuszczali się też na coraz dalsze wyprawy (m.in. na Pacyfik), ale wobec zorganizowanego działania flot wojennych, ich działalność stopniowo wygasła{{odn|Skrok|1982|s=115–118}}
▲Cennym źródłem dla poznania życia bukanierów jest praca ''Bukanierzy amerykańscy'', której autorem był chirurg-bukanier [[Alexandre Exquemelin]]<ref name=buk />. Innymi dziełami, dotyczącym późniejszego okresu działania piratów karaibskich są książki [[William Dampier|Williama Dampiera]]{{odn|Skrok|1982|s=117}}.
<gallery perrow="3">
Plik:Pyle pirate handsome.jpg|Bukanier – ilustracja z książki [[Howard Pyle|Howarda
Plik:Pyle pirates approaching ship.jpg || Bukanierzy atakujący dużo większy galeon hiszpański
Plik:Pyle pirates city.jpg|Bukanierzy wymuszający haracz na mieszkańcach podbitego miasta
</gallery>
{{Przypisy|
<ref name=buk>{{Cytuj książkę| nazwisko = Exquemelin | imię = Alexander O. | tytuł = Buccaneers of America | url =https://books.google.pl/books?id=2Uu8AQAAQBAJ | rozdział = Introduction | nazwisko r =Beeching | imię r =Jack | data = 2012 | wydawca = Dover Publications| miejsce = | isbn = 9780486138695 | język = en}}</ref>
<ref name=ro>{{Cytuj książkę| nazwisko = Wojtasik| imię = Janusz | nazwisko2 =Wagner | imię2 =Marek | tytuł =Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej tradycje: studia i szkice| data = 2004 | wydawca =
<ref name=pwn>{{Cytuj stronę | url =http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/bukanierzy;3881780.html | tytuł = bukanierzy| autor = | opublikowany = Encyklopedia PWN | data = | język = | data dostępu = 2017-06-11}}</ref>
}}
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Skrok | imię = Zdzisław | autor link =Zdzisław Skrok |tytuł = Świat piratów morskich | wydawca = [[Wydawnictwo Morskie]] | miejsce = Gdańsk | rok = 1982 | isbn = 8321532489 | odn = tak
== Linki zewnętrzne ==
{{commonscat|The Buccaneers of America|Bukanierzy Ameryki}}
* [http://www.jollyroger.republika.pl/faq.htm#bukanierzy ''Piracki słownik
* [http://aneigo.republika.pl/Html/faq.htm#3 ''Bukanierzy, Filibustierzy'']
| |||