Prusy Dolne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
uzupełnienie
Linia 3:
'''Prusy Dolne''' – jedna z krain historycznych w obrębie [[Prusy (kraina historyczna)|Prus]], obejmująca ziemie dawnego [[Państwo zakonu krzyżackiego|Państwa krzyżackiego w Prusach]] położone na północ i wschód od [[Warmia|Warmii]].
 
We wczesnym etapie podboju Prus przez [[Zakon krzyżacki]] zajmowane przez niego ziemie były rozdzielone [[Warmia|dominium warmińskim]] należącym do [[biskupi warmińscy|biskupów warmińskich]]. Część położoną na południe i zachód od Warmii określano jako [[Prusy Górne]] (''Oberland'') i obejmowała ona [[komturia|komturie]] [[Elbląg|elbląską]], [[Dzierzgoń|dzierzgońską]] i [[Ostróda|ostródzką]].

Prusy Dolne obejmowały zaś komturie z siedzibami w [[Balga|Baldze]] (''Balga''), [[Uszakowo|Pokarminie]] (''Brandenburg''), [[Kaliningrad|Królewcu]] (''Königsberg''), [[Nieman|Ragnecie]] (''Ragnit'') i [[Kłajpeda|Kłajpedzie]] (''Memel''). Komturie dolnopruskie nadzorował [[Wielki marszałek zakonu krzyżackiego|wielki marszałek]], który rezydował w Królewcu i był jednocześnie komturem królewieckim. Po zakończeniu podboju Prus komturie dolnopruskie zarządzały też wschodnią częścią [[Mazury|Mazur]] (dawnej "puszczy [[Galindia|galindzkiej]]").
 
Prusy Dolne zasadniczo pokrywały się z zamieszkiwanymi wcześniej przez [[Prusowie|Prusów]] plemiennymi ziemiami [[Natangia|Natangią]], [[Barcja|Barcją]], [[Sambia|Sambią]] i [[Nadrowia|Nadrowią]]. Po umocnieniu się władzy krzyżackiej były zasiedlane głównie przez osadników z [[Niemcy|krajów niemieckich]], poza rejonami wschodnimi, gdzie od XVI wieku pojawiła się [[Mazurzy|mazurska]] kolonizacja wewnętrzna. W odróżnieniu też od Prus Górnych i Warmii, na terenie Prus Dolnych przez długi czas, zwłaszcza w miastach, utrzymywała się rdzenna ludność pruska.
 
W okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]] Prusy Dolne uniknęły tak znacznych zniszczeń, jakie dotykały resztę Prus. Komturie i miasta dolnopruskie jako jedyne nie poddały się [[Oblężenie Malborka (1410)|oblegającemu Malbork]] królowi polskiemu po [[bitwa pod Grunwaldem|bitwie pod Grunwaldem]] w [[1410]] roku. W niewielkim stopniu też objawił się tu [[Związek Pruski|bunt miast pruskich]]. Po [[wojna trzynastoletnia|wojnie trzynastoletniej]] w [[1466]] roku Prusy Dolne pozostały przy [[Prusy Zakonne|Prusach Zakonnych]], które przeniosły tu, do Królewca, swoją stolicę i środek ciężkości. Żyzne ziemie dorzecza [[Pregoła|Pregoły]] i dolnej [[Łyna|Łyny]] oraz [[Nizina Staropruska|Niziny Staropruskiej]] sprzyjały rozwojowi ziemiaństwa. Po [[sekularyzacja|sekularyzacji]] Zakonu w [[1525]] w Prusach Dolnych, podobnie jak w Prusach Górnych, zapanował [[protestantyzm]] (w odróżnieniu od sąsiedniej [[katolicyzm|katolickiej]] Warmii).
 
W roku [[1525]] nowo powstałe świeckie [[Prusy Książęce]] podzielono administracyjnie na trzy okręgi: oberlandzki (górnopruski), królewiecki i natangijski. Dwa ostatnie obejmowały dawne komturie Prus Dolnych. Podział ten przetrwał do roku [[1818]], gdy w wyniku reformy administracyjnej powstały mniejsze powiaty (''Landkreis'').