Traktat w Verdun: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
JCRZ (dyskusja | edycje)
m {{Kontrola autorytatywna}}, WP:SK
Mix321 (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 12:
Stworzone przez Karola Wielkiego państwo, podobnie zresztą jak wcześniej monarchia [[Chlodwig I|Chlodwiga]], nie przetrwało próby czasu. Stworzone za pomocą oręża nie miało – poza osobą władcy i religią chrześcijańską – żadnej wspólnej więzi. Utrzymywało się po śmierci Karola w 814 roku jeszcze prawie 30 lat pod rządami najmłodszego syna Karola, Ludwika Pobożnego, który objął tron w [[814]] roku, zachowując tytuł [[cesarz|cesarski]]. Jednak Ludwik nie dorównywał ojcu zdolnościami i nie radził sobie ze wzrostem nastrojów [[separatyzm|separatystycznych]] oraz buntami. Sytuację komplikowały dodatkowo najazdy [[Wikingowie|wikingów]], [[Arabowie|Arabów]] oraz [[Węgrzy|Węgrów]].
 
Do podziału państwa doszło już pod koniec panowania Karola Wielkiego, gdy w 813 r. jego wnuk [[Bernard Longobardzki|Bernard]] objął rządy nad Królestwem Italii. W 817 r. Bernard podniósł nieudany bunt przeciw stryjowi Ludwikowi I Pobożnemu. Po jego stłumieniu Ludwik wydzielił dzielnice swoim synom: [[Pepin I Akwitański|Pepin I]] otrzymał Akwitanię, a Ludwik – Bawarię (817–843), zaś Lotar został wyniesiony do rangi współcesarza i otrzymał odebraną Bernardowi Italię. W kolejnych latach Ludwik I toczył spory z kolejnymi synami, w efekcie czego był zmuszony powiększać dzielnice Pepina i Ludwika Bawarskiego, zaś w 833 r. został przejściowo pozbawiony tronu. Po powrocie na tron Ludwik I wydzielił dzielnicę ostatniemu z synów, Karolowi Łysemu<ref name=":0">{{Cytuj|autor=Michał Kozłowski|tytuł=Traktat w Verdun 843, czyli podział władztwa Karola Wielkiego - Histmag.org|data=2013-08-17|data dostępu=2017-04-22|s=1|url=https://histmag.org/Traktat-w-Verdun-843-czyli-podzial-wladztwa-Karola-Wielkiego-8308}}</ref>.
 
Po śmierci Ludwika, która nastąpiła w [[840]] roku, Lotar postanowił przejąć tereny nad Renem. Występując przeciwko Karolowi Łysemu i Ludwikowi Bawarskiemu, którzy zawarli sojusz, Lotar zawarł z kolei sojusz z [[Pepin II Akwitański|Pepinem II]] (synem Pepina I). Kulminacyjnym punktem konfliktu była stoczona 25 czerwca 841 roku [[bitwa pod Fontenoy-en-Puisaye]], po której zwycięscy Karol i Ludwik złożyli [[Przysięga strasburska|przysięgę strasburską]]<ref name=":0" />, po czym wspólnie opanowali stołeczny Akwizgran i wyznaczyli komisję mającą dokonać podziału ziem imperium. Zmuszony do porozumienia Lotar zgodził się na podział państwa, a negocjacje dotyczące granic trwały ponad rok<ref name=":1" />.
 
== Warunki traktatu ==
Zgodnie z założeniami porozumienia Pepin II, Lotar i Ludwik mieli zachować swoje dotychczasowe ziemie w, odpowiednio w Akwitanii, Italii oraz Bawarii, a Lotar dodatkowo miał zatrzymać tytuł cesarski<ref name=":1">{{Cytuj|autor=Michał Kozłowski|tytuł=Traktat w Verdun 843, czyli podział władztwa Karola Wielkiego - Histmag.org|data=2013-08-17|data dostępu=2017-04-23|s=2|url=https://histmag.org/Traktat-w-Verdun-843-czyli-podzial-wladztwa-Karola-Wielkiego-8308/2}}</ref>.
 
Równocześnie pozostałe ziemie podzielono następująco<ref name=":1" />:
Linia 23:
* Ludwik otrzymał tereny na [[państwo wschodniofrankijskie|wschód]] od Renu i na północ od Alp,
* Karol Łysy otrzymał część [[państwo zachodniofrankijskie|zachodnią]] położoną na zachód od linii [[Moza|Mozy]], [[Skalda|Skaldy]], [[Saona|Saony]] i [[Rodan]]u.
Zgodnie z koncepcją ''fraternitatis'' władcy frankijscy mieli współdziałać i koordynować politykę podczas zjazdów. Pierwszy zjazd zorganizowano w 844 roku w Thoinville, a następnienastępne w 847 i 851 roku w Meersen.
 
== Następstwa ==
Podział przeprowadzony w Verdun okazał się trwały w tym sensie, że nie doszło już do ponownego trwałego zjednoczenia całej monarchii frankijskiej. Jednocześnie jednak wytyczone wówczas granice często się zmieniały, m.in. już w 848 roku<ref name=":1" />. Karol Łysy zajął Akwitanię i usunął z niej Pepina II<ref>{{Cytuj|autor=Michał Kozłowski|tytuł=Traktat w Verdun 843, czyli podział władztwa Karola Wielkiego - Histmag.org|data=2013-08-17|data dostępu=2017-04-23|s=3|url=https://histmag.org/Traktat-w-Verdun-843-czyli-podzial-wladztwa-Karola-Wielkiego-8308/3}}</ref>, zaś po śmierci Lotara w 855 r. jego kraj został na mocy testamentu tego władcy podzielony między jego synów. Italię oraz tytuł cesarza otrzymał [[Ludwik II (cesarz)|Ludwik II]], [[Prowansja|Prowansję]] i Dolną Burgundię [[Karol z Prowansji|Karol]], Górną Burgundię i [[Austrazja|Austrazję]] odziedziczył [[Lotar II]], od którego imienia ten region zaczęto nazywać Lotaryngią<ref name=":2">{{Cytuj|autor=Michał Kozłowski|tytuł=Traktat w Verdun 843, czyli podział władztwa Karola Wielkiego - Histmag.org|data=2013-08-17|data dostępu=2017-04-23|s=4|url=https://histmag.org/Traktat-w-Verdun-843-czyli-podzial-wladztwa-Karola-Wielkiego-8308/4}}</ref>.
 
W 857 roku możnowładcy z Galii ogłosili królem zachodniofrankijskim Ludwika Bawarskiego, jednak Karol Łysy stłumił bunt i zachował władzę. W 863 r. Ludwik II i Lotar II podzielili między siebie państwo zmarłego bezpotomnie Karola, natomiast po bezpotomnej śmierci 869 r. Lotara II jego ziemie w całości zajął Karol Łysy, który jednak już rok później na mocy [[traktat w Meerssen|traktatu w Meerssen]] ustąpił część tego terytorium Ludwikowi Bawarskiemu. Pięć lat później, w 875 r. Karol Łysy zdołał jeszcze zdobyć Italię i koronę cesarską po bezpotomnej śmierci cesarza Ludwika II<ref name=":2" />, ale jego syn [[Ludwik II Jąkała]] nigdy nie rządził w Italii, którą zdobył [[Karloman (król wschodniofrankijski)|Karloman Bawarski]], a po jego śmierci (879 r.) [[Karol Otyły|Karol III Gruby]]<ref name=":3">{{Cytuj|autor=Michał Kozłowski|tytuł=Traktat w Verdun 843, czyli podział władztwa Karola Wielkiego - Histmag.org|data=2013-08-17|data dostępu=2017-04-23|s=5|url=https://histmag.org/Traktat-w-Verdun-843-czyli-podzial-wladztwa-Karola-Wielkiego-8308/5}}</ref>.
Linia 32:
Po śmierci Ludwika Bawarskiego w 876 r. nastąpił podział ziem wschodniofrankijskich między synów zmarłego. Karloman Bawarski otrzymał panowanie w Bawarii, Karol III Gruby otrzymał Szwabię, a [[Ludwik III Młodszy]] został władcą Saksonii, Frankonii i Turyngii. Również zachodnie państwo zostało podzielone, a władzę sprawowali w nim [[Karloman II (król zachodniofrankijski)|Karloman II]] i [[Ludwik III (król zachodniofrankijski)|Ludwik III]]. W 880 r. [[Traktat w Ribemont|w Ribemont]] Karol III Gruby, Ludwik III Młodszy, Karoloman II i Ludwik III uzgodnili nadanie Lotaryngii statusu jednolitego królestwa i przekazanie w nim władzy władcom Wschodu. Po śmierci Ludwika III władzę nad całą zachodnią częścią państwa sprawował Karloman II, natomiast w związku ze śmiercią Ludwika III Młodszego Karol III Gruby został jedynym władcą na wschodzie. W 881 r. Ludwik III Gruby koronował się w Rzymie na cesarza, a po śmierci Karlomana II został przez zachodniofrankijskich możnych ogłoszony królem Franków zachodnich<ref name=":3" />.
 
Tym samym w roku 885 ziemie dawnego imperium znalazły się ponownie w rękach tylko jednego władcy, ale szybko doszły do głosu ruchy separatystyczne i już w 887 r. królem wschodnich Franków został ogłoszony [[Arnulf z Karyntii]], syn Karlomana Bawarskiego, który w 896 r. został ostatnim cesarzem z dynastii Karolingów. W Italii, stanowiącej terazjuż wówczas konglomerat kilku ośrodków władzy, niezależnymi władcami ogłosili się miejscowi możnowładcy. Nieco dłużej utrzymali się Karolingowie w królestwach zachodniofrankijskim (do 911 r.) i wschodniofrankijskim (987 r.)<ref name=":3" />.
 
Jednak podział nakreślony w traktacie z Verdun i późniejszy, ostateczny podział monarchii karolińskiej miał ogromne znaczenie dla losów [[Europa|Europy]]. Na gruzach imperium [[Karolingowie|Karolingów]] wyrosły bowiem państwa, których mieszkańcy zaczęli dostrzegać i akcentować swoją odrębność od sąsiadów, co z czasem doprowadziło do wykształcenia się wielu współczesnych europejskich [[naród|narodów]].{{commonscat|Treaty of Verdun}}