Zdzisław Peszkowski: Różnice pomiędzy wersjami

|odznaczenia = {{order|OOP|KKO}} {{order|OOP|KO}} {{order|OOP|KK}} {{order|GA|Z}} {{order|MKEN}} {{order|PL-MZPOL|Z}} [[Plik:POL Order Męczeństwa i Zwycięstwa o Polskę Wolną i Sprawiedliwą BAR.png|40px|[[Order Męczeństwa i Zwycięstwa]]]] {{order|KZZHP|Z}}<br />[[Plik:Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”.JPG|35px|Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”]]

Pochodził z rodziny szlacheckiej Peszkowskich herbu Jastrzębiec. Urodził się pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] 23 sierpnia 1918 w Sanoku w zamożnej rodzinie. Rodzice, pochodzący z [[Limanowa|Limanowej]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Stefan Stefański (muzealnik)|Stefan Stefański]] | tytuł = Legendarna cukiernia Peszkowskiego | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | strony = 6 | data = Nr 44 (156) z 4 listopada 1994 | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=915}}</ref> [[Zygmunt Peszkowski (cukiernik)|Zygmunt Jastrzębiec Peszkowski]] (1875–1946) i Maria z domu Kudelska (1896–1970)<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika. Wiadomości osobiste | czasopismo = [[Głos Rzeszowski]] | strony = 3 | data = Nr 8 z 13 lutego 1916 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=1861}}</ref>, prowadzili lokal gastronomiczny zwany „cukiernią Peszkowskich”<ref>[[Edward Zając]], ''Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka'', Sanok 2002, s. 103-104.</ref> (położony przy ówczesnej ulicy Liska<ref>{{Cytuj pismo | autor = | tytuł = Nowy krzyż i tablica na cukierni Peszkowskich | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | strony = 3 | data = Nr 46 (1145) z 22 listopada 2013 | url = http://tygodniksanocki.eu/archiwum/2013/nr46.pdf}}</ref>, obecnie pod adresem [[Ulica Jagiellońska w Sanoku|ulicy Jagiellońskiej]] 10). Peszkowscy zamieszkiwali nieopodal. Miał starszą siostrę Helenę (1916–1918, zmarła podczas [[Pandemia grypy w latach 1918–1919|epidemii hiszpanki]]<ref>Urodziła się 18 grudnia 1916, a zmarła 17 października 1918, niespełna dwa miesiące po urodzeniu Zdzisława, –zob. {{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] Tom| wolumin = X –| Rokstrony 2011,= Sanok175 2011,| s.data 175.= 2011}}</ref>) oraz młodszych braci: Wiesława (1920-1976, podczas II wojny światowej żołnierz gen. [[Stanisław Maczek|Stanisława Maczka]], później emigrant w USA, kierownik fabryki) i Bolesława (1922-1977, tenisista stołowy w klubie [[Sanoczanka Sanok]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = Józef Ząbkiewicz | tytuł = Ludzie sanockiego sportu. Eugeniusz Czerepaniak | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | strony = 10 | data = Nr 36 (148) z 9 września 1994 | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=907}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Siwogłowy mistrz | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | strony = 10 | data = Nr 32 (196) z 11 sierpnia 1995 | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=954}}</ref>, po ojcu prowadził cukiernię w Sanoku)<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat | wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] | miejsce = Sanok | data = 2004 | strony = 17-21 | isbn = 83-919305-3-X}}</ref>. Krewnymi Zdzisława Peszkowskiego był płk pilot [[Jerzy Bajan]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat | wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] | miejsce = Sanok | data = 2004 | strony = 36 | isbn = 83-919305-3-X}}</ref> oraz sędzia mjr Stanisław Kudelski<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Wspomnienia jeńca z Kozielska | wydawca = Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej | miejsce = Warszawa | data = 1989 | strony = 23 | isbn = 83-85015-66-3}}</ref>.

Również w Sanoku rozpoczęła się harcerska przygoda księdza Peszkowskiego – jego największa pasja. 1 listopada 1928 pod Krzyżem Powstańców na [[Cmentarz Centralny w Sanoku|Cmentarzu Centralnym w Sanoku]] złożył [[Przyrzeczenie harcerskie|Przyrzeczenie Harcerskie]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] Tom| wolumin = X –| Rokstrony 2011,= Sanok176 2011,| s.data 176.= 2011}}</ref>. Kolejno pełnił funkcje [[zuchy|zucha]], szeregowego, drużynowego II Drużyny Harcerzy oraz wodza zuchów i namiestnika zuchowego. Z zapałem zdobywał stopnie i sprawności i angażował się w działalność harcerską, co przełożyło się na wyjazdy – w 1933 brał udział w obozie harcerskim w Zetemiance koło [[Skole]]go, a w maju 1935 jako [[wywiadowca]] reprezentował hufiec podczas [[Pogrzeb Józefa Piłsudskiego|uroczystości pogrzebowych]] marszałka [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]]. W lipcu 1935 jako [[zastęp]]owy uczestniczył w [[Jubileuszowy Zlot ZHP w Spale|Jubileuszowym Zlocie ZHP w Spale]]. W 1936 mianowany drużynowym II Drużyny gimnazjalnej Harcerskiej im. kpt. Franciszka Żwirki<ref>{{Cytuj książkę | autor = Czesław Mazurczak | tytuł = Harcerstwo Sanockie 1910–1949 | wydawca = [[Harcerska Oficyna Wydawnicza]] | miejsce = Kraków | data = 1990 | strony = 66}}</ref>. W 1937 oddelegowany do szkoły [[zuchmistrz]]ów [[Związek Harcerstwa Polskiego|ZHP]] [[Aleksander Kamiński|Aleksandra Kamińskiego]], który po kursie przyjął go na instruktora Szkoły Harcerskiej jako namiestnika zuchowego. Następnie zdobył stopień [[podharcmistrz]]a (nadał go [[Zbigniew Trylski]] 10 czerwca 1938)<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] Tom| wolumin = X –| Rokstrony 2011,= Sanok176 2011,| s.data 176.= 2011}}</ref>. Uzyskane umiejętności, wiedzę i doświadczenie przekazywał podkomendnym podczas kursów, obozów, szkoleń. Swoją przynależność do ZHP zawsze uwidoczniał poprzez noszenie Krzyża Harcerskiego (również jako żołnierz i kapłan). W 1938 roku złożył egzamin maturalny.

Został [[podchorąży]]m [[Kawaleria II RP|kawalerii]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]]. Od 30 września 1938 roku do 15 lipca 1939 roku był słuchaczem [[Centrum Wyszkolenia Kawalerii|Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii]] w Grudziądzu. Był przydzielony do plutonu w III szwadronu. Także w tym miejscu był wychowawcą i opiekunem harcerskim<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 177.= 2011}}</ref>. Po ukończeniu szkoły został skierowany na praktykę do [[20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego|20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego]] w Rzeszowie, w którym szkolił zmobilizowanych żołnierzy<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat | wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] | miejsce = Sanok | data = 2004 | strony = 59 | isbn = 83-919305-3-X}}</ref>.

Awansowany do stopnia [[porucznik]]a, a później [[rotmistrz]]a, Zdzisław Peszkowski dowodził kompanią w [[1 Pułk Ułanów Krechowieckich|1 Pułku Ułanów Krechowieckich]] w [[2 Korpus Polski (PSZ)|2 Korpusem Polskim]] [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie]] gen. Władysława Andersa. W oddziale tym sprawował funkcję oficera kulturalno-oświatowego, organizował uroczystości religijne i patriotyczne oraz stworzył krąg harcerski „Podkówka”<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 177.= 2011}}</ref>. Po opuszczeniu ''nieludzkiej ziemi'' (w [[Wielka Środa|Wielką Środę]] 1942), przez [[Morze Kaspijskie]] do [[Bandar-e Anzali|Pahlevi]], wojenne drogi prowadziły go przez [[Irak]], [[Iran]], [[Indie]], [[Egipt]], [[Liban]], [[Syria|Syrię]], [[Liban]], [[Włochy]] i [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]]. Jeszcze w Iraku, w trakcie szkolenia na pustyni, 30 kwietnia 1943 został mianowany [[harcmistrz]]em<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 177.= 2011}}</ref>. W tym czasie tymczasowym towarzyszem Zdzisława Peszkowskiego w Armii Polskiej był jego wieloletni kolega szkolny z Sanoka, [[Leopold Żołnierczyk]]<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958 | rozdział = Diariusz zjazdu | nazwisko r = [[Józef Stachowicz]] | miejsce = Warszawa | data = 1960 | strony = 47 | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/doccontent?id=373}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat | wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] | miejsce = Sanok | data = 2004 | strony = 27, 28 | isbn = 83-919305-3-X}}</ref>.

W kwietniu 1944 został skierowany wyłącznie do działalności harcerskiej. Jednym z zadań, w których z największym poświęceniem zaangażował się Zdzisław Peszkowski, było kształcenie i wychowanie młodzieży polskiej i przygotowanie do życia na emigracji, którą razem z wojskiem udało się wyprowadzić z ZSRR. Jako harcmistrz trafił do [[Valivade]] w Indiach, „polskim” miasteczku w Indiach (ośrodek szkolnictwa, gdzie trafiały dzieci uratowane z obszaru ZSRR) organizował szkoły, [[Drużyna (harcerstwo)|drużyny]] i [[hufiec|hufce]] harcerskie na emigracji. Nosił wówczas przydomek „Druh Ryś”<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 177.= 2011}}</ref>.

Po zakończeniu II wojny światowej Peszkowski studiował w [[Oksford]]zie na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie oraz w Polskim Seminarium Duchownym w [[Orchard Lake]] na [[University of Wisconsin-Madison|Uniwersytecie Wisconsin]] w [[Detroit]]. Uzyskał tam tytuł magistra teologii i stopień naukowy doktora filozofii. Po przyjęciu święceń kapłańskich 5 czerwca 1954{{odn|Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007|2012|s=214}} został profesorem teologii pastoralnej i literatury języka polskiego w Seminarium [[Cyryl i Metody|św. Cyryla i Metodego]] oraz w St. Mary's College. Funkcjonował także jako kapelan harcerski, zaś w 1983 został Naczelnym Kapelanem ZHP<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 178.= 2011}}</ref>. W czasie swojego trwającego pół wieku pobytu na emigracji uczestniczył w niezliczonej ilości międzynarodowych zjazdów o charakterze teologicznym, naukowym, a także patriotyczno-społecznym. W 1966, gdy Polacy na całym świecie obchodzili swój wielki jubileusz Tysiąclecia Chrztu, ks. prof. dr Zdzisław Peszkowski wybrany został prezesem [[Polish American Historical Association]]. Na przełomie lat 60./70. był członkiem Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce z siedzibą w Chicago<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Andrzej Bonusiak]] | tytuł = Dzieje polskiego szkolnictwa sobotniego w metropolii chicagowskiej 1951-1997 | wydawca = Mercator | miejsce = Przemyśl | data = 2001 | strony = 303 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=1029}}</ref>.

13 czerwca 2004 w [[Kościół Przemienienia Pańskiego w Sanoku|Kościele Przemienienia Pańskiego w Sanoku]] została odprawiona dziękczynna msza święta z okazji 50. rocznicy kapłaństwa ks. Peszkowskiego; w której z powodu choroby jubilat nie uczestniczył; homilię wygłosił jego kolega szkolny ks. [[Stanisław Turkowski]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = Zdzisław Peszkowski | tytuł = Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat | wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] | miejsce = Sanok | data = 2004 | strony = 64-71 | isbn = 83-919305-3-X}}</ref>. W dniach 1-3 lipca 2005 uczestniczył w zjeździe absolwentów Gimnazjum Męskiego w Sanoku z okazji 125-lecia powstania szkoły; pod jego przewodnictwem odbyła się wówczas uroczysta msza św. koncelebrowalna przez księży-absolwentów gimnazjum<ref>{{Cytuj pismo | autor = Joanna Kozimor, ''| tytuł = Na skrzydłach młodości'', | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki,]] nr| strony = 1 | data = Nr 27 (713) z 8 lipca 2005, s 1.}}</ref>.

26 stycznia 2006 [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] RP przez aklamację przyjął uchwałę popierającą kandydaturę ks. Zdzisława Peszkowskiego do pokojowej [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]]<ref>{{cytujMonitor stronęPolski|2009|url=http://www.monitorpolski.gov.pl/MP/2006/s/9/112/1|tytuł=Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 stycznia 2006 r. wsprawie uhonorowania Ks. Prałata Zdzisława Peszkowskiego Pokojową Nagrodą Nobla|opublikowany=monitorpolski.gov.pl|data dostępu=7 marca 2014112}}.</ref><ref>{{Cytuj pismo | autor = Waldemar Och, ''| tytuł =Kalendarium sanockie 2005-2010'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki,]] Tom| X,wolumin Rok= 2011,X Sanok| 2011,strony s= 264. | data = 2011}}</ref>{{odn|Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007|2012|s=112, 170}}) (inicjatorką powołania komitetu zabiegającego o to była [[Teresa Walewska-Przyjałkowska]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.naszdziennik.pl/polska-kraj/11361,ten-wylot-byl-jej-marzeniem.html|tytuł=Ten wylot był jej marzeniem|data=2 października 2012|opublikowany=naszdziennik.pl|data dostępu=27 grudnia 2013}}</ref>, wniosek złożyły władze miasta Sanoka<ref>''{{Cytuj pismo | autor = Joanna Kozimor | tytuł = Nominowany do Nobla'', | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki,]] nr| strony = 1 | data = Nr 6 (744) z 10 lutego 2006, s. 1.}}</ref>). ''„Ksiądz Prałat Peszkowski przez lata prowadził w Polsce i na forum międzynarodowym niezwykle owocną akcję na rzecz zachowania pamięci i uświadomienia opinii międzynarodowej faktu zbrodni katyńskiej, jako bezprecedensowego mordu popełnionego przez Związek Radziecki na internowanych polskich oficerach. (...) Jednocześnie Ksiądz Prałat — były więzień sowiecki i niedoszła ofiara Katynia od lat działa w duchu przebaczenia i pojednania polsko-rosyjskiego.”'' – głosiła uchwała Sejmu.

* 31 stycznia 1983Postanowieniem [[Prezydenci Polski#Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)|PrezydentPrezydenta RP na uchodźstwie]] [[Edward Bernard Raczyński|Edwarda Raczyńskiego]] nadałz 31 stycznia 1983 ks.został Peszkowskiemuodznaczony [[Order Odrodzenia Polski|KrzyżKrzyżem KawalerskiKawalerskim Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski | czasopismo = [[Dziennik Ustaw|Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej]] | strony = 33 | data = Nr 4 z 31 grudnia 1983 | url = http://eprints.hist.pl/369/1/1983-12-31_nr4.pdf}}</ref>.

* 11Postanowieniem listopadaPrezydenta 1990RP zostałna odznaczonyuchodźstwie przez[[Kazimierz prezydentaSabbat|Kazimierza RPSabbata]] naz uchodźstwie11 Krzyżemlistopada Komandorskim1988 został odznaczony [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku | czasopismo = [[Dziennik Ustaw|Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej]] | strony = 5456 | data = Nr 45 z 2018 grudnia 19901988 | url = http://eprints.hist.pl/401390/1/19901988-12-20_nr418_nr5.pdf}}</ref>.

Ks. Zdzisław Peszkowski jest bohaterem książki ''Krzyż południa'' z 1983 autorstwa [[Jerzy Krzysztoń (pisarz)|Jerzego Krzysztonia]]. W fabule występuje pod nazwiskiem „Jastrzębiec” – zawołanie rodowe księdza)<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok177 2011,| s.data 177.= 2011}}</ref>. Podczas II wojny światowej Zdzisław Peszkowski był wychowawcą trzynastoletniego wówczas Krzysztonia.

W latach 2005-2008 Ks. hm Zdzisław Peszkowski był patronem honorowym [[Hufiec ZHP Sanok|Hufca Ziemi Sanockiej ZHP]], który rok po śmierci księdza, 10 listopada 2008 uroczyście przyjął nazwę Hufiec Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok175 2011,| s.data 175.= 2011}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://esanok.pl/2012/5-rocznica-smierci-ks-peszkowskiego.html|tytuł=5. rocznica śmierci ks. Peszkowskiego|opublikowany=esanok.pl|język=pl|data dostępu=2012-09-25}}</ref>. Na fasadzie budynku [[Dom Harcerza w Sanoku|Domu Harcerza w Sanoku]] przy ulicy Zielonej 39 (także tzw. Willa „Pod Topolami”) w dzielnicy [[Błonie (Sanok)|Błonie]] została ustanowiona tablica pamiątkowa poświęcona ks. hm Zdzisławowi Peszkowskiemu. Inskrypcja głosi: ''Na pamiątkę nadania Hufcowi ZHP Ziemi Sanockiej imienia Księdza hm. Zdzisława Peszkowskiego zuchy, harcerze, instruktorzy. Sanok 10.11.2008 r.'' W budynku 5 marca 2010 została otwarta Izba Pamięci ks. Peszkowskiego{{odn|Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007|2012|s=212}}.

Symboliczna tablica nagrobna ku jego pamięci została umieszczona na grobowcu rodzinnym rodziny Peszkowskich na [[Cmentarz Centralny w Sanoku|Cmentarzu Centralnym w Sanoku]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20160121064822/http://zymon.com.pl/6-cmentarz-epilog.html|tytuł=Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej|opublikowany=zymon.com.pl|data dostępu=17 maja 2014}}</ref> (w którym zostali pochowani jego rodzice i brat Bolesław<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Stefan Stefański (muzealnik)|Stefan Stefański]] | tytuł = Cmentarze sanockie | miejsce = Sanok | data = 1991 | wydawca = Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku | strony = 28}}</ref>), odnowionym i poświęconym 23 sierpnia 2008 przez proboszcza [[Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku|parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku]] ks. dr. [[Andrzej Skiba|Andrzeja Skibę]]{{odn|Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007|2012|s=211}}<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Krystyna Chowaniec]] | tytuł = 100 lat sanockiego harcerstwa 1911–2011. Suplement | miejsce = Sanok | data = 2011 | strony = 51 | isbn = 978-83-62960-05-7}}</ref>, w 90. rocznicę urodzin księdza<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] | wolumin Tom= X –| Rokstrony 2011,= Sanok182 2011,| s.data 182.= 2011}}</ref>.

18 kwietnia 2009 na Cmentarzu Centralnym w Sanoku został odsłonięty Pomnik Golgota Wschodu, powstały z inicjatywy ks. Zdzisława Peszkowskiego, upamiętniający pochodzące z Sanoka i Ziemi Sanockiej ofiary zbrodni katyńskiej{{odn|Ksiądz Zdzisław Peszkowski 1918–2007|2012|s=212}}. Głównym jego elementem jest Krzyż Pamięci Ofiar Polskiej Golgoty Wschodu, poświęcony 10 listopada 2008<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] Tom| wolumin = X –| Rokstrony 2011,= Sanok182 2011,| s.data 182.= 2011}}</ref>. Stanowi go krzyż [[Brzoza|brzozowy]] z tabliczką o treści: ''Ofiarom polskiej Golgoty Wschodu''. U podstawy krzyża umieszczono kamienie, na których widnieją trzy tabliczki. Pierwsza zawiera inskrypcję ''Krzyż wzniesiono z inicjatywy Ks. Prałata Zdzisława J. Peszkowskiego staraniem Hufca ZHP Ziemi Sanockiej. A.D. 2008.'', druga – ''W 40-stym nas Matko na Sybir zesłali. Sanok, 04.2009.'', ufundowana przez [[Związek Sybiraków]], zaś trzecia, upamiętniająca por. [[Zbigniew Czekański|Zbigniewa Czekańskiego]] zawiera cytat ks. Zdzisława Peszkowskiego i informację pamiątkową: ''Sercem i modlitwą otaczam postać dh Z. Czekańskiego, umiłowanego harcerza, konspiratora, bohatera i męczennika, ks. Z. Peszkowski / por. Zbigniew Czekański ur. 4.VII.1907 zginął 30.VI.1941. Z-ca komendanta hufca harcerzy w Sanoku. Dowódca Harcerskiej Kompanii Obrony Lwowa w 1939 r. Instruktor Chorągwi Lwowskiej Szarych Szeregów. Sanok, 18.04.2009''. 18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej wokoło krzyża zostało zasadzonych 21 [[Dąb Pamięci|Dębów Pamięci]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = [[Krystyna Chowaniec]], ''| tytuł = Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski'', | czasopismo = [[Rocznik Sanocki]] Tom| wolumin = X –| Rokstrony 2011,= Sanok175 2011,| s.data 17.= 2011}}</ref>. W drugą rocznicę śmierci księdza, 8 października 2009, posadzono trzy następne Dęby Pamięci, a w piątą rocznicę w 2012 dwa kolejne<ref>{{cytuj stronę|url=http://pissanok.pl/aktualnosci/5.-rocznica-mierci-ks.-zdzislawa-peszkowskiego.html|tytuł=5. rocznica śmierci ks. Zdzisława Peszkowskiego|opublikowany=pissanok.pl|język=pl|data dostępu=2012-12-01}}</ref>. Jeden z nich upamiętnia krewnego Zdzisława Peszkowskiego, ppłk. [[Edward Peszkowski|Edwarda Peszkowskiego]] (1891-1940).

11 listopada 2013 sanoccy harcerze z Hufca Ziemi Sanockiej ZHP umieścili tablicę informacyjną pamięci ks. Zdzisława Peszkowskiego na budynku przy ulicy Jagiellońskiej 10 w Sanoku, w którym w przeszłości jego rodzice prowadzili cukiernię<ref>{{Cytuj pismo | autor = | tytuł = Nowy krzyż i tablica na cukierni Peszkowskich | czasopismo = [[Tygodnik Sanocki]] | strony = 3 | data = Nr 46 (1145) z 22 listopada 2013 | url = http://tygodniksanocki.eu/archiwum/2013/nr46.pdf}}</ref>.