Rajd na Ocean Indyjski: Różnice pomiędzy wersjami

|przyczyna =

|terytorium =

'''Rajd japoński na Ocean Indyjski''' to działania powietrzno-morskie [[JapońskaNippon Cesarska Marynarka WojennaKaigun|floty japońskiej]] podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przeciwko [[Royal Navy|flocie brytyjskiej]] i sojuszniczej oraz brytyjskim posiadłościom na [[Ocean Indyjski|Oceanie Indyjskim]] w kwietniu [[1942]], obejmujące przede wszystkim naloty lotnictwa pokładowego na [[Cejlon]] i okręty brytyjskie w pobliżu wyspy.

Do marca 1942 Japończycy zdobyli [[Birma Brytyjska|Birmę]], [[Malaje]] i [[Holenderskie Indie Wschodnie]] ([[Indonezja|Indonezję]]) i przed ich flotą otworem stanął Ocean Indyjski, dzielący ich od nieodległych wybrzeży [[Indie|Indii]] i wyspy [[Cejlon]]. W celu powstrzymania japońskich podbojów w [[Azja|Azji]] południowo-wschodniej, Brytyjczycy skierowali z Europy na Ocean Indyjski okręty, które wzmocniły niedawno utworzoną Flotę Wschodnią (''[[Eastern Fleet]]''), dowodzoną przez admirała [[James Somerville|Jamesa Somerville]]. W jej skład wchodziły oprócz brytyjskich, okręty australijskie i holenderskie. Siły jego zostały podzielone na dwa zespoły: "szybki" zespół A (''Force A'') z dwoma nowymi [[lotniskowiec|lotniskowcami]] HMS "[[HMS Formidable (19401939)|Formidable]]" i "[[HMS Indomitable (19411940)|Indomitable]]", [[pancernik]]iem HMS [[HMS Warspite (19151913)|"Warspite"]], 2 [[krążownik ciężki|ciężkimi]] i 2 [[krążownik lekki|lekkimi krążownikami]] i 6 [[niszczyciel]]ami oraz zespół B w składzie lekkiego lotniskowca HMS "[[HMS Hermes (19241919)|Hermes]]", 4 pancerników [[pancernikiPancerniki typu RRevenge|typu R]], 3 krążowników lekkich i 9 niszczycieli.

Przeciwko brytyjskiej Flocie Wschodniej, 26 marca 1942 wypłynął z zatoki Staring na [[Celebes]] silny japoński zespół floty pod dowództwem wiceadmirała [[Chūichi Nagumo]]. Jego trzonem było aż 5 dużych lotniskowców: "[[Shōkaku]]", "[[Zuikaku]]", "[[Akagi (1925)|Akagi]]", "[[Hiryū|Hiryu]]" i "[[Sōryū|Soryu]]", stanowiących główną siłę uderzeniową floty japońskiej (od zespołu atakującego wcześniej [[atak na Pearl Harbor|Pearl Harbor]] obecny zespół różnił się jedynie brakiem "[[Kaga]]"). Ponadto zespół składał się z 4 szybkich pancerników typu [[okrętyOkręty liniowe typu KongoKongō|''Kongo'']], 2 ciężkich krążowników, lekkiego krążownika i 8 niszczycieli. Zespół ten wypłynął z bazy [[Kendari]] 26 marca 1942 i wpłynął na Ocean Indyjski 1 kwietnia 1942, opływając od południa [[Jawa|Jawę]] i [[Sumatra|Sumatrę]].

Oprócz tego, drugi zespół wiceadmirała [[Jisaburō Ozawa|Ozawy]] w składzie lekkiego lotniskowca "[[Ryūjō (19331931)|Ryūjō]]", 4 ciężkich krążowników typu [[krążowniki typu Mogami|''Mogami'']] kontradmirała [[Takeo Kurita|Kurity]], lekkiego krążownika i 4 niszczycieli, miał działać przeciw żegludze w [[Zatoka Bengalska|Zatoce Bengalskiej]], wypływając przez [[Cieśnina Malakka|Cieśninę Malakka]]. Cała operacja otrzymała kryptonim "C". Oprócz zniszczenia floty brytyjskiej, celem japońskiego wypadu było zabezpieczenie od strony morza posuwania się wojsk w [[Birma Brytyjska|Birmie]], a także zaznaczenie obecności na tym akwenie i demonstracja siły, mające zniechęcić Hindusów do udziału w wojnie po stronie [[alianci II wojny światowej|aliantów]]. Mając informacje [[wywiad (instytucja)|wywiadu]] o wysłaniu japońskiego zespołu i jego sile, admirał Somerville otrzymał jednak rozkaz nie dążenia do bitwy, a jedynie ataku w sprzyjających warunkach.

W dniach 1-2 kwietnia 1942 brytyjski zespół manewrował w okolicach [[Cejlon]]u, starając się trzymać się w dzień poza zasięgiem japońskiego lotnictwa rozpoznawczego, a przybliżać w nocy. Z powodu braku wiadomości o Japończykach i konieczności uzupełnienia zaopatrzenia, 3 kwietnia większość zespołu została wycofana do bazy w atolu [[Addu]] na [[Malediwy|Malediwach]], natomiast dwa krążowniki ciężkie typu [[krążowniki ciężkie typu County|''County'']] HMS "[[HMS Dorsetshire|Dorsetshire]]" i "[[HMS Cornwall (19281926)|Cornwall]]" skierowano do [[Kolombo]] na Cejlonie w celu napraw. Z kolei lekki lotniskowiec HMS "[[HMS Hermes (19241919)|Hermes]]" z australijskim niszczycielem HMAS "[[HMAS Vampire (D68)|Vampire]]" skierowano do portu [[Trikunamalaja|Trincomalee]] na wschodnim wybrzeżu Cejlonu. Po powrocie do bazy Addu, 4 kwietnia Brytyjczycy uzyskali meldunek rozpoznania lotniczego (z kanadyjskiej łodzi latającej [[Consolidated PBY Catalina|Catalina]] z 413. Dywizjonu [[Royal Canadian Air Force|RCAF]], która została następnie zestrzelona) o dużym zespole okrętów japońskich 360 mil na południowy wschód od Cejlonu. Admirał Somerville nakazał odłączonym krążownikom wypłynąć z Kolombo na południowy zachód w celu spotkania się z siłami głównymi, a po północy 5 kwietnia wypłynął z bazy na czele szybszego zespołu A. Rano wyruszył również zespół B.

[[Plik:HMS_Cornwall_HMS Cornwall -_1942_ 1942 -_WWII WWII.jpg|thumb|250px|Tonący HMS "Cornwall"]]

O godzinie 7:30 rano w niedzielę 5 kwietnia, 91 japońskich [[bombowiecSamolot pokładowy|bombowców]] pokładowych w eskorcie 36 myśliwców, startujących z pięciu lotniskowców, pod dowództwem komandora [[Mitsuo Fuchida|Mitsuo Fuchidy]], dokonało nalotu na miasto i port Kolombo, niszcząc statki w porcie i urządzenia portowe. Japończycy nie zastali tam jednak spodziewanych sił głównych floty, ani większości statków, którym nakazano wcześniej opuszczenie Cejlonu. Zatopione zostały jedynie [[krążownik pomocniczy]] HMS "Hector" (przebudowany statek pasażerski), stary niszczyciel HMS "Tenedos" i zbiornikowiec norweski "Soli", trzy jednostki odniosły uszkodzenia. Miasta broniły 4 dywizjony myśliwskie (30. RAF, 258. RAF, 803. FAA i 806. FAA) lecz Japończycy zestrzelili 25 samolotów brytyjskich (15 [[Hawker Hurricane|Hurricane]], 4 [[Fairey Fulmar|Fulmar]], 6 [[Fairey Swordfish|Swordfish]]), uszkadzając ponadto kilkanaście na lotniskach i tracąc jedynie 7 samolotów (6 [[Aichi D3A|D3A]] i 1 [[Mitsubishi A6M Zero|A6M2 "Zero"]]). Zginęło ok. 190 ludzi. 10 brytyjskich bombowców [[Bristol Blenheim|Blenheim]] z 11. Dywizjonu podjęło następnie próbę ataku na flotę japońską, ale jej nie odnalazło (unikając przy tym pewnego zestrzelenia).

Niezależnie od działań zespołu uderzeniowego, 6 kwietnia japońskie samoloty zatopiły indyjski [[slup wojenny|slup]] ([[eskortowiec]]) HMS "Indus" w okolicy [[Sittwe|Akyab]] u wybrzeży Birmy.

9 kwietnia rano 91 japońskich bombowców pokładowych w eskorcie 38 myśliwców dokonało nalotu na port [[Trikunamalaja|Trincomalee]]. Uszkodzeniu uległy urządzenia portowe i stocznia, zatopiono tylko jeden statek "Sagaing". Brytyjczycy utracili 9 myśliwców broniących portu (8 Hurricane i 1 Fulmar) oraz kilka zniszczonych na lotnisku. Japończycy utracili jedynie 3 myśliwce i 1 bombowiec, głównie od ognia obrony przeciwlotniczej. Brytyjczycy zostali wcześniej uprzedzeni przez wywiad o groźbie ataku, dlatego główne okręty z bazy: lekki lotniskowiec [[HMS Hermes (19241919)|HMS "Hermes"]] ze starym niszczycielem HMAS "Vampire" ([[niszczyciele typu V/W|typu V]]) i [[korweta|korwetą]] typu [[korwety typu Flower|''Flower'']] HMS "Hollyhock" oraz kilkoma statkami, znajdowały się wówczas na morzu. Po zakończeniu nalotu, okręty brytyjskie skierowały się w stronę portu, jednakże zostały wykryte przez japoński wodnosamolot rozpoznawczy [[Aichi E13A|E13A1]] z pancernika "Haruna". Przeciw okrętom, znajdującym się w odległości 65 mil od portu, 10 mil od brzegu, skierowano następnie uderzenie 85 japońskich [[bombowiec nurkujący|bombowców nurkujących]] w eskorcie 6 myśliwców, pod dowództwem kapitana [[Kakuichi Takahashi]].

Brytyjskie okręty pozbawione były osłony lotniczej, gdyż "Hermes" posiadał jedynie stare samoloty torpedowe [[Fairey Swordfish]], które zostały w dodatku przebazowane na ląd do Trincomalee, a zaalarmowane myśliwce z baz lądowych nie dotarły nad okręty na czas. Jedyną obronę stanowiły działa przeciwlotnicze, które jednak nie były w stanie odstraszyć licznych Japończyków. W konsekwencji "Hermes", będący pierwszym specjalnie zaprojektowanym lotniskowcem na świecie, został zatopiony po trafieniu aż 40 bombami. Zatopiony został również niszczyciel "Vampire", korweta "Hollyhock" i statki: [[Tankowiec|zbiornikowiec]] "British Sergeant" i pomocniczy "Athelstone". Zginęło m.in. 307 ludzi z "Hermesa" i 7 z niszczyciela, w tym ich dowódcy. Brytyjskie myśliwce Fulmar zestrzeliły pod koniec nalotu 4 bombowce przy stracie dwóch samolotów<ref name=zalewski/>.

Po uznaniu, że osiągnął cel i nie chcąc narażać lotniskowców, wiceadmirał Nagumo ruszył w drogę powrotną do bazy, wpływając 12 kwietnia do [[cieśnina Malakka|cieśniny Malakka]]. Brytyjczycy nie próbowali podejmować aktywnych działań przeciw flocie japońskiej pozostałymi im siłami, z których zresztą jedynie [[lotniskowce typu Illustrious|dwa lotniskowce]] posiadały praktyczną wartość w warunkach wojny na Pacyfiku, przy czym zabierały one mniejszą liczbę samolotów i o słabszych osiągach, niż przeważające liczebnie lotniskowce japońskie. Również zespół wiceadmirała Ozawy opuścił Ocean Indyjski, po zatopieniu 23 statków handlowych w Zatoce Bengalskiej, o łącznym tonażu 112.000 [[Tona rejestrowa brutto|BRT]]. Dalszych 5 statków w tym okresie i rejonie zatopiły japońskie okręty podwodne.

** 2 dywizjon lotniskowców: "[[Hiryū]]", "[[Sōryū|Soryū]]" (kadm. Tamon Yamaguchi)

** 3 dywizjon pancerników: "[[Kongō (19131912)|Kongō]]", "[[Haruna (19151913)|Haruna]]", "[[Hiei (19141912)|Hiei]]", "[[Kirishima (19151913)|Kirishima]]" (typu [[okrętyOkręty liniowe typu KongoKongō|''Kongō'']]) (kadm. [[Gun'ichi Mikawa]])

** 1 Flotylla Niszczycieli: krążownik lekki "[[Abukuma (krążownik1923)|Abukuma]]" (kadm. Sentaro Omori)

** 7 dywizjon krążowników: ciężkie krążowniki "[[Kumano (19371936)|Kumano]]", "[[Mikuma]]", "[[Mogami (19351934)|Mogami]]", "[[Suzuya]]" (typu [[Krążowniki typu Mogami|''Mogami'']]) (kadm. [[Takeo Kurita]])

** 4 dywizjon lotniskowców: "[[Ryūjō (1931)|Ryūjō (1933)]]" (kadm. [[Kakujo Kakuta]])

** okręt flagowy: pancernik HMS [[HMS Warspite (19151913)|"Warspite"]] (wiceadm. [[James Sommerville]])

** lotniskowce: HMS "[[HMS Formidable (19401939)|Formidable]]", "[[HMS Indomitable (19411940)|Indomitable]]" (kadm. Denis Boyd)

** krążowniki ciężkie: HMS "[[HMS Cornwall (19281926)|Cornwall]]"† i "[[HMS Dorsetshire|Dorsetshire]]"† (w Kolombo)

** niszczyciele: HMAS "[[HMAS Napier|Napier]]", "[[HMAS Nizam|Nizam]]", "[[HMAS Nestor|Nestor]]" ([[niszczyciele typu J/K/N|typu N]], australijskie), HMS "[[HMSNiszczyciele Paladintypu O/P|Paladin]]", "[[HMSNiszczyciele typu PantherO/P|Panther]]", "Hotspur",

** pancerniki: HMS "[[HMS Resolution (19161915)|Resolution]]" (flagowy), "[[HMS Ramillies (19171916)|Ramillies]]", "[[HMS Revenge (19161915)|Revenge]]", "[[HMS Royal Sovereign (19161915)|Royal Sovereign]]" ([[pancerniki typu Revenge|typu R]])

** lotniskowiec: HMS "[[HMS Hermes (19241919)|Hermes]]"† (w Trincomalee)

** krążowniki lekkie: HMS "Caledon", "[[ORP Dragon|Dragon]]", Hr.Ms. "[[Hr. Ms. Jacob van Heemskerck (19401939)|Jacob van Heemskerck]]" (holenderski)

** niszczyciele: HMS "Griffin", "Arrow", "Decoy", "Fortune", "Foxhound", "Scout" (brytyjskie), HMAS "[[HMAS Norman|Norman]]" (australijski), "[[HMAS Vampire (D68)|Vampire]]"† ([[niszczyciele typu V/W|typu V]], australijski), Hr.Ms. "[[Hr. Ms. Isaac Sweers (1941)|Isaac Sweers]]" (holenderski) ("Vampire" - w Trincomalee)