Wergiliusz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎W Polsce: usunięcie nazbyt drobnych faktów. Opisową historię tłumaczeń Eneidy można ewentualnie dać w artykule poświęconym utworowi.
Linia 269:
 
=== W Polsce ===
W wieku XII [[Gall Anonim]], a w XIII [[Wincenty Kadłubek]], cytują Wergiliusza jako pierwsi w Polsce. W XV stuleciu poezję Wergiliusza zaczęto wykładać na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Krakowskim]]. Spisy wykładów świadczą, że zainteresowanie tym autorem było o wiele większe niż innymi poetami. Najpopularniejsze były ''Georgiki'', z których czerpano praktyczne informacje o rolnictwie. Nieco mniejszym powodzeniem cieszyły się w XV i XVI wieku ''Bukoliki''. Dopiero od połowy XVI stulecia odnotowano w Polsce większe zainteresowanie ''Eneidą''{{odn|Abramowiczówna|2006|s = LVI}}. Wtedy to [[Andrzej Kochanowski (1542–1596)|Andrzej Kochanowski]], młodszy brat czarnoleskiego poety [[Jan Kochanowski|Jana]], przetłumaczył ''Eneidę''. Przekład został wydany w 1590<ref name="wilanow-palac.art.pl">{{Cytuj stronę | url = http://www.wilanow-palac.art.pl/epos_heroiczny_niespelnione_marzenie_staropolskich_tworcow.html | tytuł = Epos heroiczny – niespełnione marzenie staropolskich twórców? | autor = Roman Krzywy | opublikowany = wilanow-palac.art.pl | język = pl | data dostępu = 2017-06-23}}</ref>. Jak pisze Michał Czerenkiewicz, Eneasz stał się wzorem osobowym dla sarmatów<ref name="mobile.wilanow-palac.pl">{{Cytuj stronę | url = http://mobile.wilanow-palac.pl/article/eneasz_jako_wzorzec_osobowy_dla_sarmatow.html | tytuł = Eneasz jako wzorzec osobowy dla Sarmatów | autor = Michał Czerenkiewicz | opublikowany = mobile.wilanow-palac.pl | język = pl | data dostępu = 2017-06-23}}</ref>. ÓwcześniSzlacht szlachcieczytała czytalii cytowała Wergiliusza oczywiście także, a może przede wszystkim,również w oryginale. Czytali, a także cytowali. Hetman [[Stanisław Żółkiewski]], który poległ w bitwie z Turkami w 1620 roku, w testamencie zapisał wskazówkę dla swojego syna wziętą z XII księgi ''Eneidy'' – ''Disce puer ex me virtutem verumque laborem'', czyli ''Ucz się, chłopcze, ode mnie cnoty i prawdziwego trudu''{{r|mobile.wilanow-palac.pl}}. W krakowskim [[I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie#Historia|kolegium Nowodworskiego]] dzieła Wergiliusza czytaliczytano jako lekturę szkolną bracia Sobiescy, [[Marek Sobieski (starosta krasnostawski)|Marek]], który poległ w wojnach kozackich i [[Jan III Sobieski|Jan]], późniejszy hetman wielki koronny, król polski i zwycięzca spod Wiednia w 1683 roku{{r|mobile.wilanow-palac.pl}}. W XVIII stuleciu ''Eneidę'' przełożył [[Jacek Idzi Przybylski]], który przetłumaczył też między innymi ''[[Luzjady]]'' [[Luís de Camões|Luísa de Camõesa]] i ''[[Raj utracony]]'' [[John Milton|Johna Miltona]]<ref name="ebuw.uw.edu.pl">{{Cytuj stronę | url = http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=1637 | tytuł = Wirgilego Marona "Eneida", czyli wiersz bohatyrski ku czci Enejasza z Troi przekładania Jacka Przybylskiego | opublikowany = ebuw.uw.edu.pl | strony = 1811 | język = pl | data dostępu = 2017-06-23}}</ref>. W XX wieku ''Eneidę'' przetłumaczył [[Tadeusz Karyłowski]], ksiądz(wydanie jezuitaw i1924 poetaroku)<ref name="ipsb.nina.gov.pl">{{Cytuj stronę | url = http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/tadeusz-karylowski | tytuł = Karyłowski Tadeusz | opublikowany = ipsb.nina.gov.pl | język = pl | data dostępu = 2017-06-23}}</ref>. Przekład ten ukazał się w serii „Biblioteka Narodowa” w roku 1924, a potem został wznowiony w 1950 roku{{r|ipsb.nina.gov.pl}}. Tekst został opublikowany w opracowaniu [[Tadeusz Sinko|Tadeusza Sinki]]. Jego zdaniem wersja Karyłowskiego to ''przekład wierniejszy od dotychczasowych i górujący nad nimi wirtuozją formy''{{r|ipsb.nina.gov.pl}}. Pod koniec XX wieku ''Eneidę'' raz jeszcze – [[jedenastozgłoskowiec|jedenastozgłoskowcem]] – przyswoiłoraz [[Zygmunt Kubiak]]<ref name="ifk.uw.edu.pl">{{Cytuj stronę | url = http://www.ifk.uw.edu.pl/aktualnosci/w-dziesiata-rocznice-smierci-zygmunta-kubiaka,597.html | tytuł = W dziesiątą rocznicę śmierci Zygmunta Kubiaka | opublikowany = ifk.uw.edu.pl | język = pl | data dostępu = 2017-06-23}}</ref>.
 
Fragmenty ''Eneidy'' w nowym tłumaczeniu Kai Bryx znalazły się w antologii ''Musa Latinitas'' z 2011 roku<ref name="Warszawa">{{Cytuj książkę | autor = Paulina Piotrowska, Anna Zawalska, Michał Czerenkiewicz (red.) | tytuł = Musa Latinitatis. Antologia poezji łacińskiej | wydawca = Uniwersytet Warszawski, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa | miejsce = Warszawa | data = 2011 | strony = 16-17, 90-91 | isbn = 978-83-931271-2-2}}</ref>.
{{Przypisy|3}}