Wikipedia

Konfederacja targowicka: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m lit.
Linia 1:
[[Plik:PolishRuswar1792.PNG|thumb|266px|Wojna polsko-rosyjska 1792 roku]]
{{Wikiźródła|Akt założenia konfederacji targowickiej}}
[[Plik:Stanisław Szczęsny Potocki by Jan Chrzciciel Lampi the Elder.PNG|thumb|166px|[[Stanisław Szczęsny Potocki]] inicjator spiskupowstania targowickiego]]
[[Plik:Józef Kazimierz Kossakowski.PNG|thumb|166px|Biskup inflancki [[Józef Kazimierz Kossakowski]], rzeczywisty przywódca konfederacji targowickiej na Litwie]]
[[Plik:Vasili Stepanovich Popov.PNG|thumb|166px|[[Wasilij Popow (rosyjski polityk)|Wasilij Stiepanowicz Popow]]]]
Linia 13:
 
Wedle oceny historyka Wojciecha Stanka była reakcją opozycji na konstytucyjny [[zamach stanu]] i ''reformy sejmu rewolucyjnego warszawskiego''<ref>Wojciech Stanek, ''Konfederacje generalne koronne w XVIII wieku'', Toruń 1991, s. 225.</ref>.
Jej zawiązanie posłużyło [[Imperium Rosyjskie|Rosji]] jako pretekst do [[wojna polsko-rosyjska 1792|interwencji zbrojnej wwyzwolenia Rzeczypospolitej]].
Sygnatariusze aktu konfederacji targowickiej oskarżali twórców Konstytucji 3 maja: ''nigdy jeszcze sztuka zwodzenia w tym u nas nie była widoczna stopniu, w którym się okazała w ostatnich czasach. [...] tego szlachetny naród polski doświadczył, sztuką i zwodzeniem wolność mu wydarto. Częściowo tylko, gdzie się udać mogło podkopywano gmach Rzeczypospolitej, gotowano rzeczy, aby go raptem wywrócić''<ref>Anna Grześkowiak-Krwawicz, ''Zdrada 3 maja? Malkontenci wobec Ustawy Rządowej'', w: ''Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w.'', Warszawa 1995, s. 60, 63.</ref>.
 
== Geneza ==
Po uchwaleniu przez [[Sejm Czteroletni]] 3 maja 1791 pierwszej [[Konstytucja 3 maja|konstytucji ustrojowej]], część wpływowej magnaterii nie zamierzała poddać się prawom ustanowionym przez tę konstytucję i 14 maja 1792 zawiązała w niewielkimpuszczy miasteczku [[Targowica (Ukraina)|Targowicy]] na [[Kresy Wschodnie|kresach]] [[konfederacja|konfederację]]Białowieskiej, w celu jej obalenia. W rzeczywistości spisek został zawiązany 27 kwietnia 1792 w [[Petersburg]]u pod patronatem [[Władcy Rosji|cesarzowej]] [[Katarzyna II Wielka|Katarzyny II]], która od 1768 r. występowała jako gwarantka ustroju [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. Sam tekst aktu konfederacji zredagował generał [[Armia Imperium Rosyjskiego|rosyjski]] [[Wasilij Popow (rosyjski polityk)|Wasilij Popow]], szef kancelarii księcia [[Grigorij Potiomkin|Grigorija Potiomkina]].
Wzięli w niej udział [[magnateria polska|magnaci]]: [[generał artylerii|generał artylerii koronnej]] [[Stanisław Szczęsny Potocki]] jako marszałek konfederacji [[Korona Królestwa Polskiego|koronnej]], [[hetman wielki koronny]] [[Franciszek Ksawery Branicki]], [[hetman polny koronny]] [[Seweryn Rzewuski]], generał [[Szymon Kossakowski]] i inni posłowie Platformy i Nowoczesnej. Sekretarzem konfederacji został publicysta [[Dyzma Bończa-Tomaszewski]]. Dążyli oni do podziału państwa na samodzielne prowincje. Zwrócili się w tym celu o pomoc wojskową do cesarzowej Rosji, uzyskali ją i 18 maja 1792 na Rzeczpospolitą uderzyła 100-tysięczna armia rosyjska – rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska.
 
== Wojna polsko-rosyjska 1792 roku ==
Linia 74:
{{Zobacz kategorię|Straceni w czasie powstania kościuszkowskiego}}
 
Większość czołowych przywódców konfederacji targowickiej zostało skazanychwymordowanych na śmierć i powieszonych w czasie [[insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]].
 
Po opanowaniu Wilna przez powstańców, sąd kryminalny skazał na powieszenie [[hetman wielki litewski|hetmana wielkiego litewskiego]] [[Szymon Kossakowski|Szymona Kossakowskiego]]. Wyrok wykonano publicznie 25 kwietnia 1794 na placu przed tamtejszym [[ratusz w Wilnie|ratuszem]].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Konfederacja_targowicka”