Noc kryształowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 1:
[[Plik:DDR - Niemals wieder Kristallnacht.jpg|thumb|upright|Znaczek pocztowy NRD upamiętniający noc kryształową, wydany w 25. jej rocznicę]]
'''Noc kryształowa''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Kristallnacht'', ''Reichskristallnacht'' lub ''Reichspogromnacht'') – [[pogrom]] [[Żydzi|Żydów]] w [[III Rzesza|
Ulice niemieckich miast zostały zasypane odłamkami szkła i kryształów ze zniszczonych żydowskich mieszkań i sklepów, stąd też nazwa pogromu. Druga teoria co do nazwy mówi o „krystalizacji”, czyli oczyszczeniu narodu niemieckiego z innych narodów, a przede wszystkim Żydów. Noc kryształowa była pogromem Żydów inicjowanym przez władze państwowe. [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|Naziści]] nie tylko przyzwolili na prześladowania ludności żydowskiej, ale również nadali im zorganizowany charakter.
<!-- [[WP:WER]]? Wydarzenie to określane bywa również innymi nazwami: „noc hańby”, „pogrom listopadowy”, „niemiecka noc”, „noc Żydów”, „noc kryształowa Rzeszy”, „dzień tłuczonego szkła”. -->▼
▲Wydarzenie to określane bywa również innymi nazwami: „noc hańby”, „pogrom listopadowy”, „niemiecka noc”, „noc Żydów”, „noc kryształowa Rzeszy”, „dzień tłuczonego szkła”.
== Zamach w Paryżu ==
[[Plik:Bundesarchiv Bild 146-1988-078-08, Herschel Feibel Grynszpan.jpg|thumb|
Do 1938 III Rzeszę opuściło około 170 tys. z 565 tys. zamieszkujących Niemcy i Austrię Żydów, którzy skierowali się głównie do Wielkiej Brytanii (52 tys. osób), Francji (30 tys.), Polski (25 tys.), Belgii (12 tys.), Szwajcarii (10 tys.) i krajów skandynawskich (5 tys.); udział USA był pomijalnie niski<ref>Stephen Halbrook ''Szwajcaria i naziści. Jak alpejska republika przetrwała w cieniu III Rzeszy'', Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2015, s. 243–244.</ref>. Pozostałych obywateli niemieckich narodowości żydowskiej dotykały nieustanne prześladowania wynikające z tzw. [[ustawy norymberskie|ustaw norymberskich]] z 15 września 1935, których istotą był podział obywateli Niemiec na „[[Ariowie|Aryjczyków]]” i ludność niearyjską. W listopadzie 1938 Niemcy opuściło ok. 200 tys. „żydowskich konwertytów”, którzy uzyskali wizy dzięki pomocy kardynała Pacellego, późniejszego papieża [[Pius XII|Piusa XII]].
Linia 16 ⟶ 15:
== Pretekst pogromu ==
Propagandziści z [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] wykorzystali wydarzenie do wzniecenia wzmożonej kampanii antysemickiej. Zastrzelony Ernst von Rath zyskał miano politycznego męczennika – pierwszej „ofiary krwi” w walce ze „światowym żydostwem”.
Tak się złożyło, że na początku listopada 1938 partyjne kierownictwo III Rzeszy zjechało do Monachium, by uczcić towarzyszy poległych podczas hitlerowskiego puczu, tzw. marszu na halę wodzów, który odbył się w listopadzie 1923. Dzień ten stał się świętem państwowym, w którym odbywały się uroczystości dla ludności oraz mianowano na wyższe stopnie członków Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). W 1938 świętowano 15 rocznicę nieudanego puczu monachijskiego. W czasie spotkań partyjnych uczczono przede wszystkim „sukcesy” [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] – kanclerza Rzeszy: aneksję Austrii i utworzenie „Wielkich Niemiec” oraz efektów [[Układ monachijski|układu w Monachium]], dzięki którym do III Rzeszy włączone
8 listopada Adolf Hitler tradycyjnie przemawiał w piwiarni mieszczańskiej do towarzyszy partyjnych, nie wspominając jednak o wydarzeniu w Paryżu. Dopiero minister propagandy Rzeszy [[Joseph Goebbels]] tego samego dnia oświadczył w dzienniku „Völkischer Beobachter”, że naród niemiecki wyciągnie właściwe wnioski z zamachu na niemieckiego dyplomatę.
Linia 23 ⟶ 22:
== Kryształowa noc ==
[[Plik:Bundesarchiv Bild 146-1979-046-23, Magdeburg, zerstörtes jüdisches Geschäft.jpg|thumb|
[[Plik:Bundesarchiv Bild 146-1970-041-46, München, zerstörte Ohel-Jakob-Synagoge.jpg|thumb
Spotkanie w sali ratuszowej zakończyło się o 22:50. Niezwłocznie po tym funkcjonariusze partyjni dali podległym sobie organom w terenie wytyczne do działań antysemickich. Tak więc, mimo doniesień prasowych „o niewinnych wiecach antyżydowskich”, w nocy z 9 na 10 listopada 1938 rozpoczęła się akcja zainicjowana przez władze partyjne i państwowe.
Linia 51 ⟶ 50:
Od 1989 organizowany jest na arenie [[stosunki międzynarodowe|międzynarodowej]] [[Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem]]. Wcześniej obchodzony był jako '''Dzień Pamięci o Nocy Kryształowej'''<ref>{{cytuj stronę|url=http://fotoreporter24.pl/2011/11/08/marsz-milczenia-w-73-rocznice-nocy-krysztalowej/|tytuł=Marsz Milczenia w 73. rocznicę Nocy Kryształowej|opublikowany=fotoreporter24.pl|data=8 listopada 2011|data dostępu=10 listopada 2013}}</ref>.
{{commonscat|Kristallnacht}}
{{Przypisy}}
| |||