Tkanina drukowana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
il./prace nad art. ,projekt ,,Etnografia Karpat" |
poprawki -il |
||
Linia 1:
[[Plik:Grojcowianie 15-08-2016.jpg|mały|Tkanina drukowana w strojach górali żywieckich - zespół ''Grojcowianie'']]
[[Plik:Spódnica. Podhale (detal); PME 1947.jpg|mały|Spódnica "farbonica" - Podhale, 1947, kolekcja
[[Plik:Czechy chusta bawełna drukowana 3 cw XIX w.jpg|mały|Chusta drukowana, Czechy XIX w, kolekcja Valašské muzeum v přírodě]]
'''Tkanina drukowana''' - to lniana lub bawełniana, samodziałowa lub fabryczna z jasnym - zazwyczaj białym - wzorem tkanina.
== Cechy regionalne ==
[[Plik:Strój kobiecy Podhale5.jpg|mały|Spódnica z drukowanej tkaniny w stroju góralki podhalańskiej - kolekcja Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem]]
[[Plik:Czechy Kapela 1 skrzypaczka 1.jpg|mały|Skrzypaczka w tradycyjnej spódnicy z drukowanym wzorem - Czechy, 2017.]]
Produkowana była w różnych rejonach Europy m.in. na [[Morawy|Morawach]], [[Spisz|Spiszu]] i w Alzacji od XVIII wieku. Cechą łączącą tkaninę alzacką z tymi pochodzącymi z Europy Centralnej był kolor niebieski, od którego pochodzą zwyczajowe nazwy np. ''modrotisk'' - na Morawach<ref>{{Cytuj|autor=M. Salichová|tytuł=Modrotisk na Valašsku|data=1975}}</ref>, ''modrotlač'' - [[Słowacja]], ''blaudruck'' - w różnych regionach [[Niemcy|Niemiec]], w Polsce [[górale żywieccy]] określają ją mianem ''siwizny'', a na [[Podhale|Podhalu]] spódnice z tej tkaniny wśród [[Strój górali podhalańskich|górali podhalańskich]] nazywa się ''farbonicą''<ref>{{Cytuj|autor=Zofia Rak|tytuł=Spódnica Podhalańska "Farbonica"|url=https://muzea.malopolska.pl/obiekty/-/a/content/1116862/26957/pop_up?_101static_viewMode}}</ref>. Znaczny wzrost popularności tego typu tkanin przypadł na drugą połowę XIX wieku i wiąże się z rozwojem manufaktur tkackich. W związku z tym tkanina drukowana staję się tańsza i wchodzi na stałe jako tworzywo do ubioru tradycyjnego, między innymi na Morawskiej Wołoszczyźnie, Podhalu, Spiszu. Tkaniny te wykorzystywane były do wyrobu różnego rodzaju elementów kobiecego stroju ludowego: chust, koszul, ale przede wszystkim spódnic i zapasek.
== Technika wyrobu ==
Na uprzednio oczyszczoną z wszelkich zabrudzeń materię lnianą, później bawełnianą tzw. klockiem drukarskim, nakładano odpowiednio gęstą, nieprzepuszczającą, masę. Po jej wyschnięciu tkaninę kąpano w zimnych roztworach z niebieskimi barwnikami - [[indygo]] - pozyskiwanymi z roślin. Chcąc uzyskać dwa kolory deseniu, po wyschnięciu klockami nakładano kolejną warstwą masy i ponownie kąpano w barwniku. Następnie suszono i prano, by pozbyć się zaschniętej masy. W miejscach, gdzie masa się znajdowała tkanina pozostawała niezabarwiona. Masa była tajemnicą każdego farbiarza, nie mogła być ani za gęsta (bo nie spenetrowałaby tkaniny), ani z rzadka (nie pozostałaby na tkaninie). Tego typu technikę farbowania nazywa się [[Batik|batikową]]. Niektórzy z farbiarzy do wyrobu mas wykorzystywali wosk i błoto.
Klocek drukarski zbudowany był z dwóch połączonych ze sobą kołkami drewnianych deseczek. Jedna z nich miała stronę podrzeźbianą lub nabitą cienkimi metalowymi pręcikami. Ta powierzchnia była pozytywem powstającego na tkaninie obrazu (negatyw). Druga deska była przytwierdzona od góry i pełniła funkcję uchwytu. Klocek drukarski przygotowywany był przez samego farbiarza lub zamawiany u rzeźbiarza<ref>{{Cytuj|autor=Roman Reinfuss|tytuł=Polskie druki ludowe na płótnie|data=1953|miejsce=Warszawa|wydawca=PIW}}</ref>.
| |||