Beskid Śląski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 81.6.142.37 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Justynian I Cesarz Rzymski.
Linia 11:
|mezoregion = Beskid Śląski
|jednostki = [[Polska]]:<br />– [[województwo śląskie]]<br />[[Czechy]]:<br />– [[kraj morawsko-śląski]]
|w = Beskidzie
}}
[[Plik:Chata na Skrzycznem.jpg|thumb|Beskid Śląski – na stoku [[Skrzyczne]]go]]
Linia 50:
 
[[Pasmo Czantorii]], nazywane również ''Pasmem Czantorii i Stożka'', ma formę długiego grzbietu odgałęziającego się w [[Karolówka (góra)|Karolówce]] (930 m [[n.p.m.]]) od pasma [[Barania Góra|Baraniej Góry]]. Na całej swej długości stanowi ono [[Dział wód|dział wodny]] pomiędzy [[Olza (rzeka)|Olzą]] i [[Wisła|Wisłą]]. Ciągnie się z północy na południe, od [[Tuł]]u (621 m n.p.m.), poprzez [[Wielka Czantoria|Czantorię Wielką]] (997 m n.p.m.), [[Soszów Wielki]] (884 m n.p.m.), [[Cieślar]] (923 m n.p.m.), [[Stożek Mały (Beskid Śląski)|Stożek Mały]] (843 m n.p.m.), [[Stożek Wielki (Beskid Śląski)|Stożek Wielki]] (980 m n.p.m.) do [[Kiczory (szczyt)|Kiczor]] (989 m n.p.m.) i skręca następnie na wschód do [[Przełęcz Kubalonka|Przełęczy Kubalonka]] (761 m n.p.m.).
Z ważniejszych bocznych ramion tego pasma po polskiej stronie granicy wyróżnia się ramię, odgałęziające się od szczytu Kiczor na południowy wschód, ku dolinie Olzy w [[Istebna|Istebnej]] i kończące się [[Młoda Góra|Młodą Górą]] (838 m n.p.m.). W stronę doliny [[Wisła|Wisły]], generalnie w kierunku północno-zachodnim, opadają boczne, mniej lub bardziej rozbudowane grzbiety, rozdzielające malownicze doliny w których rozłożyły się „dzielnice” Wisły i Ustronia. Są to kolejno: [[Kobyla (Beskid Śląski)|Kobyla]] między doliną [[Łabajów (potok)|Łabajowa]] na południu a doliną [[Dziechcinka (potok)|Dziechcinki]] na północy, [[Wierch Skalnity]] między doliną [[Dziechcinka (potok)|Dziechcinki]] na południu a doliną [[Jawornik (dopływ Wisły)|Jawornika]] na północy, [[Krzywy (wzgórze)|Krzywy]] między doliną [[Jawornik (dopływ Wisły)|Jawornika]] na południu a doliną [[Gahura|Gahury]] na północy, ramię Wielkiej Czantorii z polaną [[Stokłosica|Stokłosicą]] między doliną [[Gahura|Gahury]] na południu a dolinką potoku [[Suchy (potok)|Suchego]] na północy oraz północne ramię Wielkiej Czantorii między doliną potoku Suchego na południu a doliną [[Poniwiec (potok)|Poniwca]] na północy.
 
Na [[Czechy|czeską]] stronę, ku dolinie [[Olza (rzeka)|Olzy]] opada z [[Mała Czantoria|Małej Czantorii]] grzbiet ze szczytami [[Ostry (Beskid Śląski)|Ostrego]] (709 m n.p.m.) i [[Wróżna|Wróżnej]] (571 m n.p.m.), którym biegnie granica państwowa polsko-czeska. Natomiast od szczytu [[Stożek Wielki (Beskid Śląski)|Stożka]] odgałęzia się i biegnie ku północnemu zachodowi dość długi grzbiet, który kulminuje w szczycie [[Łączka (Beskid Śląski)|Łączka]] (835 m n.p.m.). Pomiędzy nim a grzbietem granicznym [[Stożek Wielki (Beskid Śląski)|Stożek]] – [[Wielka Czantoria|Czantoria]] ciągnie się głęboka dolina [[Głuchówka (potok)|Głuchówki]] (czes. ''Hluchová''), której górna część podchodzi pod szczyt Stożka. Spod tego szczytu łukiem ku południowemu zachodowi opada wąska dolina potoku [[Radwanów (potok)|Radwanów]] (czes. ''Radvanov''), uchodzącego do [[Olza (rzeka)|Olzy]] w [[Jabłonków|Jabłonkowie]]. Charakterystyczne jest, że w grzbiecie Stożka – Czantorii nie ma szczytów przekraczających 1000 m n.p.m.
 
Niemal cały ten grzbiet zbudowany jest z [[piaskowiec|piaskowca]], który w geologii nazywany jest ''godulskim'' (od szczytu [[Godula (szczyt)|Godula]] w [[Beskid Śląsko-Morawski|Beskidzie Śląsko-Morawskim]]), gdzie występuje w warstwach grubych na 1–1,5 metra. Wiele figur, rzeźb, stopni, płyt na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]] wykonanych było właśnie z tego piaskowca. Piaskowiec ten charakteryzuje się tym, że nie wszystkie jego warstwy mają jednakową trwałość i pod wpływem wody miększe warstwy ulegają wypłukiwaniu. W ten sposób tworzą się w korytach [[potok]]ów mniejsze lub większe progi, wodospady, pęknięcia, szczeliny, a nawet jaskinie, np. na [[Malinowska Skała|Malinowskiej Skale]]. W grzbiecie Czantorii jedynie [[Tuł]] oraz okolica [[Kyrkawica|Kyrkawicy]] i [[Kiczory (szczyt)|Kiczor]] zbudowane są z innego materiału – Tuł z [[wapień|wapienia]] cieszyńskiego, dzięki czemu okolica wyróżnia się specyficzną (właściwą dla gleby wapiennej) roślinnością, zaś Kyrkawica i Kiczory z gruboziarnistego piaskowca o odcieniu brunatnym, z dużą obecnością ziaren [[kwarc]]u, [[ortoklaz]]u i żyłkami [[Żelazo|rudy żelaza]]. W korycie [[Olza (rzeka)|Olzy]], niedaleko kościoła w [[Istebna|Istebnej]] można obserwować błyszczące żyły rudy żelaza. Ten inny rodzaj piaskowca, różniący się od piaskowca godulskiego, geologowie nazywają piaskowcem istebniańskim. Ma on skłonność do tworzenia wychodni skalnych różnych kształtów, jak np. na Kyrkawicy, Kiczorach, [[Gańczorka|Gańczorce]], [[Barania Góra|Baraniej Górze]] i in. Przykładem praktycznego zastosowania piaskowca istebniańskiego jest [[Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle|zameczek]] na stoku [[Zadni Groń]] w [[Wisła (miasto)|Wiśle]].
Linia 149:
 
=== Dawne przejścia graniczne ===
[[Plik:Przełęcz Beskidek.JPG|thumb|Dawne Przejście graniczne Beskidek–BeskydekBeskidek-Beskydek]]
* [[Przejście graniczne Jaworzynka-Hrčava|Jaworzynka – Hrčava]]
* [[Przejście graniczne Stożek-Velký Stožek|Stożek – Velký Stožek]]
* [[Przejście graniczne Stożek-Maly Stožek|Stożek – Maly Stožek]]
* [[Przejście graniczne Beskidek–BeskydekBeskidek-Beskydek|Beskidek – Beskydek]]
* [[Przejście graniczne Wielka Czantoria-Nýdek|Wielka Czantoria – Nýdek]]
* [[Przejście graniczne Jasnowice-Bukovec|Jasnowice – Bukovec]]
* [[Przejście graniczne Leszna Górna-Horní Líštná|Leszna Górna – Horní Líštná]]
* [[Przejście graniczne Puńców-Kojkovice|Puńców – Kojkovice]]
* [[Przejście graniczne Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni)-Český Těšín (most Svobody, most Družbydrogowe)|Cieszyn (most Wolności, most Przyjaźni) – Český Těšín (most Svobody, most Družby)]]
* [[Przejście graniczne Cieszyn-Chotěbuz|Cieszyn – Chotěbuz]]
* [[Przejście graniczne Cieszyn–ČeskýCieszyn-Český Těšín (kolejowe)|Cieszyn – Český Těšín]]
 
21 grudnia 2007 r. na mocy [[Układ z Schengen|Układu z Schengen]] przejścia zostały zlikwidowane. Po tej dacie granicę można przekraczać na całej jej długości.
Linia 226:
** {{szlak|żółty}} – [[Skoczów]] – [[Nierodzim]] – [[Równica]]
** {{szlak|niebieski}} – [[Równica]] – [[Orłowa (góra)|Orłowa]] – [[Trzy Kopce Wiślańskie]]
** {{szlak|zielony}} – [[Ustroń]] Polana – [[Orłowa (góra)|Orłowa]] – [[Ustroń]] Dobka – [[Wisła (miasto)|Wisła]] [[Obłaziec (Wisła)|Obłaziec]]
** {{szlak|żółty}} – [[Wisła (miasto)|Wisła]] – [[Trzy Kopce Wiślańskie]] – [[Przełęcz Salmopolska]] – [[Szczyrk]]
** {{szlak|zielony}} – [[Brenna]] – [[Równica]]
Linia 305:
 
== Bibliografia ==
* Barański Mirosław: „Beskid''Beskid Śląski. Pasmo Baraniej Góry”Góry'', Warszawa 1999, {{ISBN|83-7005-423-4}}.
* Barański Mirosław: „Beskid''Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy”Równicy'', Warszawa 1995, {{ISBN|83-7005-360-2}}.
* Barański Mirosław: „Beskid''Beskid Śląski. Pasmo Stożka i Czantorii”Czantorii'', Warszawa 1996, {{ISBN|83-7005-370-X}}.
* Barański Mirosław: „Beskid''Beskid Śląski. Przewodnik”Przewodnik'', Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2007, {{ISBN|978-83-89188-71-7}}.
* [[Władysław Krygowski|Krygowski Władysław]]: „Beskidy''Beskidy. Śląski, Żywiecki, Mały”Mały'', Warszawa 1974.
* Działak Jerzy: „Beskid''Beskid Śląski”Śląski'', Warszawa 1953.
* Rzeczycki Tomasz: „Góry''Góry Polski”Polski'', Katowice 2004, {{ISBN|83-86704-10-1}}.
 
== Linki zewnętrzne ==