Extra Ecclesiam nulla salus: Różnice pomiędzy wersjami

Interpretacji formuły jako [[aksjomat]]u nie można rozpatrywać w oderwaniu od historycznych uwarunkowań, mających wpływ na formowanie [[doktryna religijna|doktryny]] [[chrześcijaństwo|chrześcijańskiej]]{{r|MZ1}}. [[Cyprian z Kartaginy]] i równolegle [[Orygenes]] sformułowali tezę, która była odpowiedzą na ruchy [[schizma]]tyckie i [[herezja|herezje]]{{r|MZ1}}. Kwestia podejmowana była przez Ojców Kościoła: [[Ignacy Antiocheński|Ignacego Antiocheńskiego]], [[Justyn Męczennik|Justyna]], [[Klemens Aleksandryjski|Klemensa z Aleksandrii]] i [[Augustyn z Hippony|Augustyna z Hippony]]{{r|OPO2}}. Ten ostatni rozwijając temat zbawienia przed nadejściem [[Pomazaniec|Mesjasza]], zaprezentował odmienne stanowisko w stosunku do odrzucających [[Zbawienie|Zbawiciela]], albo [[grzech|grzeszących]] przeciw jedności, odrywających się od Kościoła ([[Ewangelia Łukasza|Łk]] 12,47n){{r|SKOU|ULT}}. Mimo tego rozróżnienia Augustyn przyjmował fakt niemożliwości zdefiniowania granic Kościoła ([[Ewangelia Mateusza|Mt]] 7,1){{r|SKOU}}. Podejmowanie tematu nie wynikało z braku [[tolerancja|tolerancji]], a z przekonania, że nie do pogodzenia jest pośrednictwo [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] w zbawieniu z Jego odrzuceniem czy nieznajomością{{r|OPO2}} po [[wcielenie|wcieleniu]] (łac. ''incarnatio''){{r|MZ1}}. Analogicznie do przywoływanego z [[Biblia|Biblii]] obrazu, Kościół dla chrześcijan stał się synonimem [[Arka Noego|Arki Noego]] ([[Księga Rodzaju|Rdz]] 6,7-9)([[Księga Mądrości|Mdr]] 10,4){{r|MZ1}}. Aksjomat w 1215 roku znalazł swoje potwierdzenie w dokumentach [[Sobór laterański IV|IV soboru laterańskiego]] (DS 1,9) oraz [[bulla]]ch wydanych przez [[Sobór bazylejsko-ferrarsko-florencki|Sobór florencki]] ''Cantate Domino'' i [[Klemens VIII|Klemensa VIII]] ''Unam Sanctam''{{r|MZ1}}. W okresie [[Wielkie odkrycia geograficzne|wielkich odkryć geograficznych]] temat powrócił i stał się przedmiotem ponownych analiz{{r|OPO2}}, w których nie kwestionowano brzmienia formuły, a pojęcie granic Kościoła{{r|MZ2}}. Rzecznikami radykalnego podejścia byli [[Robert Bellarmin]] i [[Cornelius Jansen]]{{r|MZ2}}. [[Oświecenie katolickie|Oświecenie]] przyniosło pogląd, iż formułę należy odrzucić ze względu na jej [[elitaryzm|elitarny]] charakter{{r|MZ2}}. Interpretację formuły opublikowano w dokumentach [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] [[papież]]y [[Pius IX|Piusa IX]] [[encyklika]] ''Quanto conficiamur moerore'' (1863 r.) i [[Pius XII|Piusa XII]] w ''Mystic Corporis'' (1943 r.){{r|OPO2|UL2}}. ''Extra Ecclesiam nulla salus'' określa ścisły związek między dostąpieniem [[łaska|łaski]] zbawienia, a [[Mistyka chrześcijańska|mistycznym]] Ciałem Jezusa, jak określany jest w [[teologia|teologii]] Kościół założony przez Jezusa Chrystusa (KKK 792) czy to przez przynależność do wspólnoty religijnej, czy też w braku znajomości historii [[Objawienie Pańskie|objawienia]] i [[Odkupienie|Odkupienia]], przez godne życie w łączności duchowej z uosabianymi przez Zbawiciela ideałami (LG 14){{r|K846}}. Żadne bowiem kryteria nie mogą określić i zdefiniować granic [[Miłosierdzie Boże|miłosierdzia Bożego]]{{r|SAL}}, tak więc nie dotyczy to bez własnej winy nieznających Chrystusa i Kościoła „[[Anonimowe chrześcijaństwo|anonimowych chrześcijan]]” ([[1. List do Tymoteusza|1 Tm]] 2,4)(KKK 847){{r|uwaga3|grupa1=uwaga}}{{r|K846}}. Warunkiem zbawienia jest bowiem współdziałanie człowieka z wolą zbawczą Boga (łac. ''voluntas salvifica''){{r|MST}}. Ujęcie (''[[Dobra wiara|bona fides]]'') ''Extra Ecclesiam nulla salus'' przez [[Sobór watykański II]] ([[Lumen gentium|LG]] 16; [[Katechizm Kościoła Katolickiego|KKK]] 848){{r|uwaga1|grupa1=uwaga}}, a także dokumentów posoborowych (''[[Dominus Iesus]]'' – [[Kongregacja Nauki Wiary]] 2000 r.){{r|KRY1}}, mimo iż za II Soborem watykańskim powtarza iż Kościół Chrystusa trwa (łac. ''subsistit in'') w [[Kościół katolicki|Kościele katolickim]] ([[Dzieje Apostolskie|Dz]] 4,12){{r|uwaga2|grupa1=uwaga}} spotkało się z krytyką wewnątrz Kościoła przez [[Tradycjonalizm katolicki|tradycjonalistów]], którzy za [[Hilary z Poitiers|Hilarym z Poitiers]] i IV [[sobór powszechny|soborem]] [[Sobór laterański IV|laterańskim]], przyjmując formułę za [[dogmat]], wykluczają inne niż literalne traktowanie przyjętych zapisów{{r|KRYTK}}, a także przez uczestniczących w [[ekumenizm|dialogu ekumenicznym]] m.in. za określenie w dokumentach „wspólnoty kościelne”{{r|KRY2|MZ1}}. Zarzut zredukowania chrześcijaństwa wyłącznie do jego aspektu [[humanizm|humanistycznego]] sformułował [[Hans Urs von Balthasar]]{{r|MZ2}}.