Solec (Warszawa): Różnice pomiędzy wersjami

Między [[Kalendarium powstania warszawskiego – 12 września|12]] a [[Kalendarium powstania warszawskiego – 23 września|23 września 1944 roku]] na Solcu (określanym też podczas Powstania jako "Czerniaków" lub "Powiśle czerniakowskie") prowadzono jedne z najcięższych walk podczas Powstania Warszawskiego. Po upadku części Powiśla położonej na północ od linii kolejowej, linia frontu przebiegała początkowo wzdłuż ulic Ludnej, Rozbrat do Górnośląskiej i Łazienkowskiej. Po stronie niemieckiej walczyły oddziały, których trzon stanowiła [[36 Dywizja Grenadierów SS Dirlewanger]] i oddziały Rodewald, Schmidt i Schaper a po stronie polskiej żołnierze [[zgrupowanie Kryska|Zgrupowania "Kryska"]] (w rejonie ul. Zagórnej) podzielone na bataliony "Tum" i "Tur", [[Zgrupowanie „Radosław”|Zgrupowania "Radosława"]] podzielonego na [[Brygada Dywersji Broda 53|Brygadę "Broda 53"]] w skład którego wchodził m.in. [[Batalion „Zośka”|batalion "Zośka"]] ([[Ulica Wilanowska w Warszawie|Wilanowska]]), [[Batalion „Parasol”|batalion "Parasol"]] ([[Ulica Okrąg w Warszawie|Okrąg]], [[Ulica Ludna w Warszawie|Ludna]], Solec), [[Batalion Czata 49|batalion "Czata 49"]] (Rozbrat) oraz dwa baony 9. pułku piechoty [[3 Pomorska Dywizja Piechoty|3 Dywizji Piechoty]] 1 Armii Wojska Polskiego. W dniu 13 września na skutek zdobycia przez Niemców Szpitala św. Łazarza na tyłach Muzeum Narodowego, dzielnica odcięta została od Śródmieścia. Niemcy zdobywają pocztę na Ludnej i teren gazowni. W dniach 14-15 września ciężkie walki w rejonie Okrąg, Ludnej i Solca dziesiątkują obsadzające ten teren plutony "Parasola". W dniu 14 września ppłk. "Radosław" w meldunku napisanym z kwatery przy Okrąg 2 przekazuje dowództwu, że pozostało mu już tylko 150 ludzi z 10 nabojami na karabin. 15 września powstańcy tracą domy Książęca 1-5, ale pluton Brody odbija poprzednio utracone kamienice przy Czerniakowskiej 210, 208 i 204. Nad ranem 16 września, gdy żołnierze AK stłoczeni byli w czworoboku ulic Wilanowska, Solec, Zagórna, Czerniakowska, przez Wisłę przeprawiło się z brzegu praskiego 420 żołnierzy I baonu z 9. pułku piechoty 3. Dywizji Piechoty 1. Armii WP<ref>Krzysztof Komorowski [red.]: Boje Polskie 1939 – 1945; poradnik encyklopedyczny. s. 427.</ref>. W nocy z 16-17 września powstańcom zza Wisły przyszedł z pomocą III baon 9. pp w sile około 450 ludzi i 5 dział<ref>Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. s. 627-628.</ref> z szefem sztabu tego pułku mjr. Stanisławem Łatyszonkiem, który objął dowództwo nad całością przeprawionych sił. W dniu 18 września 1944 Niemcy od ul. Ludnej wchodzą na tyły domów 18/20, 22, 24 i Okrąg 2a. Bronią się domy Wilanowska 12-14. W dniu 19 września 1944 pali się szpital przy Okrąg 4. Wykrwawiony baon "Zośka" opuszcza zniszczony przez "Goliaty" dom przy Okrąg 2, jednak pod wieczór budynek zdobywają ponownie powstańcy. Polacy bronią się w domu na ul. Solec 41, 43 i 27, Okrąg 2a, 6 i 8, gmachu PKO, Wilanowskiej 24, 22, 20/18, 12/14 oraz po przeciwnej stronie tej ulicy 1-5, ul. Solec do Zagórnej. 20 września wszystkie pozycje są utrzymane, jednak powstańcy mają coraz mniej amunicji i ponoszą ciężkie straty. 21 września Niemcom udało się zdobyć domy przy Wilanowskiej 3/5, 6 i 4. Dochodzi do wymordowania przez Niemców pacjentów szpitala powstańczego<ref>[[s:Zeznanie Małgorzaty Janiny Damięckiej o zbrodniach popełnionych przez Niemców na Czerniakowie|Zeznanie Małgorzaty Janiny Damięckiej o zbrodniach popełnionych przez Niemców na Czerniakowie]]</ref>). W dniu 20 września "Radosław" wydaje rozkaz odwrotu powstańców kanałami na Mokotów, jednak do części żołnierzy rozkaz nie dociera<ref>{{Cytuj|tytuł=Archiwum Historii Mówionej - Zbigniew Ścibor-Rylski|data dostępu=2016-08-04|url=http://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/zbigniew-scibor-rylski,494.html}}</ref> i do kanałów schodzi ok. 200 żołnierzy, natomiast reszta, w tym bataliony Zośka i [[Batalion Miotła|Miotła]], nadal prowadzą rozpaczliwą obronę<ref>http://www.sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/powstanie/radoslaw.html</ref>. W polskich rękach pozostały tylko dwie zniszczone bombami kamienice przy ulicy Wilanowskiej 1 i Solec 53 oraz 200-metrowy odcinek wybrzeża z zatopionym częściowo statkiem „Bajka”. Zacięte walki toczone prowadzone są do 22 września 1944, gdy wobec braku amunicji resztka baonu "Zośka" opuszcza dom przy Wilanowskiej 1 i przeprawia się na praski brzeg, a pozostali przy życiu żołnierze [[Brygada Dywersji Broda 53|"Brody 53"]] i LWP mjr. Łatyszonka próbuje przedrzeć się do Śródmieścia przez pozycję niemieckie co udaje się jedynie pięciu żołnierzom. W godzinach porannych 23 września Niemcy opanowali ostatnie bastiony polskiej obrony na Powiślu Czerniakowskim – domy przy ulicy Wilanowskiej 1 i Solec 53, a następnie dokonują licznych mordów na ludności cywilnej, a przy składach "Społem" wieszają kilkudziesięciu żołnierzy zgrupowania AK "Kryska", a także ich kapelana - księdza "Rudego". Ten sam los spotyka wzięte do niewoli łączniczki i sanitariuszki z "Zośki" i "Parasola", które zostają powieszone na terenie Fabryki Farb<ref>http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/szlak_bojowy_zgrupowania.htm</ref>.