Język hiszpański: Różnice pomiędzy wersjami

'''Pozostałe miejsca:''':

Uchwalona [[27 grudnia]] [[1978]] (znowelizowana [[27 sierpnia]] [[1992]]) Konstytucja Hiszpanii stanowi, że "„''Kastylijski jest hiszpańskim [[język urzędowy|urzędowym językiem]] [[państwo|państwa]]. Wszyscy Hiszpanie mają obowiązek go znać i prawo nim się posługiwać''"” (art. 3 ust. 1 Konstytucji Hiszpanii). Niemniej "„''Pozostałe języki hiszpańskie są również językami urzędowymi w odpowiednich wspólnotach autonomicznych, zgodnie z ich statutami''"” (art. 3 ust. 2 Konstytucji Hiszpanii). Do kategorii owych "pozostałych„pozostałych języków hiszpańskich"hiszpańskich” zalicza się, występujące w niektórych [[region (podział administracyjny)|regionach]] (autonomiach) Hiszpanii, lokalne rodzime języki:

Historia języka hiszpańskiego, ze śladami łaciny pochodzącymi z [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa rzymskiego]], zaczyna się już w [[V wiek]]u, głównie w centralnej i północnej części [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]]. Wraz z upadkiem Cesarstwa wpływy [[łacina|łaciny]] zaczęły się stopniowo zmniejszać, a pochodzący jeszcze z czasów rzymskich podział terytorialny przyczynił się do powstania różnic dialektalnych w języku łacińskim. Z czasem różnice te się pogłębiały, co doprowadziło przed końcem pierwszego tysiąclecia do powstania wielu nowych języków, między innymi języka hiszpańskiego (kastylijskiego). Nazwa samego języka, jak i nazwa kraju, pochodzi od rzymskiej prowincji [[Okres rzymski na Półwyspie Iberyjskim|Hispania]], obejmującej cały Półwysep Iberyjski. ''Romance'' – była to pierwsza hiszpańszczyzna z elementami łaciny. Język literacki oparł się na dialekcie kastylijskim już w [[średniowieczeŚredniowiecze|średniowieczu]], zaś rola tego dialektu wzrosła, gdy ówczesny król Hiszpanii [[Alfons X Mądry|Alfons X]] w [[1253]] roku zarządził, że gdy dojdzie do wątpliwości co do znaczenia słów, decyduje znaczenie kastylijskie. Na obecne ukształtowanie się języków używanych w [[Hiszpania|Hiszpanii]] wpłynęły znacząco postępy [[Rekonkwista|rekonkwisty hiszpańskiej]] wyzwalającej zajęte w [[VIII wiek]]u przez [[Arabowie|Arabów]] obszary Półwyspu Iberyjskiego, gdy na ówczesne dialekty ludności miejscowej nakładał się dialekt kastylijski. Pierwszymi tekstami literackimi w ówczesnym języku ''romance'' były teksty ludowe i poezja śpiewana, a najstarszymi gatunkami poetyckimi były [[jarcha]]s powstałe w [[Andaluzja|Andaluzji]] w języku ''romance-mozárabe'' zawierającym w sobie naleciałości z [[język arabski|języka arabskiego]]<ref>Rico, F. ''Historia y critica de la literatura española'', tomos I-IX, Ed. Crítica; Alborg, J. L., ''Historia de la literatura española'', Madrid, Gredos</ref>. Z kolei za najstarszy tekst hiszpański uważa się epopeję ludową z ok. [[1140]] r. – [[Poemat o Cydzie|Poema del mio Cid]], choć słowa hiszpańskie pojawiły się już wcześniej w klasztornym rękopisie łacińskim z [[X wiek]]u. Literacki język hiszpański ukształtował się w [[XV wiek]]u, kiedy to Królowie [[kościół łacińsk|Katoliccy]] – [[Ferdynand Aragoński]] i [[Izabela I KastylijskaKatolicka|Izabela Kastylijska]] – zakończyli rekonkwistę Hiszpanii, podbijając arabski [[Emirat Grenady]] – ostatnie mauretańskie królestwo. W [[1492]] r. została opublikowana pierwsza gramatyka języka hiszpańskiego – ''Gramática de la lengua castellana'' opublikowana przez [[Antonio de Nebrija|Antonio de Nebriję]]<ref>[http://www.antoniodenebrija.org/indice.html Asocación Cultural Antonio de Nebrija (hiszp.)]</ref>. Ten sam autor opublikował również słownik hiszpański i zasady ortografii języka hiszpańskiego. Hiszpania w tym czasie stała się światową potęgą i centrum rozległego [[Hiszpańskie imperium kolonialne|imperium]]. Standardowe zasady języka hiszpańskiego były oparte na języku kastylijskim (dialekt z Kastylii). Do dziś używa się obydwu nazw: hiszpański i kastylijski (''castellano'').

Hiszpański ma też wielu użytkowników w takich krajach jak [[Brazylia]], [[Andora]], [[Antyle Holenderskie]], [[Belize]], [[Filipiny]], [[Izrael]], [[Kanada]], [[Maroko]], [[Stany Zjednoczone]] ([[Arizona]], [[Floryda]], [[Kalifornia]], [[Nevada]], [[Nowy Jork (stan)|Nowy Jork]], [[Teksas]]) , [[Trynidad i Tobago]]. Hiszpańskim mówi się też na [[Gibraltar]]ze i w [[Sahara Zachodnia|Saharze Zachodniej]]. Jest on również nauczany nieobowiązkowo w szkołach w każdym kraju [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] i w pozostałych częściach świata. We [[Francja|Francji]] ok. 70% młodzieży uczy się języka hiszpańskiego, podobnie rzecz się ma we [[Włochy|Włoszech]] czy w [[Szwecja|Szwecji]]<ref>[http://www.prensalibre.com/internacional/espanol-estudiado-escuelas-Francia-Suecia_0_561544076.html El español es el segundo idioma más estudiado en escuelas de Francia y Suecia (hiszp.)]</ref> a także w [[Norwegia|Norwegii]]<ref>[http://www.icex.es/icex/cda/controller/pageOfecomes/0,5310,5280449_5282927_5284940_4582666_NO,00.html Los noruegos hablan cada vez más español (hiszp.)]</ref>. Hiszpański jest drugim po [[język angielski|angielskim]] najczęściej nauczanym językiem na świecie (ponad 20 milionów studentów<ref>[http://www.cervantes.es/sobre_instituto_cervantes/prensa/2011/noticias/nota_diae_palabrafavorita.htm] Według Instytutu Cervantesa</ref><ref>[http://www.elpais.com/articulo/cultura/espanol/segundo/idioma/estudia/mundo/Instituto/Cervantes/elpepucul/20070426elpepucul_8/Tes El español es el segundo idioma que más se estudia en el mundo] – [[El País]]</ref>, choć niektóre źródła wskazują nawet 46 milionów osób uczących się hiszpańskiego w ponad 90 krajach<ref>[http://www.universpain.com/Spain/Spanish.php Universpain – Cursos de Español (hiszp.)]</ref>). Ponadto język ten jest drugim językiem w komunikacji międzynarodowej<ref>[http://www.lavanguardia.com/cultura/20100619/53949214032/el-espanol-ya-es-el-segundo-idioma-mas-hablado-del-mundo.html Con 450 millones de personas que lo hablan, es además el segundo idioma de comunicación internacional (hiszp.)]</ref><ref>[http://www.nportal.no/news/1266/hiszpanski-drugim-jezykiem-swiata Hiszpański "drugim„drugim językiem świata"świata” (pol.)]</ref>. Język ten jest także drugim językiem na świecie używanym w środowisku pracy w kontaktach zagranicznych oraz pierwszym językiem obcym w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Brazylia|Brazylii]] czy [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]<ref>[http://www.abc.es/20120519/economia/abci-espanol-segundo-idioma-hablado-201205182115.html El español es el segundo idioma más hablado en el trabajo a nivel mundial (hiszp.)]</ref>. Ponadto język hiszpański jest drugim językiem portali społecznościowych takich jak: [[Twitter]] oraz [[Facebook]]<ref>[http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1545047,1,jezyk-hiszpanski-podbija-swiat.read Hiszpańska przyszłość świata (pol.)]</ref>. Hiszpański jest również trzecim najczęściej używanym (po [[język angielski|angielskim]] i [[język chiński|chińskim]]) językiem w [[internet|internecie]] (ponad 8% wszystkich stron)<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats13.htm Spanish Speaking Internet Usage Statistics (ang.)]</ref>.

'''Przykłady:''':

* '''Liczba pojedyncza:''':

* '''Liczba mnoga:''':

* '''Liczba pojedyncza:''':

* '''Liczba mnoga:''':

* '''Liczba pojedyncza:''':

* '''Liczba mnoga:''':

** '''Odmiana czasownika ''Haber'' przez osoby w Presente de Indicativo:''':