Brezno: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawiam przekierowania
poprawa przek., drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 15:
|prawa miejskie =
|stanowisko zarządzającego = burmistrz
|zarządzający = JoroslavTomáš DemianAbel{{r|burmistrz}}
|powierzchnia = 121,96
|wysokość = 498
|rok = 20102011
|liczba ludności = 21 918 [http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1&men=gcis&lng=en&des=gamelan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=-194]894{{r|cp}}
|gęstość zaludnienia = 179,752
|numer kierunkowy = 0 48
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne = BR
|podział miasta = 5 dzielnicedzielnic
|plan miasta =
|stopniN = 48 |minutN = 48 |sekundN = 13
|stopniE = 19 |minutE = 38 |sekundE = 17
|kod mapy = kraj bańskobystrzycki
|commons = Category:Brezno, Slovakia
|wikinews =
|wikicytaty =
Linia 41:
 
== Położenie ==
Brezno leży na wysokości 496 m n.p.m. nad [[Hron]]em, w [[Kotlina Brezneńska|Kotlinie Brezneńskiej]], między pasmami [[Niżne Tatry|Niżnych Tatr]] i [[Rudawy Weporskie|Rudaw Weporskich]]. Liczba mieszkańców miasta wynosi 2221 875894 osóbosoby ''[20022011]'', powierzchnia miasta – 129121,296 km². Współrzędne geograficzne 49°48'14 N, 19° 38' 37 E. Dzieli się na dzielnice:
# ''Brezno'',
# ''Bujakovo'',
Linia 48:
# ''Zadné Halny''.
 
Przez Brezno przebiega słowacka droga krajowa [[droga krajowa nrDroga I/66 (Słowacja)|nr 66]] z [[Bańska Bystrzyca|Bańskiej Bystrzycy]] do [[Poprad (miasto)|Popradu]], z którą łączą się lokalne drogi nr 529 z [[Hriňová|Hriňovej]] i nr 530 z [[Tisovec|Tisovca]]. Przez miasto przebiega również linia kolejowa z Bańskiej Bystrzycy do [[Margecany|Margecan]].
 
== Dzieje miasta ==
Okolice Brezna były zamieszkane już w młodszej [[epokaEpoka kamiennakamienia|epoce kamiennej]] i w [[epoka brązu|epoce brązu]]. Odnaleziono również ślady starych osad [[Słowianie|słowiańskich]]. Po odkryciu w XII wieku na obszarze [[Rudawy Słowackie|Rudaw Słowackich]] bogatych złóż rud metali królowie [[Węgry|węgierscy]] zaczęli tu osiedlać górników z Niemiec. Jednym z ich osiedli było zapewne Brezno. Pierwsza wzmianka o terenach, na których powstało, pochodzi z 1265 r. W 1380 r. Brezno otrzymało [[prawa miejskie]], nadane mu w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia) przez króla Ludwika I Wielkiego. Wytyczono wówczas plan działek miejskich w regularnym układzie szachownicowym. W 1488 r. król [[Maciej Korwin]] nadał miastu prawo organizowania w dniu 15 sierpnia corocznych jarmarków. W roku 1491 miasto utraciło swą niezależność, stając się do 1522 r. częścią "państwa" feudalnego. W 1848 r. nastąpiła reforma władz miejskich: [[wójt]]a zastąpił [[burmistrz]], a dotychczasową radę miejską – miejscy urzędnicy ([[magistrat]]). Obywateli zaczęła reprezentować nowa 24-osobowa Rada Miejska, w której połowę członków stanowili najbogatsi mieszkańcy miasta.
 
Na dziejach miasta zaciążyły konflikty z rodem Dóczych – panami włości [[Slovenská Ľupča]], którzy nawet w 1517 r. wyrabowali i spalili Brezno. Spłonął wówczas m.in. pierwszy drewniany kościół na rynku. W zapisach ze sporów granicznych między miastem a sąsiednimi feudałami w 1560 r. po raz pierwszy pojawiła się nazwa "Brezno". Później miasto ucierpiało od najazdów [[Imperium Osmańskie|tureckich]]. W latach 1708 – 1716 wielu mieszkańców zmarło od powracającej kilkakrotnie zarazy morowej. W XVIII wieku plagą okolic byli [[zbójnictwo|zbójnicy]]. Najczarniejszym dniem w historii miasta był jednak 9 kwietnia 1779 r., kiedy w wielkim pożarze spłonęło 113 domów, fara, ratusz, karczma, browar oraz trzy z czterech bram miejskich.
 
W okolicy miasta wydobywano [[złoto]], [[srebro]] i [[miedź]]. W XVI wieku zaczęto wydobywać również [[żelazo|rudę żelaza]] oraz wytwarzać potrzebny do wytopu żelaza [[węgiel drzewny]]. W 1655 r. cesarz [[Ferdynand III Habsburg]] podniósł Brezno do rangi [[wolne miasto królewskie|wolnego królewskiego miasta górniczego]]. W XVII i XVIII wieku, wobec powolnego wyczerpywania się złóż, w mieście rozwinęło się rzemiosło, a także nabrało znaczenia rolnictwo. W ciągu XVIII wieku [[górnictwo]] stopniowo traciło znaczenie ze względu na nieopłacalność wydobycia. Głównym zajęciem mieszkańców stał się wyrób [[węgiel drzewny|węgla drzewnego]] dla hut regionu, [[Garbowanie|garbarstwo]] i [[farbiarstwo]] płótna, a w XIX wieku – rzemiosło, handel oraz hodowla owiec i bydła. W tym okresie [[bryndza]] z Brezna stała się słynna w całych Węgrzech.
 
W XIX wieku Brezno było jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. W 1895 r. wybudowano linię kolejową do Bańskiej Bystrzycy. W 1910 miasto liczyło 4,2 tys. mieszkańców, z czego 3,1 tys. [[Słowacy|Słowaków]] i 1,0 tys. [[Węgrzy|Węgrów]]. W okresie międzywojennym Brezno było małym rzemieślniczo-rolniczym miasteczkiem. W latach 1932, 1933 i 1936 miały tu miejsce głośne strajki robotników leśnych. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] w mieście rozwinięto przemysł budowlany, drzewny i włókienniczy.
Linia 77:
* {{Flaga|GRC}} [[Agria]]
* {{Flaga|SRB}} [[Čačak]]
 
{{Przypisy|
<ref name="burmistrz">{{Cytuj stronę | url = https://www.brezno.sk/primator/ | tytuł = Primátor | praca = Oficjalna strona internetowa miasta | język = sk | data dostępu = 2017-09-24}}</ref>
<ref name="cp">{{Cytuj stronę | url = http://www.citypopulation.de/php/slovakia-banskobystrickykraj.php | tytuł = Slovakia: Banskobystrický kraj | praca = City Population | język = en | data dostępu = 2017-09-24}}</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==