Ritornel: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Fiszka (dyskusja | edycje)
źródła/przypisy, {{ka}}, formatowanie, ilustracja
Fiszka (dyskusja | edycje)
uzupełnienie, WP:SK
Linia 1:
[[Plik:BWV39.1 final section ritornello.jpeg|thumb|300px|<small>Początek pierwszego z trzech ritornelów orkierstralnych z końcowej partii pierwszej części kantaty J.S. Bacha ''Brich dem Hungrigen dein Brot'', BWV 39</small>]]
'''Ritornel''' ([[język włoski|wł.]] ''ritornello'', [[język francuski|fr.]] ''ritournelle'') – krótki, [[takt (muzyka)|kilkutaktkilkutaktowy]]owy fragmentustęp muzyczny wykonywany przez grupę instrumentów bądź [[orkiestra|orkiestrę]].
 
Termin ten stosowany jest w odniesieniu do opisu i analizy muzyki dawnej. Ritornel pełni w kompozycjachutworach muzycznychinstrumentalnych funkcję podobną do tej jaką w [[Pieśń (forma muzyczna)|pieśniach]] i [[piosenka]]ch pełni [[refren]].
 
== Pochodzenie ==
Określenie to pojawiło się w muzyce [[XVII wiek]]u i oznaczało krótki fragment instrumentalny zamieszczany w większych formach muzycznych powstałych w okresie [[barok|baroku]]u. Kompozytorzy określali więc ritornelem wstęp orkiestrowy w [[aria|arii]], jej zakończenie, bądź epizod wykonywany przez instrumenty w jej części środkowej, a także wszelkie samodzielne (nie będące [[akompaniament]]em) interwencje instrumentów bądź całej orkiestry w trakcie innych form wokalnych jak: [[duet]]y, [[Trio|tercettercety]]y, [[chór]]y itp. Ritornele przedzielały więc, porządkowały i współkonstruowały przebieg większej formy wokalnej bądź instrumentalnej.
We francuskiej muzyce [[Opera|operowej]] i [[balet]]owej [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u ritournelle oznaczał podobnie jak w muzyce włoskiej, epizodyczny fragment grany przez instrumenty, z tą różnicą, że często służył on jako wstawka taneczna, do której układano [[choreografia|choreografię]] (np. w chóralnych fragmentach oper [[Jean-Baptiste Lully]]'ego).
 
== Inne znaczenia ==
Ritornello oznacza powracający motyw, stąd też współcześnie w [[muzykologia|muzykologii]], przy analizie dzieł muzycznych [[XVII wiek|XVII]] i [[XVIII wiek]]u, oznacza się również tym słowem odcinki, w których powraca jakiś charakterystyczny motyw melodyczny. Ritornelami określa się na przykład powracające [[Motyw (muzyka)|motywy]] tematyczne w koncertach [[Antonio Vivaldi|Antonia Vivaldiego]].
* dwuwierszowy refren w dawnej [[Ballada (muzyka)|balladzie]], [[madrygał|madrygale]] lub [[frottola|frottoli]]
* główny temat [[Rondo (muzyka)|ronda]] powracający kilkakrotnie po zmienionych odcinkach, tzw. epizodach
* włoska forma poetycka złożona ze zwrotek 3-wierszowych, w których rymuje się pierwszy i trzeci wyraz
 
== Bibliografia ==
Linia 17 ⟶ 20:
{{ka}}
 
[[kategoriaKategoria:Formy muzyczne]]