Rongorongo: Różnice pomiędzy wersjami

'''Rongo-rongo''' – [[pismo]] używane dawniej do zapisu prawdopodobnie [[język rapanui|języka rapanui]] używanego na [[Wyspa Wielkanocna|Wyspie Wielkanocnej]]. Do czasów współczesnych zachowało się 25 artefaktów z napisami wyrytymi pismem rongorongo. Pismo zawiera nieco ponad 600 unikalnych znaków<ref name="PAP">{{Cytuj | autor = | tytuł = Polak próbuje odczytać unikatowe pismo z Wyspy Wielkanocnej | data = 2017-09-08 | data dostępu = 2017-09-09 | opublikowany = naukawpolsce.pap.pl | url = http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,459518,polak-probuje-odczytac-unikatowe-pismo-z-wyspy-wielkanocnej.html}}</ref>.

Data powstania pisma jest nieznana, jedna z teorii mówi, że powstało ono dopiero w wyniku kontaktu z europejskimi najeźdźcami, ale jest to mało prawdopodobne. Pierwsi europejscy odkrywcy wyspy w początku XVIII w. nie odnotowali znajomości pisma wśród miejscowej ludności. Pierwsze tablice zawierające teksty w języku rongo-rongorongorongo zostały odkryte przypadkowo w 1869 r. przez biskupa Tahiti<ref name=":0">{{Cytujr|autor=|tytuł=Polak próbuje odczytać unikatowe pismo z Wyspy Wielkanocnej|data=2017-09-08|data dostępu=2017-09-09|opublikowany=naukawpolsce.pap.pl|url=http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,459518,polak-probuje-odczytac-unikatowe-pismo-z-wyspy-wielkanocnej.htmlPAP}}</ref> – [[Florentin-Étienne Jaussen|Florentina-Étienne’a „Tepano” Jaussena]] (1815–1891). Biskup otrzymał prezent w postaci ozdobnego sznura nawiniętego na kołowrotek, który został wykonany przez misjonarzy poddanych biskupowi z jednej z ozdobnych tablic pokrytych pismem rongorongo. Zaciekawiony tablicą biskup wysłał list do miejscowych misjonarzy z prośbą o zgromadzenie jak największej ilości tablic oraz rozpoczął pierwsze próby tłumaczenia. Niestety na wyspie znaleziono tylko kilkanaście tablic<ref>Catherine and Michel Orliac, ''Des dieux regardent les étoiles''. Za S. Fischer.</ref>. Wówczas nikt nie potrafił odczytać pisma<ref name=":0" />{{r|PAP}}. Większość zabytków tego pisma zaginęła.

ByłoPismo torongorongo jedynebyło pismojedynym pismem na terenie całej Polinezji<ref name=":0" />{{r|PAP}}.

Według ustnej tradycji wyspiarzy istniały dwa pisma: powszechne – ''rongo-rongo'' i pismo ''tau'' ceremonialne, związane z kultem bogów czy przodków. Sztuka pisania i czytania była zarezerwowana dla specjalnie kształconych pieśniarzy ''tangata manu o te-rongo-rongo'' czyli „ludzi-ptaków znających rongo-rongo” i była wielkim przywilejem. Tradycyjna nazwa pisma ''kohau rongo-rongo'' oznaczała „łamać włócznie” lub „łamać słowa”. Wyraz ''rongo'' lub ''rong'' w języku polinezyjskim oznacza „słyszeć”, „wysłuchać”. Natomiast w kilku odmianach ''quechua'' z terenów Andów istnieje słowo ''rongo-go'', które oznacza „wiadomość”.

Spis znaków pisma rongo-rongorongorongo zaproponowany przez Pozdniakov & Pozdniakov (2007). Opisuje on 99,7% znaków użytych we wszystkich tekstach, z wyjątkiem rzadkich znaków wyrytych na tzw. Lasce z Santiago.

* [http://www.netaxs.com/~trance/fischer.html Dr. Steven Roger Fischer "''Easter Island's ''Rongorongo'' Script"'' ] {{lang|en}}

* [http://www.netaxs.com/~trance/rongo2.html Jacques B.M. Guy "''RONGORONGO The Easter Island Tablets"''] {{lang|en}}

* [http://www.rapa-nui.net/index.php/rongorongo www.rapa-nui.net. Tradycja. Kultura. Współczesność]