Wikipedia

Muzeum Historii Żydów Polskich Polin: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Fiszka (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
19 977 edycji
m poprawa przekierowań
drobne redakcyjne
Linia 75:
 
=== Konkurs na projekt budynku ===
Przed podjęciem decyzji o ogłoszeniu otwartego konkursu na projekt gmachu muzeum prowadzono rozmowy ze światowej sławy architektem [[Frank Gehry|Frankiem Gehry'mGehrym]]. Nie osiągnięto jednak porozumienia, przede wszystkim w kwestiach finansowych<ref name="Halbersztadt4">{{Cytuj pismo | tytuł = Magia miejsca. O Muzeum Historii Żydów Polskich mówi Jerzy Halbersztadt, dyrektor projektu | czasopismo = [[Krajobraz Warszawski]] | wydawca = Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy | wolumin = 73 | strony = 4 | data = Wrzesień 2005}}</ref>.
 
Ogłoszony w lutym 2005 międzynarodowy konkurs architektoniczny był jednoetapowy, ale został poprzedzony tzw. prekwalifikacją kandydatów<ref name="SARP 2 lutego 2005">{{Cytuj stronę | url = http://www.sarp.org.pl/pokaz/konkurs_na_muzeum_zydow_polskich-prekwalifikacja,226/ | tytuł = Konkurs na Muzeum Żydów Polskich - prekwalifikacja | data = 2 lutego 2005 | praca = Stowarzyszenie Architektów Polskich | opublikowany = sarp.org.pl | data dostępu = 2014-11-03}}</ref>. Spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem: zarejestrowało się w nim 245 architektów z 36 krajów świata, m.in. 73 z Polski, 31 z [[Niemcy|Niemiec]], 28 ze [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]], 17 z [[Włochy|Włoch]], 15 z [[Izrael]]a, 11 z [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], 10 z [[Holandia|Holandii]], 9 z [[Francja|Francji]], 6 z [[Austria|Austrii]] i 5 z [[Kanada|Kanady]]<ref name SARP032005">{{Cytuj stronę | url = http://www.sarp.org.pl/pliki/kom_3-05.pdf | tytuł = Międzynarodowy Konkurs Architektoniczny na budynek Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie | data = marzec 2005 | praca = Stowarzyszenie Architektów Polskich. Komunikat SARP 03/2005 | opublikowany = sarp.org.pl | strony = 16 | data dostępu = 2014-11-03}}</ref>.
 
Spośród 119 nadesłanych zgłoszeń zawierających m.in. skład zespołu, informacje na temat specyficznych kompetencji jego członków oraz opis projektów nagrodzonych lub wyróżnionych poprzednich konkursach<ref name="SARP 2 lutego 2005"/>, Sąd Konkursowykonkursowy pod przewodnictwem [[Bohdan Paczowski|Bohdana Paczowskiego]] podjął decyzję o zaproszeniu do przedstawienia swoich projektów 11 zespołów, którymi kierowali architekci: [[Andrzej Bulanda]] (Bulanda i Mucha Architekci, Polska), [[David Chipperfield]] (David Chipperfield Architects, Wielka Brytania), [[Marek Dunikowski]] (DDJM Biuro Architektoniczne), [[Peter Eisenman]] (Peter Eisenman Architects, Stany Zjednoczone), [[Zvi Hecker]] (Zvi Hecker Architect, Izrael/Niemcy), [[Kengo Kuma]] (Kengo Kuma & Associates, [[Japonia]]), [[Daniel Libeskind]] (Studio Daniel Libeskind, Stany Zjednoczone), Rainer Mahlamäki (Lahdelma & Mahlamäki Architects, [[Finlandia]]), [[Josep Luis Mateo]] (MAP Architects, [[Hiszpania]]), [[Jesus Hernandez Mayor]] (Casanova+Hernandez Architects, Hiszpania) i [[Gesine Weinmiller]] (Weinmiller Architekten, Niemcy)<ref name SARP032005"/><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Kiciński | imię = Andrzej | tytuł = Konkurs na projekt Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie - idea, twórcy, zadanie, wynik | czasopismo = Muzealnictwo | wolumin = 46 | strony = 77-82 | data = 2005}}</ref>.
 
Nowy budynek musiał być funkcjonalny, nowoczesny oraz posiadać rozpoznawalną, charakterystyczną formę, aby mógł stać się jednym z symboli współczesnej Warszawy<ref name="Kiciński82">{{Cytuj pismo | nazwisko = Kiciński | imię = Andrzej | tytuł = Konkurs na projekt Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie - idea, twórcy, zadanie, wynik | czasopismo = Muzealnictwo | wolumin = 46 | strony = 82 | data = 2005}}</ref>. Placówka miała być miejscem ukazującym dorobek kultury żydowskiej, jednocześnie gmach nie mógł zdominować pomnika Bohaterów Getta, który miał pozostać punktem odniesienia dla całego otaczającego go terenu<ref name="Kiciński82"/>. Aby jak najmniej ingerować w przestrzeń, do której przyzwyczaili się mieszkańcy, budynek mógł zająć jedną trzecią powierzchni placu, a jego wysokość nie powinna była przewyższać otaczających go bloków mieszkalnych<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Chomątowska | imię = Beata | tytuł = Stacja Muranów | wydawca = Wydawnictwo Czarne | miejsce = Wołowiec | data = 2012 | strony = 186 | isbn = 978-83-7536-449-1}}</ref>. Architekci musieli również uwzględnić w swoich projektach wymogi dotyczące wystawy stałej<ref name="Halbersztadt4"/>.
Linia 119:
Budynek został udostępniony publiczności 19 kwietnia 2013<ref name="gw20120705">{{cytuj stronę|url=http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,12073236,Muzeum_Zydow_z_niesamowitymi_wystawami__WIZUALIZACJE_.html|tytuł=Muzeum Żydów z niesamowitymi wystawami|autor=Tomasz Urzykowski|język=pl|data dostępu=5 lipca 2012}}</ref><ref name="gw20121018">{{cytuj stronę | url = http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,12690636,Muzeum_jak_z_Biblii_prawie_gotowe__Zobacz_panorame.html | tytuł = Muzeum jak z Biblii prawie gotowe | opublikowany = warszawa.gazeta.pl | data dostępu = 23 października 2012}}</ref>. To tzw. małe otwarcie było związane z obchodami [[70. rocznica powstania w getcie warszawskim|70. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim]]<ref name="tvnwwa">{{cytuj stronę | url = http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,w-sobote-male-otwarcie-br-muzeum-historii-zydow,84137.html | tytuł = W sobotę "małe otwarcie" Muzeum Historii Żydów | autor = Dawid Krysztofiński | data = 2013-04-19 | opublikowany = TVN Warszawa | język = pl | data dostępu = 2013-04-21}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://wyborcza.pl/1,75478,15832719,Cwierc_miliona_gosci_przez_rok_w_Muzeum_Historii_Zydow.html | tytuł = Ćwierć miliona gości przez rok w Muzeum Historii Żydów Polskich | nazwisko = Urzykowski | imię = Tomasz | data = 21 kwietnia 2014 | praca = "Gazeta Wyborcza" | opublikowany = wyborcza.pl | data dostępu = 2014-10-01}}</ref>.
 
Uroczyste otwarcie wystawy stałej „1000 lat historii Żydów polskich” przez prezydentów: Polski [[Bronisław Komorowski|Bronisława Komorowskiego]] i [[Izrael]]a [[Re’uwen Riwlin|Re’uwena Riwlina]] odbyło się 28 października 2014<ref name="Otwarcie">{{Cytuj stronę | url = http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,16877193,Prezydenci_Polski_i_Izraela_otwieraja_wystawe_Muzeum.html#LokWawTxt | tytuł = Prezydenci Polski i Izraela otworzyli wystawę Muzeum Historii Żydów Polskich | nazwisko = Urzykowski | imię = Tomasz | data = 28 października 2014 | praca = "Gazeta Stołeczna" | opublikowany = warszawa.gazeta.pl | data dostępu = 2014-10-29}}</ref>. W uroczystości wzięli także udział m.in. premier [[Ewa Kopacz]], [[Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej|marszałek Sejmu]] [[Radosław Sikorski]], [[Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej|marszałek Senatu]] [[Bogdan Borusewicz]] oraz prezydent Warszawy [[Hanna Gronkiewicz-Waltz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.senat.gov.pl/aktualnosci/art,7488,marszalek-senatu-wzial-udzial-w-otwarciu-wystawy-glownej-muzeum-polin.html | tytuł = Marszałek Senatu wziął udział w otwarciu wystawy głównej Muzeum POLIN | data = 28 października 2014 | praca = Senat Rzeczypospolitej Polskiej | opublikowany = senat.gov.pl | strony = 2 |data dostępu = 2014-10-31}}</ref>.
 
Według szacunków [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] liczba zwiedzających muzeum miała wynieść co najmniej 250 tys. osób rocznie<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.mkidn.gov.pl/media/docs/2013/20130416_mzhp.pdf | tytuł = Muzeum Historii Żydów Polskich | data = 19 kwietnia 2013 | praca = Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego | opublikowany = mkidn.gov.pl | strony=2| data dostępu = 2014-11-14}}</ref>. W pierwszym roku wystawę obejrzało 350 tys. osób, z czego 86% stanowili Polacy<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Urzykowski | imię = Tomasz | tytuł = Wystawa Muzeum polin kończy dziś rok | czasopismo = Gazeta Stołeczna | strony = 4 | data = 28 października 2015}}</ref>.
Linia 129:
Gmach został zaprojektowany na planie kwadratu, a jego zewnętrzna część została obłożona szklanymi panelami. Pokrywają je hebrajskie i łacińskie litery tworzące słowo ''[[Polin]]'', które jest nawiązaniem do legendy o pierwszych żydowskich osadnikach na ziemiach polskich. Autorką projektu liter jest [[Klementyna Jankiewicz]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://klementyna.com/Museum-of-the-Polish-Jews | tytuł = Museum of the History of Polish Jews, in Warsaw. | autor = Klementyna Jankiewicz | opublikowany = klementyna.com | data dostępu = 2013-10-26}}</ref>.
 
Hol główny tworzą wysokie, pofalowane ściany, rozcinające gmach równoleżnikowo na dwie nierówne części. Przypomina on swoim kształtem wąwóz, co jest nawiązaniem do przejścia Żydów przez rozstępujące się wody [[Morze Czerwone|Morza Czerwonego]] w drodze do Ziemi Obiecanej, znanego z [[Księga Wyjścia|Księgi Wyjścia]]. Jego symbolika pozostawia szerokie pole do interpretacji<ref name="Borowski2005"/>. Według najczęstszej, pusta przestrzeń holu głównego to symbol przerwania historii polskich Żydów przez [[Zagłada Żydów|Holocaust]]<ref name="Muzeum odważnych pytań5"/>. Zdaniem Rainera Mahlamäkiego może także symbolizować rozproszenie diaspory żydowskiej po świecie<ref name="Chomętowska185">{{Cytuj książkę | nazwisko = Chomątowska | imię = Beata | tytuł = Stacja Muranów | wydawca = Wydawnictwo Czarne | miejsce = Wołowiec | data = 2012 | strony = 185 | isbn = 978-83-7536-449-1}}</ref>. Nadając ścianom holu miękkie, zaokrąglone kształty, architekci chcieli, aby dramatyczne pęknięcie dzielące prostą sześcienną bryłę gmachu muzeum, nie odstraszało, tylko zachęcało do wejścia<ref name="Chomętowska185"/>.
 
Hol był pierwszą tego typu realizacją w Polsce, jego wykonanie Mahlamäki nazwał „wielkim wyzwaniem”<ref name="KW5"/>. Ściana krzywoliniowa holu została wykonana metodą [[torkret]]u (betonu natryskowego) przez firmę SPB Torkret<ref>{{Cytuj stronę | url = http://szrm.pl/aktualnosci/kolejne-wyroznienie-dla-mhzp/ | tytuł = Kolejne wyróżnienie dla MHŻP | data = 5 kwietnia 2013 | praca = Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta | opublikowany = szrm.pl | data dostępu = 2014-11-10}}</ref>. Według wykonawcy była to największa konstrukcja ściany krzywoliniowej zrealizowana w tej technologii w [[Europa|Europie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://torkret.com.pl/torkretyarchitektoniczne-c-220.html | tytuł = Torkrety architektoniczne | praca = TORKRET sp. z o.o. sp. k | opublikowany = torkret.com.pl | data dostępu = 2014-11-10}}</ref>. Za ten projekt polska firma SPB Torkret otrzymała nagrodę amerykańskiej organizacji branżowej American Shotcrete Association za 2012 w kategorii najlepszy projekt zrealizowany poza granicami [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.shotcrete.org/pages/membership/project-awards.htm | tytuł = Project Awards. The Eighth Annual Outstanding Shotcrete Project Awardees | praca = American Shotcrete Association | opublikowany = shotcrete.org | data dostępu = 2014-11-13}}</ref>.
Linia 168:
* '''Na żydowskiej ulicy''' (1918–1939) – galeria poświęcona okresowi [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]], uważanemu – pomimo wyzwań, przed jakimi stanęło młode państwo – za drugi złoty wiek w historii polskich Żydów. Inspiracją dla odtworzonego fragmentu ulicy z szyldami, brukiem i latarniami gazowymi była warszawska ulica [[Ulica Nalewki w Warszawie|Nalewki]]<ref name="Turski112">{{Cytuj pismo | nazwisko = Podgórska | imię = Joanna | tytuł = Muzeum życia. O tym, jak powstawało Muzeum Historii Żydów Polskich, jak zostało zorganizowane i jakie niesie przesłanie, opowiada Marian Turski | czasopismo = Polityka | wolumin = 43 (2981) | strony = 112 | data = 22.10-28.10.2014}}</ref>. Dwupoziomowa ekspozycja przybliża również żydowski film i teatr (m.in. znajduje się tutaj mała salka kinowa), życie literackie (warszawska kawiarnia [[Mała Ziemiańska]]), a także działalność polityczną Żydów w Polsce.
* '''Zagłada''' (1939–1945) – ta galeria ukazuje grozę [[Zagłada Żydów|Holocaustu]], w wyniku którego śmierć poniosło ok. 90% z 3,3 miliona polskich Żydów. Dużo miejsca poświęcono w niej historii getta warszawskiego – największego z ok. 600 gett utworzonych przez Niemców na terenie okupowanej Polski. Wydarzenia z historii getta opatrzono umieszczonymi na ścianach cytatami m.in. z ''Dziennika'' [[Adam Czerniaków|Adama Czerniakowa]] i ''Kroniki getta warszawskiego'' [[Emanuel Ringelblum|Emanuela Ringelbluma]]. Wąskie przejście a następnie schody z nazwami wysiedlanych ulic – od [[Ulica Sienna w Warszawie|Siennej]] po [[Ulica Stawki w Warszawie|Stawki]] – prowadzą w dół, na [[Umschlagplatz w Warszawie|Umschlagplatz]]. W galerii przedstawiono także uczestników i decyzje [[Konferencja w Wannsee|konferencji w Wannsee]], funkcjonowanie i ofiary niemieckich obozów zagłady utworzonych na terenie okupowanej Polski, a także różne reakcje Polaków na zagładę Żydów. Galeria ma dwa poziomy i jest przestrzennie największą galerią wystawy stałej. Jej konstrukcja, dobór oraz sposób przedstawienia zgromadzonych eksponatów ma wywoływać u zwiedzających poczucie ciasnoty, osaczenia i represyjności, które powtarzają się w relacjach Żydów stłoczonych w gettach<ref name="Joanna Fikus9"/>. Fragment ekspozycji poświęcony obozom zagłady został wykonany z zardzewiałej blachy<ref name="Turski109">{{Cytuj pismo | nazwisko = Podgórska | imię = Joanna | tytuł = Muzeum życia. O tym, jak powstawało Muzeum Historii Żydów Polskich, jak zostało zorganizowane i jakie niesie przesłanie, opowiada Marian Turski | czasopismo = Polityka | wolumin = 43 (2981) | strony = 109 | data = 22.10-28.10.2014}}</ref>. Ze względu na trudną tematykę decyzję o zwiedzaniu tej galerii przez dzieci do lat 12 muzeum pozostawia ich rodzicom i opiekunom<ref name="Miniprzewodnik3">{{Cytuj książkę | tytuł = 1000 lat historii Żydów polskich. Miniprzewodnik po ekspozycji | wydawca = Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 12-13}}</ref>.
* '''Powojnie''' (od 1944) – ostatnia galeria przedstawia okres od wyzwolenia Polski aż do dnia dzisiejszego. Początek ekspozycji pokazuje dylematy ocalałych z Holocaustu polskich Żydów: „zostać, czy wyjechać”? Większość wyemigrowała z kraju w pierwszych latach po wojnie przede wszystkim z powodu antysemityzmu i pogromów, m.in. w [[Pogrom kielecki|Kielcach]], [[KrakówPogrom w Krakowie|Krakowie]] i [[Rzeszów|Rzeszowie]]. Ci, którzy zdecydowali się wtedy pozostać, zostali zmuszeni do wyjazdu w wyniku [[Marzec 1968|antysemickiej nagonki]] władz [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] w marcu 1968. Symbolem tamtych rozstań jest dworzec [[Warszawa Gdańska]]. Kolejną ważną datą jest rok 1989, kiedy rozpoczyna się trwające do dzisiaj odrodzenie niewielkiej, ale bardzo dynamicznej, społeczności żydowskiej.
 
Wystawa stała pokazuje, że historia polskich Żydów stanowi integralną część historii Polski, a historia narodu żydowskiego byłaby niepełna bez przedstawienia wydarzeń, które rozegrały się na ziemiach polskich<ref name="Miniprzewodnik4">{{Cytuj książkę | tytuł = 1000 lat historii Żydów polskich. Miniprzewodnik po ekspozycji | wydawca = Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN | miejsce = Warszawa | data = 2014 | strony = 4}}</ref>. Wystawa nie koncentruje swego przekazu na [[Zagłada Żydów|Holokauście]], lecz przedstawia wkład Żydów w rozwój polskiej kultury, nauki i gospodarki. Warszawska placówka ma być bowiem „muzeum życia” – ma przybliżać zwiedzającym, jak żyli i co robili Żydzi w Polsce<ref name="Turski109"/><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.nytimes.com/2014/10/22/world/europe/warsaw-museum-of-the-history-of-polish-jews.html | tytuł = To Celebrate Its Jewish History, Poland Presents ‘a Museum of Life’ | nazwisko = Lyman | imię = Rick | data = 21 października 2014 | praca = The New York Times | opublikowany = nytimes.com | data dostępu = 2014-11-08}}</ref>.
 
W galeriach wystawy stałej znalazły się również elementy obrazujące sytuacje kryzysowe, konflikty oraz trudne aspekty współżycia Żydów i Polaków na przestrzeni wieków. Są to m.in. kopie obrazów z [[Kościół Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Sandomierzu|kościoła Nawrócenia św. Pawła Apostoła]] w [[Sandomierz]]u przedstawiających domniemany [[mord rytualny]], informacje o roli Żydów w zarządzaniu [[Pańszczyzna|systemem pańszczyźnianym]] w posiadłościach magnackich, wyzysku robotników przez żydowskich fabrykantów w Łodzi, [[Pogrom w Jedwabnem|pogromie w Jedwabnem]], zdjęcie karuzeli na warszawskim [[Plac Krasińskich w Warszawie|placu Krasińskich]] opisanej przez [[Czesław Miłosz|Czesława Miłosza]] w wierszu ''Campo di Fiori'' oraz pokazanie udziału osób pochodzenia żydowskiego w [[Stalinizm|stalinowskim]] aparacie terroru w Polsce po II wojnie światowej<ref name="Turski112"/><ref name="Pawłowski2014">{{Cytuj pismo | nazwisko = Pawłowski | imię = Bartosz | tytuł = Tysiąc wspólnych lat | czasopismo = Gazeta Wyborcza | strony = 16 | data = 27 października 2014}}</ref>.
Linia 187:
Muzeum ma realizować dwie funkcje: tradycyjnego muzeum i centrum kulturalno-edukacyjnego<ref name="KW2">{{Cytuj pismo | tytuł = Jesteśmy muzeum życia. Rozmowa z Andrzejem Cudakiem | czasopismo = Krajobraz Warszawski | wydawca = Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy | wolumin = 141 | strony = 2 | data = Grudzień 2013}}</ref>. Oprócz działalności muzealnej, skoncentrowanej wokół wystawy stałej oraz wystaw czasowych, Muzeum prowadzi organizuje m.in. wykłady, seminaria i panele dyskusyjne, spotkania z ludźmi sztuki i kultury, spotkania z ludźmi, którzy pamiętają czasy Holokaustu, ale także koncerty, przedstawienia teatralne i warsztaty dla dzieci<ref name="KW2"/>. Organizuje i współorganizuje imprezy związane z wspieraniem tolerancji i różnorodności.
 
Muzeum prowadzi także działania mające na celu tworzenie i udostępnianie zbiorów historii mówionej z okresu II wojny światowej, związanej z losami polskich Żydów, m.in. podpisało umowę z USC Shoah Foundation, która udostępniła polskiej placówce swoje zasoby zawierające kilkadziesiąt tysięcy relacji osób uratowanych z Zagłady<ref name="KW3"/>.
 
Dzięki wsparciu finansowemu uzyskanemu z [[Norweski Mechanizm Finansowy|Norweskiego Mechanizmu Finansowego]] i [[Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego|EOG]] muzeum przeznaczy w latach 2013–2016 w sumie 3 mln euro (ok. 12 mln zł) na projekty edukacyjne, skierowane głównie do dzieci i młodzieży<ref>{{Cytuj stronę | url = http://eeagrants.org/News/2014/Promoting-Jewish-Cultural-Heritage-in-Poland | tytuł = Promoting Jewish Cultural Heritage in Poland | data = 28.10.2014 | praca = The EEA and Norway Grants | opublikowany = eeagrants.org | data dostępu = 2014-10-30}}</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Historii_Żydów_Polskich_Polin”