Płazy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne, szablon |
m drobne merytoryczne |
||
Linia 21:
|wikisłownik = płaz
}}
'''Płazy''' (Amphibia) – [[gromada (biologia)|gromada]] [[zwierzę zmiennocieplne|zmiennocieplnych]] [[kręgowce|kręgowców]] z grupy [[czworonogi|czworonogów]]. Zamieszkują różnorodne [[siedlisko (biologia)|siedliska]], większość [[gatunek (biologia)|gatunków]] żyje na lądzie, w gruncie, na drzewach bądź w [[Woda słodka|wodach słodkich]]. W rozwoju przechodzą stadium [[larwa]]lne, w którego czasie prowadzą wodny tryb życia, choć niektóre gatunki wykształciły [[adaptacja (biologia)|adaptacje]] behawioralne pozwalające ominąć to ograniczenie. [[Kijanka|Kijanki]] przechodzą przeobrażenie, w którego wyniku oddychająca [[skrzela (anatomia)|skrzelami]] larwa staje się dorosłym osobnikiem oddychającym [[płuco|płucami]]. Wymiana gazowa następuje również przez [[skóra|skórę]]. Niektóre niewielkie [[płazy ogoniaste|ogoniaste]], jak i [[płazy bezogonowe|bezogonowe]] nie mają płuc i prowadzą całą wymianę gazową przez skórę. Pokrojem ciała przypominają [[gady]], jednak w odróżnieniu od nich nie posiadają [[owodniowce|błon płodowych]] w [[ontogeneza|rozwoju ontogenetycznym]], w związku z czym ich rozwój musi przebiegać w środowisku wodnym. W związku ze swym [[rozwój złożony|rozwojem złożonym]] i przepuszczalną skórą płazy są wrażliwe na zmiany warunków siedliskowych i zanieczyszczenie środowiska, dlatego stanowią dobre [[Gatunek wskaźnikowy|gatunki wskaźnikowe]]. W ostatnich dekadach odnotowano drastyczny spadek liczebności oraz wyginięcia wielu gatunków płazów na całym świecie.
Pierwsze płazy pojawiły się w [[dewon]]ie, [[Ewolucja biologiczna|ewoluując]] z ryb [[mięśniopłetwe|mięśniopłetwych]], których kości oparte były na szkielecie za pośrednictwem obręczy barkowej i miednicznej, i posiadających worki płucne. Cechy te ułatwiały im bytowanie w płytkich, okresowych zbiornikach wodnych i umożliwiały krótkotrwałe wycieczki na ląd. Wczesne płazy szybko się zróżnicowały. Wśród kręgowców lądowych dominowały w [[okres (geologia)|okresie]] [[karbon]]u i [[perm]]u, później liczniejsze stały się gady i inne owodniowce. Z biegiem czasu zmniejszała się liczba taksonów wyższej rangi płazów. Ostatecznie pozostała tylko jedna podgromada – [[Lissamphibia]]. Obejmuje ona trzy współczesne [[rząd (biologia)|rzędy]]: [[płazy bezogonowe]], [[płazy ogoniaste]] i [[płazy beznogie]]. Całkowita liczba znanych gatunków płazów wynosi około 7000, z czego 90% należy do bezogonowych. Najmniejszym z płazów i jednocześnie najmniejszym kręgowcem jest [[Nowa Gwinea|nowogwinejski]] płaz bezogonowy ''[[Paedophryne amauensis]]'' osiągający 7,7 mm długości. Z kolei największym dzisiejszym płazem jest mierząca 1,8 m długości [[salamandra olbrzymia chińska]]. Nie może się ona równać z wymarłym dziewięciometrowym [[prionozuch]]em z [[gwadalup]]u z [[Brazylia|Brazylii]]. Płazami zajmuje się nauka zwana [[batrachologia|batrachologią]], natomiast dziedzina wiedzy obejmująca płazy i gady to [[herpetologia]].
| |||