Gwardia Narodowa (Francja): Różnice pomiędzy wersjami

{{Inne znaczenia|francuskiej Gwardii Narodowej|[[Gwardia Narodowa]] - stronę ujednoznaczniającą}}

Powstała w czasie [[rewolucja francuska|Rewolucji Francuskiej]] natychmiast po zdobyciu [[Bastylia|Bastylii]] w [[1789]], początkowo tylko na terenie [[Paryż]]a, dopiero później w całym kraju. Składała się z samych ochotników. Od roku 1790 została podporządkowana władzom miejskim. Każdy [[batalion]] gwardii od 1791 roku liczył 568 osób, a dowódcy (od stopnia [[kapral]]a do [[pułkownik]]a) byli obierani w drodze głosowania wszystkich żołnierzy, np. [[porucznik]] 4 regimentu artylerii [[Napoleon Bonaparte]] po porzuceniu wojska, w gwardii został wybrany pułkownikiem 1 batalionu ochotników z [[Korsyka|Korsyki]]. W [[1792]] w sytuacji klęsk militarnych i realnej groźby inwazji ze strony Prus, księcia Brunszwiku i emigrantów księcia Condé, Zgromadzenie Narodowe ogłosiło zagrożenie bytu państwowego i zmobilizowało 50 000 ludzi, w większości gwardzistów, a później po upadku twierdz [[Longwy]] i [[Verdun (Moza)|Verdun]] następne 30 000. Każdy gwardzista miał obowiązek umundurować i wyekwipować się na własny koszt, co wyeliminowało biedotę z jej szeregów.<ref>{{cytuj książkę | autor = Bogdan Borucki| tytuł = Valmy 1792| wydawca = [[Bellona (wydawnictwo)|Bellona]]| miejsce = Warszawa| rok = 1990| strony = 61-63| isbn = 83-11-07835-1}}</ref>

 

Pod koniec marca [[1814]] upadło [[I Cesarstwo Francuskie]]. Armie europejskie stały u bram Paryża. Odcinek od Cichy do Nuilly broniony był przez 70 000 gwardzistów. Słabo uzbrojone i nieprzeszkolone jednostki stawiały zacięty opór atakującym ten odcinek Rosjanom. Skapitulowały [[30 marca]] [[1814]].

 

Gwardia Narodowa została rozwiązana przez króla Karola X w [[1827]]. Spontanicznie odbudowana w czasie rewolucji [[1830]]. Król [[Ludwik Filip|Ludwik Filip I]] poparł jej istnienie i [[29 sierpnia]] [[1830]] wręczył sztandar Gwardii Narodowej Paryża. 29 sierpnia stał się świętem Gwardii.

 

W listopadzie [[1831]] Gwardia Narodowa wspólnie z wojskiem tłumiła bunty i wystąpienia rzemieślników w [[Lyon]]ie. Scenariusz powtórzył się w kwietniu [[1834]].

 

[[II Republika Francuska]] starała się po raz kolejny uporządkować status prawny Gwardii Narodowej. Podstawą prawną działalności Gwardii Narodowej stała się ustawa parlamentu II Republiki z dnia [[13 czerwca]] [[1851]]. Gwardia Narodowa jest określona jako organizacja terytorialna. Każdy z departamentów formował jeden lub kilka legionów, składających się z batalionów organizowanych w poszczególnych kantonach. Cała formacja podlegała Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Gwardii Narodowej przydzielono następujące zadania:

 

 

3. Obowiązek mobilizacyjny mający na celu stworzenie w wypadku zagrożenia armii rezerwowej – armii drugiej linii.

Służbie w Gwardii Narodowej podlegali teoretycznie wszyscy obywatele francuscy w wieku od 20 do 50 lat, z wyłączeniem osób odbywających służbę wojskową. Można było uzyskać zwolnienie ze służby "''z ważnych powodów publicznych''". Ponieważ ustawa nie precyzowała o jakie powody chodzi, powszechnie nadużywano tego punktu jako pretekstu do unikania służby.

 

Powołani do służby w Gwardii mogli być wszyscy mężczyźni – obywatele francuscy zdolni do noszenia broni w wieku od 25 do 50 lat, ale to rząd poprzez prefektów poszczególnych departamentów decydował o liczebności Gwardii Narodowej. Całość, tak jak poprzednio podlegała Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Reforma miała ukrócić anarchię w nadawaniu stopni oficerskich i tworzeniu niepotrzebnych jednostek. Miało to ograniczyć wydatki i stworzyć sprawne, zdolne do rozbudowy jednostki szkieletowe na bazie korpusów sapersko-strażackich.

 

W obliczu spodziewanego konfliktu z Prusami ([[wojna francusko-pruska]] [[1870]]) zdecydowano się przeprowadzić mobilizację. W ten sposób w [[1868]] powstała po raz kolejny Gwardia Narodowa Zmobilizowana (''Garde Nationale Mobilisé''). Jej żołnierzy nazywano "''mobiles''" w liczbie mnogiej lub też "''mobil''" w liczbie pojedynczej. Spowodowało to powstanie polskiego, powszechnie używanego tłumaczenia jako Gwardia Narodowa Ruchoma. Różne cechy można przypisać tym jednostkom, ale nie ruchliwość. Słabo wyposażone i przeszkolone jednostki były przywiązane do swoich kantonów.

 

Formacje Gwardii Narodowej były kopiowane w wielu krajach Europy, również w Polsce, ale we francuskim pierwowzorze nazwy nie ma słowa "''mobilité''" jest natomiast słowo "''mobilisé''". Podstawą prawną powstania tej formacji była ustawa z [[1852]]. Mobilizacja przebiegała opornie i jednostki z trudem osiągały zdolność bojową. Najlepiej przedstawiała się sytuacja w departamencie de la Seine, gdzie na bazie kompanii sapersko-strażackich sformowano 51 batalionów Gwardii Narodowej Zmobilizowanej. Kapitulacja wojsk francuskich w obozach [[Metz]] i [[Sedan (Francja)|Sedan]], wziącie do niewoli cesarza i głównodowodzącego spowodowało że na Gwardię Narodową spadła olbrzymia część obowiązków związanych z obroną kraju.

 

[[12 sierpnia]] [[1870]] w związku z zagrożeniem [[Paryż]]a parlament podjął uchwałę o powstaniu Gwardii Narodowej Terytorialnej (''Garde Nationale Sédentaire''). Podstawą prawną była pełna wad ustawa z [[1851]]. Mieli służyć w niej mieszkańcy zagrożonych miejscowości - w tym wypadku [[Paryż]]a. To ta formacja stała się główną siłą Komuny Paryskiej. Gwardia Narodowa weszła w wojnę praktycznie nieprzygotowana. Broń dostarczano do jednostek już w czasie działań wojennych. Nie było czasu na zapoznanie się żołnierzy z jej obsługą. Ironią losu było to, że po wielu wcześniejszych odmowach wyposażenia tych jednostek w nowoczesne karabiny [[Karabin Chassepot Mle1866|Chassepot]], obecnie dostarczano im kupowane w Stanach Zjednoczonych jeszcze nowocześniejsze karabinki [[Remington Arms|Remington]] i [[Karabin Winchester M1866|Winchester]], nie spełniające jednak roli karabinu piechoty (długość, brak bagnetu). O stopniu wyszkolenia może świadczyć rozkaz generała Chanzy dowódcy 2. armii Loary, który przed bitwą pod Le Mans zdecydował się poświęcić pewną ilość amunicji, aby każdy gwardzista mógł przynajmniej raz wystrzelić na próbę z posiadanej przez siebie broni. Mimo to gwardziści dawali wielokrotnie wyraz determinacji walcząc z poświęceniem z przeciwnikiem.

 

W marcu [[1871]] w oblężonym przez Prusaków Paryżu została proklamowana [[Komuna Paryska]]. Władze III Republiki nie uznały jej legalności.

 

 

Ostatecznie w [[1872]] Zgromadzenie Narodowe rozwiązało Gwardię Narodową, wprowadzając jednocześnie obowiązek 5-letniej służby wojskowej.

 

== Zobacz też ==

* [[Gwardia Narodowa Stanów Zjednoczonych]], siły zbrojne nie będące siłami stałymi, a jedynie powoływanymi w razie potrzeby. Liczy kilkaset tysięcy żołnierzy.

 

{{Przypisy}}