Postmodernizm (filozofia): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Linki zewnętrzne: bot poprawia linkowanie do SEP (WP:ZDBOT) |
dodano link do teorii krytycznej |
||
Linia 3:
== Zasadnicze koncepcje ==
Zasadniczym zagadnieniem i tematem przewodnim w myśli postmodernistów jest przekonanie o płynnej względności i [[konstrukcjonizm społeczny|społecznym konstrukcjonizmie]]''' '''wszelkich idei. Myśliciele z nurtu postmodernizmu przyjmują postawę opozycji wobec stabilnej nowoczesności [post - oznacza po łacinie 'po']. Ponowocześni teoretycy piszą o wyczerpaniu się tradycyjnych i nowoczesnych (modernistycznych) koncepcji poczynając od końca człowieka ([[Paul Michel Foucault|Foucault]]), śmierci autora ([[Roland Barthes|Barthes]]), i dochodząc do kryzysu systemów znaczeń [[Semiotyka (językoznawstwo)|semiotycznych]] ([[Jacques Derrida|Derrida]]), podając w wątpliwość wszelkie systemy wartości jako arbitralne i determinujące człowieka. Postmodernizm wiąże się z poczuciem lęku przed [[Modernizm (literatura)|modernizmem]] utożsamianym z systemami [[totalitaryzm|totalitarnymi]] i powojennym schyłkiem wiary w linearny postęp cywilizacyjny. U podstaw postmodernizmu stoi [[Egzystencjalizm (filozofia)|egzystencjalizm]], [[marksizm]], [[psychoanaliza]], [[teoria krytyczna]] [[szkoła frankfurcka|szkoły frankfurckiej]], [[poststrukturalizm]], [[dekonstrukcja]] oraz [[feminizm]]. [[Estetyka]] postmodernistyczna łączy się z [[hiperrealizm]]em, pozbawianiem rzeczy ich rodzimego kontekstu przez ukazywanie ich w zmienionych realiach. Postmoderniści wytykają modernistom (i ich rzekomo naiwnym liberalno-humanistycznym czytelnikom, odbiorcom, czy słuchaczom) niewzruszoną wiarę w zdolność oddziaływania dzieł sztuki na całą ludzkość, i tym samym możliwość bycia wolnym od kwestii politycznych podziałów<ref>Christopher Butler "Postmodernism. A Very Short Introduction" str. 6. Oxford University Press, 2002.</ref>. W ten sposób konfrontuje się wizerunki świętych, uczonych, bohaterów narodowych ze współczesnym, karykaturalnie przedstawionym otoczeniem. Spójność nauki według postmodernistów nie jest wymagana. Postmodernizm nie wymaga, aby nauka była odbiciem rzeczywistości. Wystarczy samo przebywanie naukowców ze sobą i rozmawianie.
Postmodernizm w literaturze uzyskał swoją nazwę na gruncie anglosaskim i jest rozumiany jako skutek wpływu na realizm twórczości "nowoczesnej" – eksperymentalnych dzieł [[James Joyce|Jamesa Joyce'a]], [[Virginia Woolf|Virginii Woolf]], i innych. Ta "nowoczesna" literatura po raz pierwszy osiąga pewien stopień samoświadomości, eksperyment pokazuje odległość poszczególnych konwencji literackich od rzeczywistości. Tym samym cała dotychczasowa sztuka zostaje podana w wątpliwość, jako nieautentyczna. Dopiero mając świadomość konwencji i co jakiś czas przypominając o niej odbiorcy można stworzyć coś bliskiego istocie rzeczy. Jedną z cech postmodernizmu jest zatem zabawa konwencją i eklektyzm form (źródeł tego nurtu można doszukiwać się w ''Ulissesie'' [[James Joyce|Jamesa Joyce'a]]), dzięki któremu samą formę da się wyodrębnić. Przekaz literacki ma formę intelektualnej gry z czytelnikiem ([[Julio Cortázar|J. Cortázar]], ''Gra w klasy''). Postmoderniści pragną wolności od wszelkich prawd narzuconych z góry. Moralność musi być własnym wyborem. Owa wolność musi poprzedzić oczyszczenie z wszelkich zabobonów, dotarcie do ich prawdziwego sensu. W tym rozumieniu np. [[dyskordianizm]] jest religią postmodernistyczną – krzywym zwierciadłem wszystkich religii świata, które są postrzegane jako proste przekazy moralne ubrane w masę "cudacznych" rytuałów.
| |||