Wojna chińsko-indyjska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Konsekwencje wojny: lit. |
wikizacja, dr. red. |
||
Linia 51:
Do 1954 roku temat granicy indyjsko-chińskiej nie był poruszany, a problem zdawał się nie istnieć. Poza deklaracjami słownymi władza Indii nad tym terytorium właściwie nie istniała – nie rozciągnięto na te tereny ani wojskowej ani cywilnej administracji. Młode państwo borykało się z problemami wewnętrznymi. Ponadto w latach 1947–1953 dominującą kwestią pozostawał konflikt z [[Pakistan]]em. Tymczasem w Chinach w 1949 roku zakończyła się wojna domowa, przynosząc zwycięstwo komunistom.
W 1950 roku nowe władze chińskie ogłaszają zamiar „wyzwolenia Tybetu z rąk zachodnich imperialistów”. Wkroczenie armii chińskiej do Lhasy
24 kwietnia 1954 roku Indie i ChRL zawarły traktat o przyjaźni. W czasie podpisywania układu w ogóle nie poruszono kwestii granic. Natomiast w traktacie po raz pierwszy sformułowano [[pięć zasad pokojowego współistnienia]], znanych pod indyjską nazwą [[Pańcza Sila]]. Przewidywały one:
Linia 60:
# Pokojowe współistnienie.
Pierwsze oznaki zaniepokojenia związane były z opublikowaniem map kartograficznych przez Pekin, na których granice nie zgadzały się z wersją indyjską. [[Zhou Enlai]] zbagatelizował problem, uznając go za nieistotny. W odpowiedzi, 1 lipca 1954 roku premier Indii podjął temat granicy indyjsko–chińskiej, oświadczając, że Aksai Chin należy do terytorium Indii od wieków, oraz że granice nie podlegają negocjacji. Oprócz słów nie zrobiono nic,
=== Kwestia Tybetu ===
W 1951 roku rząd chiński zawarł [[Siedemnastopunktowe porozumienie|porozumienie]] z przedstawicielami władz [[Tybet (region)|Tybetu]], nadające mu szeroką autonomię, zobowiązując się do przestrzegania swobody religii i do nienaruszania tradycyjnej organizacji społecznej. Wkrótce jednak porozumienie przestało być przestrzegane, zgodnie z chińską polityką ograniczania władzy [[Dalajlama|dalajlamy]] i potęgi klasztorów buddyjskich. Doprowadziło to do kolejnych wybuchów społecznych. Do pierwszych wystąpień antychińskich doszło już w 1953 roku. Od 1957 roku początkowo lokalne powstanie ogarnęło wszystkie prowincje Tybetu. W 1959 roku walki podjęto w tybetańskiej stolicy. Krwawe stłumienie powstania zmusiło dalajlamę do opuszczenia Lhasy 17 marca 1959 roku. 31 marca tybetański przywódca dotarł do Indii.
W związku z wzrastającą aktywnością militarną Chin w Tybecie Indie postanowiły zaznaczyć swoje panowanie na obszarach, gdzie granica nie była uregulowana. Do [[Aksai Chin]] i NEFA wysłano wzmocnione patrole wojskowe i to one odkryły chińską budowę drogi. Wywołało to gorące protesty. Wtedy też po raz pierwszy wyszło na jaw, że Chiny również zgłaszają pretensje do tych terenów. Ponadto z powodu kontroli nad Tybetem Chiny zainstalowały swoje wojska w Aksai Chin i NEFA wcześniej i w dużo większej sile niż Indie.
Linia 70:
=== Wydarzenia poprzedzające konflikt ===
Kolejnym skandalem okazało się opublikowanie w czerwcu 1958 roku w czasopiśmie chińskim mapy, na której w granicach chińskich znalazły się nie tylko sporne obszary [[Aksai Chin]] i NEFA, lecz również tereny
Trudno jednoznacznie określić bezpośrednie przyczyny wojny. Decyzja o rozpoczęciu otwartego konfliktu zapadła po stronie chińskiej. Była natomiast odpowiedzią na wkroczenie przez Indie na drogę ''forward policy''. Oczywiście, wiele innych czynników wpłynęło na taki obrót sprawy – poparcie indyjskiej opinii publicznej dla tybetańskiego powstania i gorące powitanie dalajlamy w 1959 roku, czy dogodna sytuacja międzynarodowa. W 1962 roku wybuchł [[kryzys kubański]], kiedy zarówno Stany Zjednoczone, jak i ZSRR, pochłonięte groźbą konfliktu nuklearnego, nie zwracały uwagi na niewielki spór terytorialny w Azji.
Linia 77:
=== Przyczyny przyjęcia przez Indie tzw. ''forward policy'' ===
Z początkiem 1961 roku [[Jawaharlal Nehru|Nehru]] wyznaczył gen. [[Brij Mohan Kaul|Brija Mohana Kaula]] na głównodowodzącego indyjską armią, zlecając mu reorganizację sztabu głównego przez usunięcie z niego wszystkich przeciwników idei tzw. ''forward policy''. Polityka ta miała na celu zaznaczenie indyjskiej obecności na spornych obszarach przez wysłanie tam patroli. Patrole indyjskie zaczęły penetrować obszary obsadzone przez Chińczyków. Miały w miarę możliwości doprowadzić do odcięcia dostaw dla armii chińskiej stacjonującej w NEFA i Aksai Chin. Początkowo
Interesująca jest tutaj postać generała Kaula. Pochodził on z rodziny żony premiera Nehru (z domu Kaul). Do 1947 r. pełnił on funkcje oficera prasowego, zajmował się organizacją imprez kulturalnych dla żołnierzy indyjskich w armii brytyjskiej w Indiach etc. Po uzyskaniu przez Indie niepodległości dzięki rekomendacji żony premiera Nehru, zyskał jego poparcie, tak że w 1961 r. został głównodowodzącym.
Równocześnie entuzjazm [[Delhi]] szedł w parze z przekonaniem, że Chiny nie zdecydują się na ostrzejszą reakcję. Patrole indyjskie ograniczały się do strefy obszarów spornych, nie wkraczając na terytorium bezsprzecznie chińskie – wyjątek stanowiło miejsce początku chińskiej ofensywy przy granicy [[Bhutan]]u, gdzie okazało się, że punkt na linii MacMahona nie nadaje się do postawienia posterunku, wtedy gen. Kaul wydał rozkaz pójścia dalej i zajęcia linii rzeki Namka Chu, a potem jej przekroczenia i zajęcia kilku wiosek na kwatery dla żołnierzy – wtedy doszło tam do pierwszych starć, ponieważ Chińczycy po przekroczeniu rzeki przez indyjski oddział zwiadowczy w sile plutonu ogniem artyleryjskim uniemożliwili przejście dalszych oddziałów, ale pozwolili oddziałowi zwiadowczemu na wycofanie się. Miała to być wyłącznie demonstracja zaanektowania przez Indie Aksai Chin i NEFA. Kaul nie wierzył, że wysłanie wojsk na te tereny zostanie uznane przez [[Pekin]] za jawną
Przekonanie to wynikało z analizy sytuacji politycznej w Chinach – po niepowodzeniu [[Wielki skok naprzód|wielkiego skoku]] doszło tam do walki frakcyjnej o władzę, więc Chiny starały się uniknąć konfliktów zewnętrznych.
Linia 87:
Należy też dodać, że armia indyjska nie była przygotowana do walki. Brakowało jej uzbrojenia, amunicji, nawet umundurowania. Miała natomiast walczyć w warunkach wysokich gór [[Himalaje|Himalajów]] i [[Karakorum]]. Żołnierze indyjscy nie byli przyzwyczajeni do przebywania na takich wysokościach. Z drugiej strony, armia chińska była dobrze uzbrojona, wyposażona, dysponowała doskonałym zapleczem, a żołnierze, od kilku lat stacjonujący w [[Tybet (region)|Tybecie]], nie mieli problemów z aklimatyzacją.
Pierwsze militarne zatargi miały miejsce na początku 1962 roku. Wzmogły się nastroje wojenne w Indiach. Do najpoważniejszych należał incydent w [[Galwan]] w czerwcu 1962 roku, gdzie Chińczycy otoczyli pluton armii indyjskiej. Po odmowie złożenia broni, oddziały chińskie zablokowały ten oddział. Ostatecznie jednak nie zdecydowały się na atak i wycofały się na inne pozycje. Prasa indyjska szeroko komentowała to wydarzenie, przedstawiając
== Działania wojenne ==
Linia 96:
Przebieg działań wojennych na obu frontach nie był jednakowy, jednak łączyło je jedno podobieństwo – znaczna przewaga chińskiej armii. Według oficjalnych źródeł w NEFA naprzeciw korpusu chińskiego stanął IV Korpus indyjski, jednak faktycznie były to tylko dwie brygady. Analogicznie, w Aksai Chin – przeciwko korpusowi chińskiemu wystawiono jedną indyjską brygadę.
Na froncie wschodnim, w NEFA, wojska chińskie zaatakowały południowe brzegi rzeki Namka Chu. Napotkały niewielki opór zaskoczonych oddziałów indyjskich. Indusi spodziewali się, że siły armii chińskiej przekroczą rzekę jednym z pięciu mostów, więc zajęli pozycje umożliwiające ich obronę. Tymczasem Chińczycy nocą z 19 na 20 X 1962 roku przekroczyli płytką o tej porze roku rzekę w bród. Wraz z nastaniem świtu, odcięto indyjskie linie telefoniczne, uniemożliwiając kontakt ze sztabem głównym. Następnie przypuszczono niespodziewany atak, który zakończył się zepchnięciem Hindusów poza linię rzeki. 22 X rozpoczęto walki o [[Walong]], na linii McMahona. Początkowo
Na froncie zachodnim, w Aksai Chin, Chiny kontrolowały większość terenów jeszcze przed rozpoczęciem walk. Jednak część tego obszaru wciąż znajdowała się w rękach patroli indyjskich. Atak przypuszczono w dolinie Chip Chap, Galwan oraz w rejonie jeziora [[Pangong]]. Większość potyczek trudno nazwać bitwami, gdyż polegały zwykle na rozbrajaniu małych patroli, czy zdobywaniu niewielkich posterunków granicznych. Do 22 X wszystkie pozycje indyjskie na północ od doliny [[Chushul]] uległy naporowi chińskiego wojska. Wieczorem 24 X, do sektora Chushul przerzucono 120 oficerów i żołnierzy sił indyjskich. Ich zadaniem była obrona niewielkiego pasa startowego, położonego na wysokości 5200 m [[n.p.m.]], istotnego ze względów strategicznych. Dowództwo tą jednostką objął [[major]] Shaitan Singht. Ich postawa wobec przeważającej siły armii chińskiej, choć z góry skazana na niepowodzenie, została doceniona w Indiach, dzięki czemu stała się symbolem odwagi na polu walki. Równocześnie, utrata dużej liczby punktów garnizonowych zmusiła Hindusów do ewakuacji bardziej wysuniętych stanowisk.
Wojska chińskie zakończyły ofensywę w dniu 24 X, kiedy to ogłoszono jednostronne zawieszenie działań wojennych i wystosowano do [[Delhi]] propozycje rokowań pokojowych. [[Zhou Enlai|Zhou]] przedstawił [[Jawaharlal Nehru|Nehru]]
* podjęcie rozmów mających na celu wypracowanie ostatecznego kształtu granicy
* wycofanie się obu stron na 20 kilometrów od obecnej linii frontu
Linia 111:
14 listopada Indie podjęły na nowo działania wojenne. Uderzenie sił indyjskich nastąpiło głównie w obszarze [[Aksai Chin]], a w obszarze NEFA gen. [[Brij Mohan Kaul|Kaul]] osobiście dowodził ofensywą niedaleko granicy [[Mjanma|Birmy]]. Jednak po dwóch dniach zażartych walk atak załamał się – w obszarze NEFA Indie straciły wskutek zarządzonych przez gen. Kaula czołowych ataków na silniejszych Chińczyków jednostki specjalnie szkolone do walk górskich. Chińczycy w Aksai Chin przeszli do kontrofensywy, w wyniku której pluton indyjski, wytrwale broniący okolic [[Rezang La]] podczas październikowych walk, został rozbity. Podobnie było na froncie wschodnim, gdzie 17 listopada Chińczycy przeszli do kontrofensywy i do 20 listopada reszta wojsk indyjskich uległa rozproszeniu – główną przyczyną tutaj była decyzja gen. Kaula o niebronieniu szlaku Baileya (wytyczonej przez majora Baileya górskiej dróżki równoległej do głównej drogi), ponieważ uznał on, że szlak ten nie nadaje się do przerzutu wojsk; wskutek tego duże siły chińskie (2 tys.–4 tys. żołnierzy) mogły spokojnie przejść na tyły Hindusów broniących głównej drogi.
Po miesięcznej wojnie, w dwóch kilkudniowych ofensywach, Chiny odniosły militarne zwycięstwo. Nie zostało
== Konsekwencje wojny ==
Pomimo niewielkich strat terytorialnych, skutki konfliktu dla Indii były stosunkowo poważne. Przede wszystkim odsłonięta została militarna słabość tego państwa. [[Delhi]] przekonało się, że bezpieczeństwo kraju leży w rękach ich własnej armii. Spowodowało to odejście od polityki premiera [[Jawaharlal Nehru|Nehru]], opartej na zasadach nieagresji i wiary w możliwość dyplomatycznego rozwiązywania sporów. Pozycja Nehru, prowadzącemu politykę zbliżenia z ChRL, uległa silnemu osłabieniu. Wzrosło poczucie zagrożenia ze strony północnego sąsiada, stymulując jednocześnie ogromny wybuch poczucia patriotyzmu w społeczeństwie indyjskim.
Na osłabienie pozycji Nehru wpłynęło także jego poparcie dla gen. [[Brij Mohan Kaul|Kaula]], trwające nawet po wykazaniu jego niekompetencji. Dzięki poparciu premiera, gen. Kaul uniknął sądu wojennego i ewentualnej degradacji, a
{{cytuj książkę | autor = Durga Das | tytuł = Indie. Od Cruzona do Nehru i później | inni = Wstęp [[Zakir Hussain (polityk)|Zakir Husain]] | wydanie = 1 | wydawca = India EU Council | miejsce = Warszawa | rok = 2009 | strony = 382–383 | rozdział = IV.18. Chiny zdradzają Nehru | isbn = 978-83-9289-490-2}}</ref>.
Konflikt z Chinami zapoczątkował w Indiach okres rozwoju potęgi militarnej. W celu dynamicznej modernizacji armii, Delhi wykorzystało zarówno dostawy amerykańskiej pomocy wojskowej, wsparte dostawami z krajów Europy Zachodniej, jak również zaciągnęło w [[Moskwa|Moskwie]] szereg pożyczek
Równocześnie, wojna 1962 roku miała niebagatelny wpływ na kształtowanie konfliktu o [[Kaszmir (region)|Kaszmir]]. Konflikt Indii z najludniejszym państwem świata ukazał kruchość sojuszu amerykańsko-pakistańskiego. Państwa zachodnie były zaniepokojone rozwojem wydarzeń na granicy chińsko-indyjskiej. Polityka Zachodu wywierania presji na [[Pakistan]], aby ten nie podejmował żadnych działań zaczepnych skierowanych przeciwko Indiom, odniosła zamierzony efekt. Pasywna postawa [[Islamabad]]u pozwoliła [[Hindusi|Indusom]] przerzucić część swych sił związanych na granicy pakistańskiej do walki z wojskami chińskimi.
| |||