Józef Panaś: Różnice pomiędzy wersjami

17 maja 1926 r. sprzeciwił się publicznie [[Przewrót majowy|zamachowi stanu]] Józefa Piłsudskiego, zrzucając odznaczenia podczas mszy, koncelebrowanej w intencji ofiar przez biskupa polowego Wojska Polskiego [[Stanisław Gall|Stanisława Galla]], w [[Katedra polowa Wojska Polskiego|Katedrze Polowej Wojska Polskiego]] w Warszawie<ref> J. Humeński, ''Sprawa ks. ppłk. Józefa Panasia'', „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2 (156), 1996, s. 140-141</ref>. 18 sierpnia 1926 r. został zwolniony ze stanowiska i pozostawiony w dyspozycji Kurii Biskupiej Wojska Polskiego<ref>''Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych'', 1926, nr 36 z 10 IX, s. 294.</ref>. 30 września 1927 r. przeniesiono go w [[stan spoczynku]]. Zamieszkał we Lwowie przy ulicy św. Mikołaja 2<ref>''Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych'', 1927, nr 24 z 26 IX, s. 289.</ref>{{odn|Rocznik Oficerski|1928|s=894}}. Od jesieni 1926 r. włączył się w działalność [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)|Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”]]<ref>A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik Józef Panaś 1887-1940'', „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, 1986, nr. 26, s. 63.</ref>. Należał do najbliższych współpracowników [[Wincenty Witos|Wincentego Witosa]]<ref> W. Witos, ''Moja tułaczka w Czechosłowacji'', tom III , Warszawa 1995, s. 275.</ref>. W 1927 r. zasiadał w małopolskim Zarządzie Okręgowym PSL Piast<ref>A. Kołodziejczyk, ''Józef Panaś'', Słownik biograficzny …, s. 176.</ref>, a w 1928 r. w jego Zarządzie Okręgowym, jako zastępca prezesa tej partii, w Małopolsce Wschodniej<ref>T. Kisielewski, ''Heroizm i kompromis''. Portret zbiorowy działaczy ludowych, cz. 2, Warszawa 1979, s. 131.</ref>. W czerwcu 1930 r. został wybrany na członka Rady Naczelnej PSL Piast<ref>A. Kołodziejczyk, ''Józef Panaś'', Słownik biograficzny …, s. 176.</ref>. Uznawany za radykalnego działacza ludowego, opowiadał się za modelem państwa [[Egalitaryzm|egalitarnego]], opartego na fundamencie prawa<ref>J. Panaś, ''Ruch ludowy to potęga''…, s. 2.</ref>. Był jednym z przywódców Kongresu Obrony Prawa i Wolności Ludu (jako członek prezydium Kongresu [[Centrolew]]u), który odbył się w czerwcu 1930 r. w Krakowie<ref>J. Hulewicz, op. cit., s. 113. A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik''…, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, s. 64.</ref>. Jego program polityczny wykrystalizował się pod wpływem ideologii [[Lewica|lewicowej]], programu [[Chrześcijańska demokracja|chadeckiego]] oraz lewego skrzydła [[agraryzm]]u. Jako entuzjasta i organizator [[Spółdzielczość|spółdzielczości]], na wzór działającego do dnia dzisiejszego holenderskiego Boerenbondu, opracował w 1927 r. statut dla wiejskich spółdzielni<ref>''Słownik biograficzny działaczy Ruchu Ludowego'' pod red. Z. Winiarskiego. Warszawa 1989. s. 310-311.''Czy nas nie wstyd?'' „Gazeta Grudziądzka”, 1933, nr 97 z 19 VIII, s. 1.</ref>. We wrześniu 1930 r. objął stanowisko redaktora [[Gazeta Grudziądzka|Gazety Grudziądzkiej]]<ref>A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik…'', „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, s. 65.</ref>. Na łamach gazety zaproponował powstanie chłopskiego [[kartel]]u zbożowo-hodowlanego, który miał za zadanie obronę interesów chłopskich, przed m.in. wygórowanymi cenami karteli rządowych<ref> J. Panaś, ''W okresie Kongresu Stronnictwa Ludowego powinien powstać kartel chłopski'', „Gazeta Grudziądzka”, nr 62 z 27 V 1933, s. 1.</ref>. Pomysł ten odbił się w Polsce szerokim echem i sprowokował dyskusję wielu specjalistów, akademików, parlamentarzystów, a także przedstawicieli rządu z wicepremierem [[Eugeniusz Kwiatkowski|Eugeniuszem Kwiatkowskim]] na czele<ref> A. Kołodziejczyk, ''Projekty gospodarcze księdza pułkownika Józefa Panasia'', Warszawa 1995, zeszyt 2, s. 56.</ref>. Spore nadzieje wiązał z nim również [[Stanisław Mikołajczyk]]<ref> S. Stępka, ''Stanisław Mikołajczyk w II Rzeczypospolitej'', Warszawa 2011, s. 49-50.</ref>. Jako obrońca najbiedniejszych Polaków, dał się poznać jako czołowy przeciwnik [[sanacja|sanacji]]; jego pisma były najczęściej konfiskowanymi gazetami na Pomorzu, wytoczono mu także wiele spraw sądowych<ref>T. Krzemiński, ''Polityk dwóch epok, Wiktor Kulerski'' (1865-1935), Toruń 2008, s. 232.Tamże, s. 239-240</ref>. Z drugiej strony jako rzecznik pokojowego ułożenia stosunków między Polakami a Ukraińcami, (opowiadał się m.in. za uwzględnieniem ukraińskich interesów politycznych i ekonomicznych na ówczesnych kresach wschodnich) był zwalczany przez [[Narodowa Demokracja|endecję]]<ref>T. Kisielewski, op. cit., s. 203.</ref>. W 1930 r. jako jedyny ksiądz na liście [[Centrolew]]u uczestniczył w [[Wybory parlamentarne w Polsce w 1930 roku|wyborach brzeskich]], kandydując bez powodzenia z okręgu [[tczew]]skiego<ref>T. Krzemiński, op.cit., s. 228.</ref>. W trakcie [[Proces brzeski|procesu brzeskiego]] zeznawał w charakterze świadka, broniąc m.in. [[Herman Lieberman|Hermana Liebermana]] z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]<ref>A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik''…, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, s. 65.</ref>. Po zjednoczeniu w 1931 r. ruchu ludowego, działał w ramach [[Stronnictwo Ludowe|Stronnictwa Ludowego]] i został członkiem Rady Naczelnej SL<ref>A. Kołodziejczyk, ''Józef Panaś'', Słownik biograficzny …, s. 176.</ref>. W lutym 1938 r. został wybrany do Naczelnego Komitetu Wykonawczego SL<ref>A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik''…, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, s. 72.</ref>. Od 1936 r. był prezesem Komisji Gospodarczej SL we Lwowie<ref>Tamże, s. 70.</ref> oraz członkiem Zarządu Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego<ref>Tamże, s. 71.</ref>. Współpracował zarówno z socjalistami takimi jak: [[Andrzej Strug]], czy [[Stefan Czarnowski]], jak i chadekami: [[Wojciech Korfanty|Wojciechem Korfantym]] i [[Karol Popiel|Karolem Popielem]]<ref> A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik Józef Panaś 1887-1940''. Na Drogach Ruchu Ludowego, t. III, Warszawa 2008, s. 35. J. Hulewicz, op. cit., s.113-114</ref>. Był zwolennikiem racjonalnej polityki strajkowej<ref>J. Panaś, ''Ten strajk to symbol'', „Gazeta Grudziądzka”, nr 32 z 19 marca 1938, s. 1 i 2</ref>. Organizował manifestację w [[Nowosielce (powiat przeworski)|Nowosielcach]]<ref> A. Kołodziejczyk, ''Ksiądz pułkownik''…, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego”, s. 72.</ref>, szkolenia i wiece przed [[Strajk chłopski (1937)|strajkiem chłopskim]] w Małopolsce w 1937 r.<ref>Tamże, s. 72.</ref>. Pozostając od początku lat trzydziestych w bliskich kontaktach z gen. [[Józef Haller|Józefem Hallerem]], zainicjował porozumienia ugrupowań centrowych pod egidą swego byłego dowódcy, które dały początek powstałemu w 1936 r. [[Front Morges|Frontowi Morges]]<ref>Tamże, s. 69.</ref>. Był kapelanem [[Związek Hallerczyków|Związku Hallerczyków]], a w lipcu 1933 r. został wybrany razem z [[Izydor Modelski|Izydorem Modelskim]] na członka Zarządu Głównego Związku<ref>Tamże, s. 69.</ref><ref>''Zjazd Hallerczyków w Toruniu'', „Gazeta Grudziądzka”, nr 78 z 6 VII 1933, s.3</ref>.