Drzewo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 83.6.13.229 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Ignasiak. |
m int. |
||
Linia 22:
Czasem wraz z wiekiem tempo wzrostu drzew spowalnia aż w końcu ulega zahamowaniu. Takie okazy mogą żyć jeszcze wiele lat, jednak często zostają zaatakowane przez szkodniki lub grzyby które naruszają równowagę biologiczną co doprowadza do ich powolnej śmierci. W przeważającej większości badanych przypadków jednak tempo wzrostu wraz z wiekiem długo nie maleje, a im większe i grubsze jest drzewo, tym tempo asymilacji dwutlenku węgla i przyrostu masy jest większe. Dotyczy to zwłaszcza drzew rosnących w towarzystwie innych drzew konkurujących o światło{{r|nature2014}}.
Wiele gatunków drzew charakteryzuje się długowiecznością. W Polsce wiek poszczególnych [[dąb|dębów]] oraz [[Cis (roślina)|cisów]] dochodzi do 1000 lat. [[Cis Henrykowski|Najstarszym drzewem w Polsce]] jest [[cis pospolity]], który rośnie na terenie prywatnym w [[Henryków Lubański|Henrykowie Lubańskim]] ([[województwo dolnośląskie]]). Wiek drzewa ocenia się na ok. 1250 lat, obwód 512
== Systematyka i pochodzenie ==
W nowożytnych systemach [[Taksonomia roślin|klasyfikacji roślin]] drzewa nie stanowią [[takson]]u – nie są spokrewnione. Formy drzewiaste roślin wyróżniane są w różnych współczesnych i kopalnych jednostkach taksonomicznych roślin lądowych: [[lepidofity|lepidofitach]] ([[widłaki|widłakach]] drzewiastych), [[paprocie|paprociach]], [[nagonasienne|nagonasiennych]] i [[okrytonasienne|okrytonasiennych]]. W pewnych taksonach formy drzewiaste lub krzewiaste są jedyne lub niemal jedyne (np. [[nagonasienne]], [[wierzbowate]]), w niektórych są rzadkie (np. [[astrowate]]), a w innych częste są zarówno drzewa, krzewy, jak i rośliny zielne (np. [[różowate]]).
Obecnie wyróżnia się 60.065<ref name=":0">{{Cytuj|autor=E. Beech, M. Rivers, S. Oldfield, P. P. Smith|tytuł=GlobalTreeSearch: The first complete global database of tree species and country distributions|czasopismo=Journal of Sustainable Forestry|data=2017-03-23|data dostępu=2017-04-23 |issn=1054-9811 |wolumin=0 |numer=0 |s=1–36 |doi=10.1080/10549811.2017.1310049}}</ref>–80.000 gatunków drzew{{r|russel}}, co stanowi 20% wszystkich gatunków roślin nasiennych. Najliczniejszymi w drzewa rodzinami są [[bobowate]], [[marzanowate]] i [[mirtowate]], a do 10 największych rodzin należy łącznie 45% gatunków drzew. Miejscami, w których występuje najwięcej gatunków drzew są Brazylia, Kolumbia i Indonezja<ref name=":0" />.
=== Podział tradycyjny ===
W [[Gospodarka leśna|leśnictwie]], jak i w tradycji, stosuje się podział na drzewa iglaste i liściaste oraz wydziela różne grupy użytkowe (np. [[owoce jadalne|drzewa owocowe]]).
* Drzewa iglaste (szpilkowe) należą do nagonasiennych. Mają liście w postaci igieł lub łusek. W zdecydowanej większości są [[rośliny wiecznie zielone|wiecznie zielone]] (tzn. nie zrzucają igieł na okres niekorzystnych warunków) – wyjątkiem są [[modrzew]]ie, [[metasekwoja|metasekwoje]], [[cypryśnik błotny]], [[modrzewnik]]i oraz ''[[Glyptostrobus pensilis]]''. Drzewa iglaste dominują w górach oraz zimnym klimacie dalekiej północy. Niektóre gatunki występują również w lasach tropikalnych i na pustyniach{{r|"eb"}}. Są dominantami lasów zajmujących strefy klimatyczne o krótkim [[okres wegetacyjny|sezonie wegetacyjnym]], takich jak [[tajga]] lub niektóre [[Las zawsze zielony twardolistny|lasy twardolistne]], jak również lasów na obszarach o całorocznym sezonie wegetacyjnym, takich jak niektóre [[wilgotne lasy strefy umiarkowanej]]. W języku polskim pojęcie "[[iglaste]]" dotyczy również taksonu, do którego należą tego typu drzewa i krzewy (''Pinopsida'', znane również jako ''Coniferopsida''). Niektórzy dendrolodzy do grupy drzew i krzewów iglastych na drodze wyjątku włączają również inne rośliny nagonasienne, nienależące do taksonu iglastych, mimo że mają one szerokie liście lub brak liści, takie jak uznawany za drzewo liściaste [[miłorząb dwuklapowy]] i [[Przęślowate|przęśl]]{{r|seneta}}. W kulturze anglojęzycznej analogiczną grupę roślin określa się jako ''softwoods'', niezależnie od rzeczywistej twardości drewna konkretnych przedstawicieli{{r|"eb"}}.
* Drzewa liściaste należą do [[okrytonasienne|okrytonasiennych]]. Mają stosunkowo szerokie blaszki liści. Występują i dominują w ciepłym i umiarkowanym klimacie, przy czym w klimacie umiarkowanym przeważnie zrzucają zimą liście. W kulturze anglojęzycznej analogiczną grupę roślin określa się jako ''hardwoods'' lub ''broadleaf trees''{{r|"eb"}}.
Linia 47 ⟶ 46:
Drzewa odgrywają dużą rolę w życiu człowieka, dostarczają m.in. jeden z materiałów budowlanych, jakim jest [[drewno (technika)|drewno]], a także takie substancje jak [[żywica]] lub [[kauczuk]]. Drewno wykorzystywane jest również jako materiał opałowy dostarczający [[Energia termiczna|energii cieplnej]]. Jednym z powszechnych zastosowań jest również produkcja papieru. Pewne części niektórych drzew mogą być wykorzystywane w celach spożywczych – przede wszystkim owoce, ale także kora ([[cynamonowiec]]), liście ([[herbata]]), nasiona ([[kawa]]), a nawet kwiaty ([[goździkowiec]]). Stosuje się je także w [[Ziołolecznictwo|ziołolecznictwie]], np. liście [[Brzoza|brzozy]] lub [[Orzech włoski|orzecha włoskiego]], kora [[Wierzba|wierzby]] czy kwiaty [[Lipa|lipy]]{{r|tyszynska}}.
Drzewa zapobiegają [[erozja|erozji]] i łagodzą wpływ pogody na [[ekosystem]] pod koroną drzew. Wpływają także na klimat – zatrzymują wiatry w 20–70%{{fakt|data=2010-02}}. Gdy jest dużo drzew wilgotność wzrasta i spada temperatura.
== Przykłady ==
Linia 86 ⟶ 85:
* W [[Polska|Polsce]]:
** [[Jodła pospolita]] (''Abies alba''): prawie 60 m, [[rezerwat przyrody Komorzno]] w województwie opolskim{{r|wolczyn}}.
** [[Świerk pospolity]] (''Picea abies''): 51 m, [[Puszcza Białowieska]]{{r|puszcza}}.
== Najstarsze drzewa ==
* Na świecie:
** Świerk w [[Dalarna]]: ok. 9 550 lat, na wysokości 910 m n.p.m. w [[Park Narodowy Fulufjället|Fulufjället]] w prowincji Dalarna ([[Szwecja]])<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.sciencedaily.com/releases/2008/04/080416104320.htm | tytuł = World's Oldest Living Tree - 9550 years old - Discovered In Sweden | autor = Umeå University | opublikowany = | praca = | data = | język = en | data dostępu = 2017-03-26}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.focus.pl/przyroda/najstarsze-drzewo-na-swiecie-4150 | tytuł = Najstarsze drzewo na świecie | autor = focus.pl | opublikowany = | praca = | data = | język = | data dostępu = 2017-03-26}}</ref>.
** [[Methuselah]] sosna długowieczna ''(Pinus longaeva D.K. Bailey)''; ok. 4 500 lat, rośnie w Górach Białych w [[Kalifornia|Kalifornii]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.mnn.com/earth-matters/wilderness-resources/photos/the-worlds-10-oldest-living-trees/methuselah | tytuł = The world's 10 oldest living trees | autor = mnn.com | opublikowany = | praca = | data = | język = en | data dostępu = 2017-03-26}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.focus.pl/przyroda/lene-rekordy-wiata-8085 | tytuł = Leśne rekordy | autor = focus.pl | opublikowany = | praca = | data = | język = | data dostępu = 2017-03-26}}</ref>.
** Uwaga: Poszczególne okazy drzew rozprzestrzeniających się wegetatywnie (np. [[topola osikowa]]) mogą żyć nieprzerwanie od nawet miliona lat tworząc dziesiątki tysięcy pni na powierzchni dziesiątków ha<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.fs.fed.us/database/feis/plants/tree/poptre/all.html |rok= |tytuł=Populus tremuloides |opublikowany=Fire Effects Information System | data dostępu=26 marca 2017 |język=en}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | autor = Jeffry B. Mitton, Michael C. Grant | tytuł = Genetic Variation and the Natural History of Quaking Aspen | czasopismo = BioScience | wolumin = 46, 1 | strony = 25-31 | data = 1996 |jstor=1312652}}</ref>.
* W Polsce:
** [[Cis Henrykowski]]: ok. 1 290 lat<ref name=wpd>{{Cytuj stronę | url = http://turystyka.wp.pl/najstarsze-drzewa-w-polsce-6096771673784961a | tytuł = Najstarsze drzewa w Polsce | autor = wp.pl | opublikowany = | praca = | data = | język = | data dostępu = 2017-03-26}}</ref>.
** [[Dąb Chrobry]]; ok. 760 lat<ref name=wpd />.
** [[Dąb Bartek]]; ok. 680 lat<ref name=wpd />.
{{Przypisy|2|przypisy=
| |||