Stanisław Sojczyński: Różnice pomiędzy wersjami

|commons = Stanisław Sojczyński

W 1932 r. po ukończeniu szkoły, rozpoczął służbę wojskową w 27 pułku piechoty w Częstochowie, gdzie ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty. W dniu 1 stycznia 1936 roku został przeniesiony do [[Rezerwa|rezerwy]] w stopniu [[podporucznik]]a. Od 1934 roku pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w [[Bór Zajaciński|Borze Zajacińskim]] koło Częstochowy. Uczył języka polskiego. Działał wówczas w [[Związek Nauczycielstwa Polskiego|Związku Nauczycielstwa Polskiego]] i [[Związek Strzelecki|Związku Strzeleckim]]{{odn|Toborek|2007|s=23}}.

Po wybuchu wojny stawił się do punktu mobilizacyjnego w Łodzi. Walczył w [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]], jako podporucznik w okolicach [[Hrubieszów|Hrubieszowa]] w składzie grupy „Kowel” dowodzonej przez pułkownika dyplomowanego [[Leon Koc|Leona Koca]]. Po niepowodzeniach w walkach koło [[Janów Lubelski|Janowa Lubelskiego]] został rozbrojony przez [[żołnierz]]y [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Uniknął jednak niewoli i pod koniec września 1939 roku próbował przedrzeć się do [[Warszawa|Warszawy]], aby wziąć udział w jej obronie, jednak bezskutecznie{{odn|Toborek|2007|s=23}}.

Po upadku stolicy postanowił wrócić do Rzejowic, gdzie szybko włączył się do pracy konspiracyjnej wciągnięty przez swojego nauczyciela ze szkoły powszechnej Aleksandra Stasińskiego „Kruka”. Jesienią 1939 roku został członkiem [[Służba Zwycięstwu Polski|Służby Zwycięstwu Polski]] pod pseudonimem „Wojnar” (później używał także pseudonimów „Zbigniew” i „Warszyc”). Przystąpił wówczas do organizowania Podobwodu SZP, a następnie [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]] Rzejowice, który wkrótce stał się jednym z najlepiej zorganizowanych rejonów konspiracyjnych. Z tego powodu jeszcze w 1939 roku porucznik Sojczyński został komendantem [[Podobwód Rzejowice AK|Podobwodu Rzejowice AK]], a od października 1942 roku pełnił także funkcję zastępcy komendanta [[Obwód Radomsko AK|Obwodu Radomsko AK]], będąc jednocześnie szefem [[Kedyw (wojsko)|Kierownictwa Dywersji (Kedywu)]] w Obwodzie. Szybko okazało się, że ma duże zdolności dowódcze. Do jego największych osiągnięć należało zaatakowanie w nocy z [[7 sierpnia|7]] na 8 sierpnia 1943 roku niemieckiego więzienia w Radomsku{{odn|Toborek|2007|s=24−25}}. W wyniku przeprowadzonej akcji uwolniono około 50 osób: ponad 40 Polaków i 11 Żydów<ref name=WPol>[http://wolnapolska.pl/index.php/Historia/20100330744/100-rocznica-urodzin-kpt-stanisawa-sojczyskiego-warszycaq/menu-id-174.html Wolna Polska – 100. rocznica urodzin kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”] {{lang|pl}} [dostęp 2011-11-14].</ref>, a oddział zdołał się wycofać z miasta z minimalnymi stratami. Za tę akcję porucznik Stanisław Sojczyński został odznaczony [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari]]{{odn|Toborek|2007|s=41}}. Wkrótce utworzył pierwszy na terenie obwodu oddział partyzancki, którym dowodził do listopada 1943 roku. W czasie [[Akcja „Burza”|akcji „Burza”]] dowodził I batalionem [[27 pułk piechoty AK|27 pułku piechoty AK]], staczając na terenie powiatu Radomsko, wchodzącego w skład Inspektoratu Częstochowskiego AK, wiele potyczek z Niemcami{{odn|Toborek|2007|s=26−27}}.

W styczniu 1945 roku Sojczyński otrzymał awans na stopień kapitana<ref>[http://video.google.com/videoplay?docid=853174996018090542# ''Czy warto było tak żyć?'' – film Aliny Czerniakowskiej. czas: 12:36/41:23].</ref>.

Podczas pochodu [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] na Berlin, kapitan Stanisław Sojczyński nie złożył broni. Poszukiwany przez [[Resort Bezpieczeństwa Publicznego|komunistyczny aparat bezpieczeństwa]], poczuł się on odpowiedzialny za losy swoich byłych podwładnych. Wiosną 1945 roku zaczął ponownie zbierać swoich dawnych żołnierzy, nawiązał także kontakty z innymi oddziałami zbrojnymi, stawiającymi opór [[Polska Partia Robotnicza|pepeerowcom]]. 3 kwietnia 1945 roku wydał rozkaz, w którym nakazał byłym podkomendnym wznowienie [[konspiracja|działalności konspiracyjnej]]. Na bazie dowodzonego przez siebie podczas wojny 1 batalionu 27 Pułku Piechoty AK w maju 1945 roku w Radomsku utworzył konspiracyjną organizację, która początkowo nosiła kryptonim „Manewr”, następnie „Walka z Bezprawiem”, a od 8 stycznia 1946 roku przyjęła nazwę „Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego” o kryptonimie „Lasy”, „Bory”. Organizacja ta, licząca ok. 4 tysięcy członków, działała w województwach: łódzkim, częściowo kieleckim, śląskim oraz poznańskim. Przekształcenie organizacyjne wynikało z rozwoju stanu liczebnego szeregów [[Konspiracyjne Wojsko Polskie|KWP]].

W dniu 12 sierpnia 1945 roku kpt. Sojczyński wydał „List otwarty” do pułkownika [[Jan Mazurkiewicz (wojskowy)|Jana Mazurkiewicza]] ps. „Radosław”, w którym uznał jego apel o wychodzenie z konspiracji za zdradę i apelował o dalszą walkę przeciwko komunistom. Natomiast w dniu 16 sierpnia 1945 r. wydał rozkaz określający zadania KWP w zakresie walki z przestępczą działalnością władz komunistycznych i ochrony społeczeństwa oraz żołnierzy podziemia niepodległościowego przed terrorem organów bezpieczeństwa. Pierwszą osobą, która zginęła z jego [[rozkaz]]u, był [[Jakub Cukierman]], kierownik sekcji śledczej [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego]] w Radomsku. Zastrzelono go na ulicy w sierpniu 1945 r.{{odn|Toborek|2007|s=96}}

Rok później, także w Radomsku, miała miejsce jedna z najgłośniejszych akcji Konspiracyjnego WP. W nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. do miasta weszło 167 [[partyzant]]ów, którymi dowodził [[Jan Rogulka]] ps. „Grot”. Celem akcji było uwolnienie więźniów przetrzymywanych w budynku PUBP oraz w budynku miejscowego [[Zakład karny|więzienia]] PUBP, a także likwidacja członków [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], na których dowództwo Konspiracyjnego WP wydało wyroki śmierci. Akcja udała się częściowo. Zdobyto miejscowe więzienie PUBP, z którego uwolniono 57 aresztowanych. Nie udało się jednak opanować budynku PUBP. Nie zdołano również odnaleźć wszystkich przeznaczonych do likwidacji członków PPR. Po około 2 godzinach od momentu opanowania miasta dowodzący akcją por. „Grot” zarządził odwrót. W czasie odwrotu rozbito trzykrotnie liczniejszy oddział [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|KBW]]; zginęło 16 żołnierzy KBW, w tym 5 oficerów, a także 8 schwytanych wówczas przez partyzantów żołnierzy sowieckich. Chociaż już wcześniej kapitan Sojczyński był postrachem [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|bezpieki]], po tej akcji władza ludowa uznała go za [[wróg publiczny|wroga publicznego]] numer jeden. Nasilające się represje komunistyczne sprawiły, że rozkazem z 28 marca 1946 r. nakazał zintensyfikowanie działań zbrojnych.

Do aresztowania Stanisława Sojczyńskiego doszło 27 czerwca 1946 r. w Częstochowie. Bezpiece pomógł w tym Henryk Brzóska, który zdradził organizację i rozpoczął współpracę z MBP jako [[Osobowe źródło informacji|OZI]] „Żbik”. On to wskazał dom przy ul. Wręczyckiej 11, w którym zakonspirował się „Warszyc”. Wraz z dowódcą ludzie Moczara pojmali też jego sekretarkę Halinę Pikulską „Ewunię”<ref name="ND20090529">[http://stary.naszdziennik.pl/index.php?dat=20090529&typ=ip&id=ip13.txt ''Stanisław Sojczyński „Warszyc” i Konspiracyjne Wojsko Polskie'', Marek Klecel, Nasz Dziennik, Nr 125 (3446), 29-05-2009].</ref>.

Stanisław Sojczyński wraz z podkomendnymi sądzony był w procesie dowództwa KWP w dniach 9 grudnia – 17 grudnia 1946 r. przez [[Wojskowe sądy rejonowe (PRL)|Wojskowy Sąd Rejonowy]] w [[Łódź|Łodzi]]. Przewodniczył sędzia płk Bronisław Ochnio, oskarżali prokuratorzy mjr [[Czesław Łapiński (wojskowy)|Czesław Łapiński]] i mjr [[Kazimierz Graff]]. Zapadł wyrok śmierci na dowódcę i jego ośmiu najbliższych żołnierzy KWP.<ref>[http://video.google.com/videoplay?docid=853174996018090542# „Czy warto było tak żyć?” – film Aliny Czerniakowskiej. czas: 36:40/41:23].</ref>

Kpt. S. Sojczyńskiego i jego 5 podwładnych stracono 19 lutego 1947 r. w Łodzi, na 3 dni przed ogłoszeniem amnestii. Nie wiadomo, gdzie został pochowany.

[[Referendum w Polsce w 1946 roku|Referendum ludowe]] w 1946 roku uznawał za zamach, za pomocą którego „czerwoni zaprzedańcy” mieli narzucić Polsce ustrój „[[żydokomuna|żydokomunistyczny]]”, aby później podporządkować ją Związkowi Radzieckiemu{{r|ipn-11-2005}}.

Młodszy brat Stanisława, urodzony w 1924 r. Józef Sojczyński, ps. „Uchwyt”, walczył również w szeregach AK. Za dzielność odznaczony został Krzyżem Walecznych. Zginął w 1945 r.<ref>[http://video.google.com/videoplay?docid=853174996018090542# ''Czy warto było tak żyć?'' – film Aliny Czerniakowskiej. czas: 3:59/41:23].</ref>