Stalinizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 62.141.247.4) i przywrócono wersję 48209372 autorstwa Paweł Ziemian |
|||
Linia 1:
{{Komunizm}}
'''Stalinizm''' – ukształtowany w latach 30. [[XX wiek]]u w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich]] pod [[dyktatura|dyktatorskimi rządami]] [[Józef Stalin|Józefa Stalina]] system poglądów [[ideologia|ideologicznych]] i sposób kierowania [[partia komunistyczna|partią]] i państwem [[komunizm|komunistycznym]] oraz jego gospodarką. Sprowadzał się do [[Monopartia|rządów jednej partii]] za pomocą [[Przymus państwowy|przymusu]] ([[terror]]u) i [[propaganda|propagandy]] oraz centralnie sterowanej [[gospodarka planowa|gospodarki planowej]].
Przyjął formę [[totalitaryzm|totalitarnego]] ustroju społeczno-gospodarczego i politycznego – [[woluntaryzm|woluntarystycznej]] [[Autarkia (ekonomia)|autarkii]] gospodarczej, połączonej z represywnym systemem [[Roboty przymusowe|pracy przymusowej]], kampanijnymi formami mobilizacji mas. Stalinizm odznaczał się stałym rozszerzaniem kręgów prawdziwych i urojonych fizycznie eliminowanych ''[[Wróg ludu|wrogów ludu]]'', brakiem konstytucyjnego pojęcia [[prawa człowieka|praw człowieka]], powtarzalnością [[czystka|czystek kadrowych]] wśród przywódców partyjnych i państwowych. Reprezentował skrajny [[centralizm]] [[biurokracja|biurokratyczny]]. W stalinizmie istniał nakazowy system kierowania gospodarką<ref name="Mieczysław Smoleń 2005">Mieczysław Smoleń, Stalinizm, w Encyklopedia Białych Plam, t. XVI, Radom 2005, s. 282.</ref>.
Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] narzucony innym państwom i partiom komunistycznym. Z pewnymi przeobrażeniami przetrwał w ZSRR do [[1990]] roku<ref
Podstawowymi cechami stalinizmu były:
Linia 25:
Sukcesem dyktatora okazało się zbudowanie jeszcze przed II wojną światową mocarstwa wojskowo-przemysłowego. Zgodnie z założeniami komunizmu gospodarka była planowana, a plany pięcioletnie opracowywał ''Gospłan'' – Państwowy Komitet Planowania. Gospodarka została w prawie całości znacjonalizowana. Kierunek polityki nie był wytyczany przez zapotrzebowanie społeczne, lecz przez potrzeby Armii Czerwonej. Rozwój gospodarczy i uprzemysłowienie realizowano kosztem konsumpcji indywidualnej i ograniczenia spożycia<ref name="Europa. Rozprawa historyka z historią">{{cytuj książkę|imię=Norman |nazwisko=Davies |tytuł=Europa. Rozprawa historyka z historią|wydawca=Wydawnictwo Znak|miejsce= Kraków|rok= 1999|isbn = 83-7006-883-9|strony = 1017-1026}}</ref>. Przyśpieszona rozbudowa przemysłu powiązana była z przygotowaniami do wojny (w ZSRR występował lęk przed otaczającymi kraj państwami kapitalistycznymi)<ref>Mawdsley, Evan (1998). The Stalin Years: The Soviet Union, 1929–1953. Manchester University Press. s. 30. {{ISBN|0-7190-4600-9}}.</ref>.
Aby zwiększyć wydajność, rozpowszechniono „socjalistyczne współzawodnictwo pracy”, co w praktyce wymuszało na pracownikach stałe przekraczanie norm<ref name="Norman Davies 1999">Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. {{ISBN|83-7006-883-9}}.</ref>.
Od 1928 roku do 1942 roku średni wzrost gospodarczy wyniósł 20% rocznie<ref
Na początku lat. 40 gospodarka ZSRR stała się stosunkowo samowystarczalna, co trwało aż do czasu utworzenia [[Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|RWPG]]<ref>[http://countrystudies.us/russia/12.htm "Reconstruction and Cold War". Library of Congress]</ref>.
Linia 67:
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Stalinizm| ]]
| |||