Biblioteka Ordynacji Krasińskich w Warszawie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Zobacz też: kat. |
|||
Linia 31:
== Historia ==
W 1844 Wincenty Krasiński utworzył [[Ordynacja Opinogórska Krasińskich|Ordynację Krasińskich]], która została ustanowiona jako właściciel biblioteki rodu. Publiczny charakter zyskała biblioteka ordynacka w [[1860]] roku, w związku z włączeniem do niej, z inicjatywy [[Ludwik Krasiński|Ludwika Krasińskiego]], kolekcji [[Konstanty Świdziński|Konstantego Świdzińskiego]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf|tytuł=Biblioteka Ordynacji Krasińskich w zbiorach i publikacjach Biblioteki Narodowej|opublikowany=www.bn.org.pl|strony=|data dostępu=2017-04-16}}</ref>. W latach następnych zbiory, udostępniane badaczom od roku 1863, rozrastały się zarówno dzięki systematycznym zakupom, jak i licznym darom, zapisom testamentowym i depozytom.
W pierwszej dekadzie XX wieku do rozwoju Biblioteki przyczynił się znacznie [[Adam Krasiński (ordynat)|Adam Krasiński]], porządkując sprawy finansowe, zatrudniając fachowy personel (w tym [[Franciszek Jan Pułaski|Franciszka Pułaskiego]], początkowo jako bibliotekarza, później jako [[kustosz]]a biblioteki) i wzbogacając zbiory m.in. o pamiątki po [[Zygmunt Krasiński|Zygmuncie Krasińskim]], archiwum [[Małachowscy|Małachowskich]] do XVIII wieku, archiwum [[Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego|Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1814–1831)]] i kolekcje po [[Władysław Pobóg-Górski|Władysławie Pobóg-Górskim]], [[Józef Wolff (historyk)|Józefie Wolffie]] i [[Felicjan Faleński|Felicjanie Faleńskim]]<ref>
Do zespołu bibliotekarzy Krasińskich należeli w różnym okresie: [[Władysław Chomętowski]], Ignacy Janicki, [[Aleksander Rembowski]], Zygmunt Wolski, [[Józef Kallenbach]] (dyrektor biblioteki<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Z kraju. Ś. p. Józef Kallenbach | czasopismo = [[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]] | strony = 3 | data = Nr 251 z 13 września 1929 | url = http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=211644}}</ref>), [[Stanisław Kętrzyński]], Franciszek Pułaski, [[Ignacy Tadeusz Baranowski]], Helena Drège, [[Jan Muszkowski]], [[Witold Kamieniecki]], [[August Zaleski]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf|tytuł=Biblioteka Ordynacji Krasińskich w zbiorach i publikacjach Biblioteki Narodowej|opublikowany=www.bn.org.pl|strony=|data dostępu=2017-04-16}}</ref> i [[Maria Gorzechowska]] (1913-1914)<ref name=":0">Treichel, Irena (Red.): Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa ; Łódź : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972 s. 280</ref>.
Linia 39:
Siedziba Biblioteki mieściła się do roku 1913 w [[Pałac Czapskich w Warszawie|pałacu Krasińskich/ Czapskich]] przy [[Ulica Krakowskie Przedmieście w Warszawie|Krakowskim Przedmieściu]], w bocznym skrzydle od ul. Berga (obecnie Traugutta)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf|tytuł=Biblioteka Ordynacji Krasińskich w zbiorach i publikacjach Biblioteki Narodowej|opublikowany=www.bn.org.pl|strony=|data dostępu=2017-04-16}}</ref>. Nowy, [[eklektyzm (architektura)|eklektyczny]] gmach dla zbiorów bibliotecznych i muzealnych [[Ordynacja Opinogórska Krasińskich|Ordynacji Opinogórskiej Krasińskich]] przy [[Ulica Okólnik w Warszawie|ul. Okólnik]] 9, ufundowany przez [[Edward Krasiński (ordynat)|Edwarda Krasińskiego]], ostatniego ordynata opinogórskiego, powstał w latach 1912–1914 według projektu [[Julian Nagórski|Juliana Nagórskiego]]. Jesienią 1913 roku przeniesiono tam zbiory i od stycznia 1914 udostępniano je w tymczasowej czytelni. Uroczyście przekazano do użytku całkowicie wykończony gmach Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w grudniu 1930<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf|tytuł=Biblioteka Ordynacji Krasińskich w zbiorach i publikacjach Biblioteki Narodowej|opublikowany=www.bn.org.pl|strony=|data dostępu=2017-04-16}}</ref>.
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] biblioteka poniosła pierwsze straty (zburzenie części wystawowej gmachu i czytelni) już we wrześniu 1939 roku, podczas [[Obrona Warszawy (1939)|obrony Warszawy]]. W maju 1941 niemieckie władze okupacyjne włączyły ją do ''[[Staatsbibliothek Warschau]]'', przeznaczając gmach na Okólniku na pomieszczenie zbiorów specjalnych trzech stołecznych bibliotek: [[Biblioteka Narodowa (Warszawa)|Biblioteki Narodowej]], [[Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie|Biblioteki Uniwersyteckiej]] i Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Pozostałą część ordynackich zbiorów przemieszczono do gmachów BUW, [[Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|SGH]] i do [[Muzeum Narodowe w Warszawie|Muzeum Narodowego]].
Cenne zbiory złożone na Okólniku w całości, od piwnic po strych, spalili Niemcy 25 października 1944 roku, po kapitulacji [[Powstanie warszawskie|Powstania Warszawskiego]], wbrew warunkom układu kapitulacji, nakładającym na okupanta obowiązek zachowania dóbr kultury miasta. Łącznie na Okólniku unicestwiono wówczas 26 000 rękopisów, 2500 inkunabułów, 80 000 starych druków, 100 000 rysunków i grafik, 50 000
nut i teatraliów, obszerne kolekcje map i atlasów oraz dużą część katalogów i inwentarzy<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.bn.org.pl/download/document/1236004197.pdf|tytuł=Biblioteka Ordynacji Krasińskich w zbiorach i publikacjach Biblioteki Narodowej|opublikowany=www.bn.org.pl|strony=|data dostępu=2017-04-16}}</ref>.
Ogółem w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Biblioteka utraciła 62% swoich zbiorów (155 tys. z 250 tys. jednostek)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Majewski | imię = Piotr | tytuł = Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945 | wydawca = Wydawnictwo TRI | miejsce = Warszawa | data = 2005 | strony = 271 | isbn = 83-7436-003-8}}</ref>.
Po wojnie ocalałe zbiory przeniesiono do [[Biblioteka Narodowa (Warszawa)|Biblioteki Narodowej]]. Najliczniejsze z nich były materiały epoki [[Napoleon Bonaparte|napoleońskiej]] i [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]. Obecnie gmach stoi pusty, wrota wejściowe noszą napis "''Przebywanie w budynku zabronione. Budynek grozi zawaleniem"''. Na jego [[fasada|fasadzie]] znajdują się słowa: ''Amor Patriae Nostra Lex'' oznaczające: ''Miłość Ojczyzny naszym prawem'', [[dewiza]] rodowa Krasińskich, oraz dwukrotnie rodowy herb [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]] (w wersji szlacheckiej i hrabiowskiej) i [[sztukateria|sztukaterie]] przedstawiające wznoszące się do lotu białe orły.
| |||