Puńców: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Usunięto kategorię "Goleszów (gmina)"; Dodano kategorię "Puńców" za pomocą HotCat |
|||
Linia 32:
== Historia ==
Puńców to jedna z najstarszych miejscowości na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]]. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego [[Wawrzyniec (biskup wrocławski)|Wawrzyńca]] z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego [[Kazimierz I opolski|Kazimierza]] dla klasztoru [[Norbertanie|premonstrantek]] w [[Rybnik]]u, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić [[dziesięcina|dziesięcinę]]. Pośród 14 miejscowości [[kasztelania cieszyńska|kasztelanii cieszyńskiej]] wymieniony jest również Puńców jako ''Punzo''<ref name="zaginione">{{cytuj pismo | nazwisko = Panic| imię = Idzi| autor link = Idzi Panic| tytuł = Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa| czasopismo = Pamiętnik Cieszyński| wolumin = | wydanie = 15| strony = 29-37| data = | wydawca = Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie| miejsce = | issn = 0137-558x| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11032&from=publication| data dostępu = 2012-12-31}}</ref><ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 294| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref>. W 1228 roku klasztor premonstrantek zostaje przeniesiony z Rybnika do [[Czarnowąsy|Czarnowąsów]], a dziesięciny z podanych wsi zostały im odebrane, natomiast wyjątkowo Puńców został im przekazany na własność, co zostało wyszczególnione w dokumencie Kazimierza I opolskiego z tego roku<ref name="I. Panic, 2010, s. 286">I. Panic, 2010, s. 286</ref>. W tym roku Puńców został również przeniesiony na prawo polskie<ref name="I. Panic, 2010, s. 425">I. Panic, 2010, s. 425</ref>. Po raz kolejny Puńców wzmiankowany został w 1229 roku, w bulli papieża [[Grzegorz IX|Grzegorza IX]] dla [[Klasztor Benedyktynów w Tyńcu|benedyktynów tynieckich]], zatwierdzającej ich posiadłości w okolicy [[Orłowa|Orłowej]], w tym Puńców<ref
Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach [[Piastowie|piastowskiego]] ([[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|polskiego]]) [[księstwo opolsko-raciborskie|księstwa opolsko-raciborskiego]]. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe [[Księstwo Cieszyńskie|księstwo cieszyńskie]], w granicach którego znalazły się również Puńców. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno [[Królestwo Czech|Królestwa Czech]], a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez [[Habsburgowie|Habsburgów]] wraz z regionem aż do 1918 roku w [[Monarchia Habsburgów|monarchii Habsburgów]] (potocznie Austrii).
Linia 42:
W XV wieku istniała tu już parafia. Na początku XVI wieku w centrum wsi wzniesiono istniejący do dziś [[kościół św. Jerzego w Puńcowie|kościół pw. św. Jerzego]], który wkrótce zajęli [[protestantyzm|protestanci]]. Jako że jeszcze w średniowieczu obok ludności polskiej osiedli tu osadnicy niemieccy w dobie Reformacji zgodnie z dyplomem księcia [[Wacław III Adam|Wacława III Adama]] z 1549 roku kazania w Puńcówie wygłaszane były nie tylko po czesku, ale też po niemiecku<ref name="panic2011188">{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2011| strony = 188, 268-269| isbn = 978-83-926929-5-9}}</ref>. Książę we wspomnianym dyplomie z 1549 podarował również pole kościelne sołtysowi z Puńcowa. W następnym wieku ludność Puńcowa została zdziesiątkowana w wyniku m.in. [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]], w okresie [[kontrreformacja|kontrreformacji]], świątynia wróciła w ręce katolików (w ich rękach była już według relacji wizytatorów biskupich w 1652<ref>I. Panic, 2011, s. 294</ref>, a kazania i nabożeństwa prowadzone były już tylko w języku polskim<ref name="panic2011188"/>.
Według urbarza z 1770 roku we wsi było 47 chłopów osiadłych (posiadających grunta chłopskie): 1 wójt (Jan Babilon), 22 siedlaków, 2 wolnych siedlaków (Jan Henczołek i Paweł Boruta), 3 zagrodników i 10 małych chałupników. Najczęściej wśród wolnych chłopów powtarzały się nazwiska Wojnar (7) i Glajcar (4). Oprócz wolnego siedlaka Pawła Boruty wszyscy mieszkańcy Puńcowa byli zobowiązani do świadczeń na rzecz Komory Cieszyńskiej. Puńców rozwijał się w ścisłej zależności od pobliskiego [[Cieszyn]]a.
Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1900 w 138 budynkach w Puńcowie na obszarze 1266 hektarów mieszkało 1238 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 97,8 os./km². z tego 540 (43,6%) mieszkańców było [[kościół łaciński|katolikami]], 698 (56,4%) [[luteranizm|ewangelikami]], 1217 (98,3%) było polsko-, 8 (0,6%) czesko- a 2 (0,2%) niemieckojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę|autor=|tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien|url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/8/89/Oesterreich-11.djvu?djvuopts&page=15|miejsce=Wien|rok=1906|język=de}}</ref>. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 170 a mieszkańców do 1434, z czego 1419 zameldowanych było na stałe, 627 (43,7%) było katolikami, 807 (56,3%) ewangelikami, 1408 (98,2%) polsko-, 9 (0,6%) niemiecko- a 2 (0,1%) czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę|autor=Ludwig Patryn (ed)|tytuł=Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien|url=http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734|miejsce=Troppau|rok=1912|język=de}}</ref>.
Linia 48:
Od podziału [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] w 1920 roku, [[Osówki|część wsi]] stanowiąca około 1/5 powierzchni, położona na południowym skłonie [[Dział wód|działu wodnego]] (po stronie doliny [[Olza (rzeka)|Olzy]]), znalazła się w granicach Czechosłowacji (obecnie część miasta [[Trzyniec|Trzyńca]] w [[Czechy|Czechach]], jako dzielnica [[Osówki]] i [[gmina katastralna]] Czeski Puńców).
W [[II Rzeczpospolita|okresie międzywojennym]] w miejscowości stacjonowała [[placówka Straży Granicznej I linii „Puńców”]]<ref>
Do 1954 roku miejscowość była siedzibą [[Gmina Puńców|gminy Puńców]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] położona była w [[województwo bielskie|województwie bielskim]].
Linia 83:
== Edukacja ==
We wsi znajduje się szkoła podstawowa. Do gimnazjum młodzież dojeżdża do Goleszowa.
== Sport ==
| |||