|
Szczególnym przykładem życia ascetycznego byli mnisi egipscy począwszy od początku IV w. Ich asceza przybierała różnorodne formy, opisane w tzw. [[Apoftegmaty ojców pustyni|apoftegmatach]] [[Ojcowie pustyni|Ojców Pustyni]]<ref name="nazwa_1">''[[Apoftegmaty ojców pustyni|Apoftegmaty Ojców Pustyni]]''. Opracowanie i wybór ks. M. Starowieyski. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986 Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 33, zeszyt 1 s. 292, zeszyt 2 s. 278.</ref>. Czasem, szczególnie w klasztorach wywodzących się od [[Pachomiusz]]a, obowiązywały tam przepisy precyzyjnie regulujące życia mnicha. Główny jednak nurt ascetyczny, koncentrujący się wokół trzech kolonii mnichów [[Wadi an-Natrun|Sketis]], [[Cele egipskie|Cel]] i [[Wadi an-Natrun|Nitrii]], za podstawową regułę ascetyczną uznawał mądrość duchową [[Starzec mnich|starca]], ojca duchowego, który wprowadzał swoich uczniów w życie modlitwy i umartwienia<ref name="nazwa_2">Ewa Wipszycka, ''Egipt - Ojczyzna mnichów'', w: ''Apoftegmaty Ojców Pustyni'', Warszawa 1986, z.1 s. 17-47.</ref>.
W historii ascezy srodkamiśrodkami stosowanymi w ascezie były posty, [[abstynencja seksualna]], czasem u mnichów: brak higieny (nie mycie się); [[włosiennica]]. Były też pojedyncze przypadki poddawania się, dla zachowania specyficznie rozumianej czystości, kastracji (jak np. [[Sekstus Empiryk]] czy [[Orygenes]]). Zostało to zdecydowanie potępiona przez [[Kościół (teologia)|Kościół]]. [[Synod]] w Aleksandrii w roku [[213]] skazał z tego powodu Orygenesa na zesłanie<ref name="nazwa_3">Orygenes, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, oprac. [[Jan Maria Szymusiak]], [[Marek Starowieyski]], Poznań 1971, s. 302</ref>. Sam Orygenes uznał ten czyn po latach jako naiwną, zbyt zewnętrzną interpretację słów Jezusa z [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii św. Mateusza]] o uczynieniu siebie ''bezżennym'' dla królestwa (dosł. eunuchem, por. Mt 19,12). Słowa sprzeciwu wobec literalnego, nieduchowego, "według ciała" (por. 2 Kor 5,16) rozumienia słów Jezusa, brzmią jak przestroga wypływająca z własnego bolesnego doświadczenia<ref>Orygenes komentując Mt 19,12 pisze o doświadczeniu osób trzecich, wśród których jednak mógł być on sam: ''/Człowiek ten/ zamiast wznieść się do ducha przeczytanych słów, pozostał przy ich literze. Otóż niektórzy moi poprzednicy nie zawahali się w swoich pismach dostarczyć pobudek do tego, że pewni ludzie dla królestwa niebieskiego odważyli się doświadczyć trzeciej, jako podobnej do dwóch pierwszych, niezdolności do małżeństwa. My, którzyśmy kiedyś rozumieli Chrystusa, Słowo Boże, według ciała i według litery, lecz teraz już nie rozumiemy Go w ten sposób (por.2 Kor 5, 16), nie uznajemy za właściwą interpretacji tych, którzy rzekomo dla królestwa niebieskiego zadali sobie trzecią niezdolność do małżeństwa. I nie traciłbym dłużej czasu na zbijanie poglądu tego, kto i trzecią niezdolność na podobieństwo do dwóch pierwszych chce pojmować cieleśnie, gdybym nie widział takich, co się na to odważyli i nie spotkał tych, którzy do takiego czynu potrafią skłonić co gorętszą duszę wierzącą, lecz nie bardzo słuchającą rozumu''. Dalej Orygenes cytuje [[Sekstus Empiryk|Sekstusa Empiryka]] /''Sentencje'', 13 i 273/ oraz [[Filon z Aleksandrii|Filona aleksandryjskiego]] /''Quod Deterius Potiori Insidiari Soleat'' (''O tym, że gorszy zazwyczaj robi zasadzki na silniejszego''), 176/ i pisze: ''Lecz nie należy im wierzyć, bo nie zrozumieli myśli Pism Świętych traktujących o tym zagadnieniu. Jeśli bowiem wśród owoców ducha obok miłości, radości, cierpliwości oraz innych cnót wyliczone zostało także opanowanie (por. Ga 5, 22), to raczej powinno ono wydawać owoce i raczej należy zachować dane od Boga męskie ciało, niż odważać się na coś innego. (...) Niech więc ten, co zamierza odważyć się na tego rodzaju czyn, pomyśli, co musi wycierpieć od tych, którzy go będą łajać''. (''Komentarz do Ewangelii według św. Mateusza'', ŹMT 10, Kraków: WAM, 1998, s. 232-233). Podobną figurę retoryczną pisania o osobach trzecich, gdy chce opowiedzieć o swoim przeżyciu, stosuje św. Paweł w [[2. List do Koryntian|2 Kor]] 12, 2.</ref>.
=== Asceza w życiu małżeńskim ===
|
