Nefilim: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Nefilim w Rdz 6,4: Link Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m MalarzBOT: przenoszę odnośniki bezpośrednio za poprzedzający tekst (WP:CHECK#67) |
||
Linia 1:
'''''Nefilim''''' ([[język hebrajski|hebr.]] נפלים lub נפילים – giganci lub upadli)<ref>A. Christoph, L. T. Stuckenbruck, ''The fall of the angels'' Brill 2004, s. 34. {{ISBN|978-9004126688}}.</ref><ref>H. Marks, ''Biblical Naming and Poetic Etymology'', „Journal of Biblical Literature”, 114 (1995) nr 1, s. 21-42.</ref><ref>M. S. Heiser, [http://web.archive.org/web/20131021181136/http://www.thedivinecouncil.com/nephilim.pdf ''The Meaning of the Word Nephilim. Fact vs. Fantasy'']. [dostęp: 2010-07-01].</ref> – termin, który najczęściej tłumaczy się jako „upadli” albo „giganci”. Z reguły oznacza istoty o ogromnych rozmiarach, urodzone w rezultacie obcowania synów Bożych, na ogół utożsamianych z aniołami, z ziemskimi kobietami
== Etymologia ==
Słowo ''nefilim'' w języku hebrajskim (oraz analogiczny termin ''nefilin'' w języku aramejskim) jest derywatem rdzenia ''nafal'' (hebr. נפל, ''nafal'') oznaczającego „upadać”, „spadać” ale także „oddać hołd”, „upuścić”, „zginąć”, „ponieść porażkę”, „posmutnieć”
== Nefilim w Starym Testamencie ==
Linia 8:
=== Nefilim w Rdz 6,4 ===
Nefilim pojawiają się w [[Księga Rodzaju|Księdze Rodzaju]] bezpośrednio przed opisem potopu a po wypędzeniu [[Adam i Ewa (postacie biblijne)|Adama i Ewy]] z raju, kiedy ludzkość zaczęła się mnożyć. We fragmencie Rdz 6,1-6 można przeczytać:<blockquote>(1) A kiedy ludzie zaczęli się mnożyć na ziemi, rodziły im się córki. (2) Synowie Boga, widząc, że córki człowiecze są piękne, brali je sobie za żony, wszystkie, jakie im się tylko podobały. (3) Wtedy Bóg rzekł: Nie może pozostawać duch mój w człowieku na zawsze, gdyż człowiek jest istotą cielesną; niechaj więc żyje tylko sto dwadzieścia lat. (4) A w owych czasach byli na ziemi giganci; a także później, gdy synowie Boga zbliżali się do córek człowieczych, te im rodziły. Byli to więc owi mocarze, mający sławę w owych dawnych czasach. (5) Kiedy zaś Pan widział, że wielka jest niegodziwość ludzi na ziemi i że usposobienie ich jest wciąż złe, (6) żałował, że stworzył ludzi na ziemi, i zasmucił się. (7) Wreszcie Pan rzekł: Zgładzę ludzi, których stworzyłem, z powierzchni ziemi: ludzi, bydło, zwierzęta pełzające i ptaki powietrzne, bo żal mi, że ich stworzyłem.</blockquote>Słowo ''nefilim'' pojawia się na początku wersetu 4 i w większości współczesnych polskich przekładów oddawane jest jako „giganci” lub „olbrzymi”. Z kontekstu tego ustępu natomiast wynika, że są to potomkowie „Synów Boga” i „córek człowieczych”. Interpretacja terminu ''nefilim'' zależy więc od tego, jak będzie się rozumieć ich „rodziców”. O ile bowiem „córki człowiecze” nie stanowią tutaj większego problemu egzegetycznego, tak istnieją różne interpretacje pojęcia terminu „synowie Boga”<ref name="Leksykon">{{cytuj książkę |nazwisko =Rienecker | imię =Fritz |nazwisko2=Maier|imię2=Gerhard | inni =[[Waldemar Chrostowski]] (red.) | tytuł =Leksykon biblijny | wydawca =[[Oficyna Wydawnicza VOCATIO|Oficyna wydawnicza „Vocatio”]] | miejsce =Warszawa | rok =2001 | strony =570 | seria =Prymasowska Seria Biblijna | isbn =83-7146-061-9}}</ref>. Zdaniem niektórych synami Boga byli potomkowie [[Set (syn Adama)|Seta]], trzeciego syna Adama i Ewy. Niektórzy upatrują w nich wszystkich żyjących wówczas mężczyzn. Kobiety, które poślubiali, pochodziły z linii [[Kain i Abel|Kaina]]<ref>Przypis do: Rdz 6,2, w: ''Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych'', red. K. Dynarski, M. Przybył, Poznań 2002, s. 28. {{ISBN|83-7014-419-5}}.</ref>. Sądzi się również, że mogli być to czciciele [[Jahwe]], którzy żenili się z [[Pogaństwo|pogańskimi]] kobietami z powodu ich urody. Niektórzy twierdzą też, że opis wskazuje na złamanie Bożego porządku
Tożsamość „synów Boga” bądź „synów bogów” (hebr. בני האלהים, ''bnej ha-elohim'') jest niejasna. Fraza ta pojawia się tylko kilka razy w tekście Starego Testamentu, co utrudnia jej interpretację. Szczególny problem przedstawia słowo ''elohim'', które może oznaczać imię własne jednego z bogów Starego Testamentu jak i całą kategorię bóstw.<ref>{{Cytuj |autor=C.T. Hodge |tytuł=Is Elohim Dead? |czasopismo=Anthropological Linguistics 13, 6/1971 |s=311–319 |jstor=30029297}}</ref> Tak też z perspektywy wieloznaczności terminu ''elohim'' w hebrajszczyźnie biblijnej, przekładem bardziej adekwatnym w tak niejasnym fragmencie jak Rdz 6,1-6 byłoby określenie „synowie boży” (na co zdecydowano się np. w przekładzie [[Biblia warszawska|Biblii Warszawskiej]]), ponieważ nie przesądza ono, czy chodzi tutaj o synów jednego Boga czy też o synów różnych bóstw. Zważywszy na kontekst Rdz 6,1-6 obie te interpretacje są uzasadnione. Z pewnością jednak, jeśli spojrzeć na rzeczony fragment z perspektywy strukturalnej, zawiera on dwie opozycje binarne: mężczyzn i kobiety, oraz bogów i ludzi
=== Nefilim w Lb 13,33 ===
Natomiast [[Księga Liczb]] podaje, że w [[Kanaan]]ie żyli potomkowie ''nefilim''. Po wyjściu z [[Starożytny Egipt|Egiptu]] [[Hebrajczycy]] dotarli do Kanaanu. Do miasta [[Hebron]] zostali wysłani zwiadowcy. Po powrocie z misji do obozu Hebrajczyków na pustyni, szpiedzy relacjonują w Lb 13,27-33:<blockquote>(27) I tak im opowiedzieli: Udaliśmy się do kraju, do którego nas posłałeś. Jest to kraj rzeczywiście opływający w mleko i miód, a oto jego owoce. (28) Jednakże lud, który w nim mieszka, jest silny, a miasta są obwarowane i bardzo wielkie. Widzieliśmy tam również Anakitów. (29) Amalekici zajmują okolice Negebu; w górach mieszkają Chetyci, Jebusyci i Amoryci, Kananejczycy wreszcie mieszkają nad morzem i nad brzegami Jordanu. (30) Wtedy próbował Kaleb uspokoić lud, [który zaczął się burzyć] przeciw Mojżeszowi, i rzekł: Trzeba ruszyć i zdobyć kraj - na pewno zdołamy go zająć. (31) Lecz mężowie, którzy razem z nim byli, rzekli: Nie możemy wyruszyć przeciw temu ludowi, bo jest silniejszy od nas. (32) I rozgłaszali złe wiadomości o kraju, który zbadali, mówiąc do Izraelitów: Kraj, któryśmy przeszli, aby go zbadać, jest krajem, który pożera swoich mieszkańców. Wszyscy zaś ludzie, których tam widzieliśmy, są wysokiego wzrostu. (33) Widzieliśmy tam nawet olbrzymów - Anakici pochodzą od olbrzymów - a w porównaniu z nimi wydaliśmy się sobie jak szarańcza i takimi byliśmy w ich oczach.</blockquote>Termin ''nefilim'' pojawia się dwukrotnie w wersecie 33 i w większości polskich przekładów zostaje oddany jako „olbrzymi”. Z kontekstu natomiast wynika, że w opowieści hebrajskich zwiadowców lokalni mieszkańcy są przedstawieni jako potomkowie nefilim. Niektórzy badacze twierdzą, że tekst Biblii w tym miejscu robi nawiązanie do opowieści z Rdz 6,1-6 a szpiedzy są przedstawieni jako chcący wprowadzić zamęt wśród pozostałych Hebrajczyków przez odwołanie do legendy o nefilim
=== Nefilim w Ez 32,22-27 ===
Oprócz wskazanych powyżej przypadków, przywołać tutaj trzeba również trzeci fragment, który zawiera wizję zaświatów zaprezentowana w Ez 32,17-32:<blockquote>(17) W roku dwunastym miesiącu pierwszym, piętnastego dnia miesiąca, Pan skierował do mnie te słowa: (18) Synu człowieczy, biadaj nad ludnością Egiptu i każ jej zstąpić do świata podziemnego, jej i córkom potężnych ludów, do tych, którzy zstąpili do dołu. (19) Kogóż przewyższyłaś zaletami? Zstąp i połóż się wśród nieobrzezanych. (20) Polegną wśród pobitych mieczem; miecz został wydany: bierzcie go i całą jego ludność. (21) Wtedy powiedzą do niego mocarni bohaterowie ze środka Szeolu: razem ze swymi pomocnikami zstępują do dołu i będą leżeć wśród nieobrzezanych, razem z tymi, których miecz pobije. (22) Tam jest Aszszur i wszystkie jego hufce, wokół jego grobu - to wszyscy pobici, polegli od miecza. (23) Ich groby położone są w najgłębszym dole, a jego hufce są wokół jego grobu - to wszyscy pobici polegli od miecza, ci, którzy szerzyli postrach w kraju żyjących. (24) Tam jest Elam i całe jego mnóstwo wokół jego grobu - to wszyscy pobici, polegli od miecza, którzy zstąpili nieobrzezani do świata podziemnego, oni, którzy postrach szerzyli w kraju żyjących, hańbę cierpią z tymi, którzy zstąpili do dołu.(25) Pośród pobitych zgotowano mu leże i całe jego mnóstwo jest wokół jego grobu. Wszyscy ci są nieobrzezani, pobici mieczem, albowiem strach przed nimi szerzył się w kraju żyjących, a teraz cierpią swą hańbę z tymi, którzy zstąpili do dołu; pośród pobitych zostali umieszczeni. (26) Tam jest Meszek, Tubal i całe ich mnóstwo wokół ich grobu, wszyscy nieobrzezani, mieczem pobici, albowiem postrach szerzyli w kraju żyjących. (27) A leżą oni nie przy bohaterach, którzy padli w czasach pradawnych, którzy w pełnej zbroi bojowej zstąpili do Szeolu, którym podłożono ich miecze pod głowy, a ich tarcze na ich kości, gdyż byli postrachem dla bohaterów w kraju żyjących. (28) A ty będziesz rzucony pośród nieobrzezanych i będziesz musiał leżeć wśród tych, co mieczem zostali pobici. (29) Tam jest Edom, jego królowie i wszyscy jego książęta, których pomimo ich bohaterskich czynów położono wśród tych, co mieczem zostali pobici, spoczywają oni przy nieobrzezanych, przy tych, którzy zstąpili do dołu. (30) Tam są wszyscy władcy Północy i wszyscy Sydończycy, którzy zstąpili wraz z pobitymi, okryci hańbą pomimo strachu, jaki szerzyły ich bohaterskie czyny; teraz leżą nieobrzezani przy tych, co mieczem zostali pobici, i cierpią swą hańbę z tymi, którzy zstąpili do dołu. (31) Zobaczy ich faraon i pocieszać się będzie całym swym mnóstwem. Faraon i całe jego wojsko polegnie od miecza - wyrocznia Pana Boga. (32) Ponieważ strach szerzył on w kraju żyjących, dlatego rzucą go, by leżał pośród nieobrzezanych, przy tych, co od miecza polegli: faraon i całe jego mnóstwo - wyrocznia Pana Boga.</blockquote>Jest to jeden z niewielu tak rozbudowanych i szczegółowych opisów [[Szeol|Szeolu]] w Starym Testamencie. Znaczące jest też, że tak dużo miejsca poświęcono tutaj jego mieszkańcom. Tekst w wersetach 22-27 kilkukrotnie wykorzystuje termin „upadli” (hebr. ''nofelim'', imiesłów czynny rdzenia נפל, ''nafal'') obok takich określeń jak „nieobrzezani” (hebr. ''arelim''), „przeszyci (mieczem)” (hebr. ''chalalim'' lub ''chalelej cherew''), oraz „potężni” lub „bohaterowie” (hebr. ''gibborim''). Niniejszy ustęp buduje więc obraz mocarzy z obcych krain, pokonanych i strąconych do świata podziemnego, w którym jednak wyznaczono im specjalne kwatery, jak gdyby w uznaniu ich zasług. W rezultacie fragment pozostaje zbieżny z obrazem ''nefilim'' w Rdz 6,4 oraz prezentacją Anakitów w Kanaanie w Lb 13,32–33
=== Nefilim a giganci ===
Linia 22:
* w Rdz 6,1-6 ''nefilim'' są przedstawieni jako przedpotopowe istoty zrodzone ze związku synów Bożych i ziemskich kobiet a następnie opisani jako „mocarze” (hebr. ''gibborim'') oraz „sławni ludzie” (hebr. ''anszej ha-szem'') – analogicznie jak greccy giganci zrodzeni z krwi [[Uranos|Uranosa]] wylanej na [[Gaja (mitologia)|Gaję]] w ''[[Teogonia|Teogonii]]'' (w. 176-206), a którzy w ''[[Odyseja Trojańska (utwór)|Odysei]]'' (7.200) próbują zdobyć szturmem niebiosa;
* w Lb 13,27-33 ''nefilim'' są przedstawieni jako potężnych rozmiarów ludzie zamieszkujący miasta Kanaanu od dawnych czasów – co z kolei przypomina obraz gigantów jako ludzi będących rdzennymi mieszkańcami wulkanicznych rubieży świata w ''Odysei'' (7.59, 206; 10.120);
* w Ez 32,17-32 ''nofelim'' to potężni wojownicy, którzy zginęli i trafili do Szeolu – co poniekąd przywołuje na myśl zrodzonych z ziemi [[Tytani|tytanów]] opisanych w ''Teogonii'', którzy po nieudanym ataku na niebiosa (w. 713–735), zostali pokonani i zepchnięci do [[Tartar|Tartaru]] (w. 807–819)
=== Nawiązania do nefilim w księgach deuterokanonicznych Starego Testamentu ===
[[Księgi deuterokanoniczne]] Starego Testamentu zawierają kilka fragmentów, które czasem interpretuje się jako nawiązania do nefilim obecnych w hebrajskich jego częściach. I tak np. Syr 16,7-12 zawiera wzmiankę o tym, że zbuntowani olbrzymi zostali ukarani:<blockquote>(7) Nie przepuścił {Pan} dawnym olbrzymom, którzy się zbuntowali ufni w swą siłę. (8) Nie darował współmieszkańcom Lota, których zatracił z powodu ich pychy. (9) Nie miał miłosierdzia nad narodem zatracenia, co został zgładzony z powodu swych grzechów. (10) Podobnie postąpił z sześciuset tysiącami pieszych, którzy zebrali się w twardości swego serca. (11) I chociażby był tylko jeden twardego karku, byłoby dziwne, gdyby został bez kary. Ma Pan miłosierdzie, ale i zapalczywość, hojny w zmiłowania, ale i gniew wylewa.(12) Jak wielkie miłosierdzie, tak wielka i Jego surowość, sądzi człowieka według jego uczynków.</blockquote>Tekst grecki Syr 16:7 zawiera słowo ''giganton'' i wielu badaczy uznało to za nawiązanie do opowieści z Rdz 6,1-6. Problem jednak w tym, że odnaleziony wśród zwojów znad Morza Martwego hebrajski manuskrypt [[Księga Mądrości|Księgi Mądrości]] zawiera w tym miejscu frazę ''nasichej kedem'' (hebr. נסיכי קדם), co można oddać jako „władcy z przeszłości”. Termin ''nasich'' występuje w hebrajskim Starym Testamencie rzadko, zawsze jednak odnosi się do ludzi. Z tego też względu należy przypuszczać, że owa wzmianka nie odnosi się do nefilim
Podobne wzmianki o nieposłusznych istotach zamieszkujących ziemię przed potopem można odnaleźć m.in. w Ba 3, 26–28, Mdr 14, 5–6, 3 i Mch 2, 4.<ref name=":0" />
W Starym Testamencie kilkadziesiąt razy pojawia się również termin ''refaim'' oznaczający, w zależności od kontekstu, jedno z plemion zamieszkujących Kanaan lub mieszkańców [[Szeol|Szeolu]]. ''Refaim'' interpretuje się jako gigantów
== Nawiązania w Nowym Testamencie ==
W Nowym Testamencie istnieje kilka fragmentów, które często interpretuje się jako nawiązania do opowieści o nefilim ze Starego Testamentu. Rozpowszechniona jest interpretacja, według której fragment [[List Judy|Jud]] 6–7 stanowi nawiązanie w opisu powstania nefilim i jest argumentem za pozaziemskim pochodzeniem „synów Boga”. Wypowiedź Jezusa o naturze aniołów (Mt 22,30) zdaje się jednak przeczyć możliwości związku anioła z człowiekiem<ref name="Leksykon"/>. Analogicznie interpretuje się wzmianki o aniołach strąconych do Tartaru takie jak 1 P 2,4; Łk 10,18; lub 2 P 2,4. Wydaje się jednak, że powyższe ustępy stanowią nawiązanie w pierwszej kolejności do henochicznego mitu o [[Upadły anioł|buncie i upadku aniołów]] obecnego m.in. w 1 Hen 1-6 oraz Jub 4.<ref name=":0" />
== Nawiązania w apokryfach i pseudoepigrafach ==
Literatura [[Apokryf|apokryficzna]] i [[Pseudoepigrafy|pseudoepigraficzna]] bardzo chętnie wykorzystywała motyw mityczny obecny w Rdz 6,1-6 i opowiadała go na nowo, wprowadzając kolejne szczegóły. Charakterystyczne jest jednak to, że na tym etapie słowo ''nefilim'' się już nie pojawia a w użyciu są jedynie „giganci”
=== 1 Hen 6 ===
Linia 63:
=== Gry komputerowe ===
''Nephilim'' to nazwa jednej z postaci występującej w wydanej na przełomie 2009 i 2010 r. [[Gra komputerowa|grze komputerowej]] ''Undead Knights'' na konsolę [[PlayStation Portable|Playstation Portable]]
=== Powieść ===
| |||