|
Pod koniec 1916 roku sytuacja wojsk Ententy znacznie się pogorszyła, co wznowiło naciski na Stany Zjednoczone by przystąpiły do wojny{{r|Pastusiak580}}. Wilson usiłował jeszcze mediować, by doprowadzić do pokoju bez zwycięstwa żadnej ze stron{{r|Pastusiak580}}. 1 lutego II Rzesza ogłosiła, że będzie zatapiać każdy okręt wokół Wielkiej Brytanii, [[III Republika Francuska|Republiki Francuskiej]] i [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Królestwa Włoch]]{{r|Pastusiak580}}. Dwa dni później prezydent zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami, odwołując [[Ambasadorowie Stanów Zjednoczonych w Niemczech|ambasadora]] [[James Gerard|Jamesa Gerarda]]{{r|Pastusiak580}}. Okoliczności związane z [[Telegram Zimmermanna|depeszą Zimmermanna]] sprawiły, że społeczeństwo amerykańskie także chciało by kraj dołączył do państw trójporozumienia{{r|Pastusiak581}}. Wobec tego 2 kwietnia 1917 Wilson wygłosił przed Kongresem przemówienie, zalecające wypowiedzenie wojny Cesarstwu Niemieckiemu{{r|Pastusiak581}}. [[Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych|Izba Reprezentantów]] przegłosowała wniosek stosunkiem 373:50, a Senat 82:6{{r|Pastusiak581}}. 7 grudnia Wilson wypowiedział wojnę także [[Austro-Węgry|Austro-Węgrom]], a następnie zerwał stosunki dyplomatyczne z [[Imperium Osmańskie|Imperium Osmańskim]]{{r|Pastusiak581}}. USA przystąpiło do wojny jako [[państwo stowarzyszone]], a nie jako sojusznik Ententy{{r|Pastusiak582}}. Jednocześnie Kongres zgodził się na udzielenie kredytów wojennych o łącznej wartości 7 miliardów [[Dolar amerykański|dolarów]]{{r|Pastusiak582}}. Stany Zjednoczone niezwłocznie przystąpiły do ofensywy przeciwko niemieckim [[Okręt podwodny|okrętom podwodnym]], wysyłając flotę [[niszczyciel]]i{{r|Pastusiak582}}. Dodatkowo [[United States Navy|US Navy]] rozmieściła ok. 60-70 tysięcy [[Mina morska|min morskich]], eskortowała statki handlowe i wojskowe na [[Ocean Atlantycki|Oceanie Atlantyckim]] oraz wspomogła [[Blokada morska|blokadę morską]] II Rzeszy{{r|Pastusiak582}}. Początkowo Wilson opowiadał się za zjednoczonymi [[United States Armed Forces|Siłami Zbrojnymi USA]] i Ententy, na czele których stanął generał [[Ferdinand Foch]]{{r|Pastusiak583}}. Decyzji tej przeciwny był dowódca wojsk amerykańskich [[John Pershing]], który wymusił na rządzie amerykańskim zmianę decyzji – front europejski pozostał pod dowództwem Focha, natomiast armią USA pokierował Pershing{{r|Pastusiak583}}.
8 stycznia 1918 w orędziu do Kongresu przedstawił program pokojowy nazwany [[Czternaście punktów Wilsona|czternastoma punktami Wilsona]]<ref>{{Cytuj książkę r| tytuł = Wielka Encyklopedia PWN. Tom 29 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | strony = 336 | isbn = 83-01-14364-9Pastusiak583}}</ref>. W połowie 1918 Cesarstwo Niemieckie wiedziało, że stoi na straconej pozycji, zwłaszcza wobec jesiennej kapitulacji sojuszników [[trójprzymierze|trójprzymierza]]: [[Bułgaria|Bułgarii]] i Imperium Osmańskiego{{r|Pastusiak583}}. Austro-Węgry wyszły z propozycją rozmów pokojowych, jednak państwa trójporozumienia odrzuciły tę propozycję{{r|Pastusiak583}}. Dopiero, gdy do rozmów pokojowych dołączyli Niemcy i opracowali plan rozejmu bazujący na czternastu punktach Wilsona, państwa Ententy zgodziły się na rokowania{{r|Pastusiak583}}. Głównymi założeniami czternastu punktów były: jawna dyplomacja bez tajnych porozumień, wolność żeglugi w czasie pokoju i w stanie wojny, likwidacja barier handlowych na arenie międzynarodowej, redukcja zbrojeń do minimum wymaganego bezpieczeństwem wewnętrznym i dostosowanie roszczeń kolonialnych do interesów narodowych{{r|Pastusiak583}}. Pozostałe osiem punktów dotyczyło konkretnych problemów terytorialnych w Europie i Azji{{r|Pastusiak583}}. Program był szeroko propagowany w Stanach Zjednoczonych, a także Europie{{r|Pastusiak584}}. Mimo, że Wielka Brytania i Francja miały zastrzeżenia do niektórych punktów, to był on uważany za program państw sprzymierzonych{{r|Pastusiak584}}. Gdy w 1918 kraje trójprzymierza wiedziały że stoją na przegranej pozycji w wojnie, II Rzesza i Austro-Węgry zwróciły się do Wilsona o rokowania pokojowe{{r|Pastusiak584}}. Prezydent USA zażądał m.in. od Austro-Węgier autonomii dla tamtejszych narodów, a od Niemiec – [[abdykacja|abdykacji]] [[Cesarz niemiecki|cesarza]]{{r|Pastusiak584}}. 12 października Cesarstwo Niemieckie przyjęło warunki pokoju na podstawie czternastu punktów, a następnie zaakceptowały to państwa europejskie{{r|Pastusiak584}}. Austro-Węgry podpisały rozejm 3 listopada a sześć dni później nastąpiła abdykacja [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]]{{r|Pastusiak584}}. 11 listopada rozejm podpisała II Rzesza{{r|Pastusiak585}}. W Stanach Zjednoczonych polityka Wilsona była ostro atakowana przez Theodore’a Roosevelta i [[Henry Cabot Lodge (1850–1924)|Henry’ego Cabota Lodge’a]]{{r|Pastusiak585}}. Już wówczas prezydent planował osobiście pojawić się na [[Konferencja pokojowa w Paryżu (1919)|konferencji pokojowej w Paryżu]]{{r|Pastusiak585}}. Oprócz niego w skład delegacji weszli: [[Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych|sekretarz stanu]] [[Robert Lansing]], doradca prezydencki pułkownik [[Edward Mandell House|Edward House]], członek Najwyższej Rady Wojennej generał [[Tasker Bliss]] i dyplomata [[Henry White (1850–1927)|Henry White]]{{r|Pastusiak585}}.
Głównymi założeniami czternastu punktów były: jawna dyplomacja bez tajnych porozumień, wolność żeglugi w czasie pokoju i w stanie wojny, likwidacja barier handlowych na arenie międzynarodowej, redukcja zbrojeń do minimum wymaganego bezpieczeństwem wewnętrznym i dostosowanie roszczeń kolonialnych do interesów narodowych{{r|Pastusiak583}}. Pozostałe osiem punktów dotyczyło konkretnych problemów terytorialnych w Europie i Azji{{r|Pastusiak583}}. Program był szeroko propagowany w Stanach Zjednoczonych, a także Europie{{r|Pastusiak584}}. Mimo, że Wielka Brytania i Francja miały zastrzeżenia do niektórych punktów, to był on uważany za program państw sprzymierzonych{{r|Pastusiak584}}. Gdy w 1918 kraje trójprzymierza wiedziały że stoją na przegranej pozycji w wojnie, II Rzesza i Austro-Węgry zwróciły się do Wilsona o rokowania pokojowe{{r|Pastusiak584}}. Prezydent USA zażądał m.in. od Austro-Węgier autonomii dla tamtejszych narodów, a od Niemiec – [[abdykacja|abdykacji]] [[Cesarz niemiecki|cesarza]]{{r|Pastusiak584}}. 12 października Cesarstwo Niemieckie przyjęło warunki pokoju na podstawie czternastu punktów, a następnie zaakceptowały to państwa europejskie{{r|Pastusiak584}}. Austro-Węgry podpisały rozejm 3 listopada a sześć dni później nastąpiła abdykacja [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelma II]]{{r|Pastusiak584}}. 11 listopada rozejm podpisała II Rzesza{{r|Pastusiak585}}. W Stanach Zjednoczonych polityka Wilsona była ostro atakowana przez Theodore’a Roosevelta i [[Henry Cabot Lodge (1850–1924)|Henry’ego Cabota Lodge’a]]{{r|Pastusiak585}}. Już wówczas prezydent planował osobiście pojawić się na [[Konferencja pokojowa w Paryżu (1919)|konferencji pokojowej w Paryżu]]{{r|Pastusiak585}}. Oprócz niego w skład delegacji weszli: [[Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych|sekretarz stanu]] [[Robert Lansing]], doradca prezydencki pułkownik [[Edward Mandell House|Edward House]], członek Najwyższej Rady Wojennej generał [[Tasker Bliss]] i dyplomata [[Henry White (1850–1927)|Henry White]]{{r|Pastusiak585}}.
13 grudnia 1918 Wilson, wraz z delegacją wyjechał do Europy, odwiedzając różne miasta państw trójporozumienia{{r|Pastusiak586}}. Pierwsze posiedzenie konferencji paryskiej odbyło się 18 stycznia{{r|Pastusiak586}}. Głównymi politykami biorącymi udział w rozmowach byli: prezydent USA Woodrow Wilson, [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier Wielkiej Brytanii]] [[David Lloyd George]], [[Premierzy Francji|premier Republiki Francuskiej]], [[Georges Clemenceau]], [[Premierzy Włoch|premier Królestwa Włoch]] [[Vittorio Emanuele Orlando|Vittorio Orlando]] i [[genrō]] Cesarstwa Japonii [[Kinmochi Saionji]]{{r|Pastusiak586}}. 25 stycznia, na życzenie Wilsona postanowiono o utworzeniu [[Liga Narodów|Ligi Narodów]]{{r|Pastusiak587}}. Decyzją obradujących państw, powołano komisję, która miała opracować statut nowej organizacji, a przewodniczącym komisji został prezydent Stanów Zjednoczonych{{r|Pastusiak587}}. W ciągu dziesięciu dni pracy, powstał dokument określający organizację i zakres działań Ligi Narodów, który przyjęto na posiedzeniu plenarnym konferencji 4 lutego 1919{{r|Pastusiak587}}. Wkrótce potem Wilson wrócił do kraju, gdzie zaprosił na konsultacje do Białego Domu członków [[Komisja Spraw Zagranicznych Senatu Stanów Zjednoczonych|komisji spraw zagranicznych Senatu]] i Izby Reprezentantów{{r|Pastusiak587}}. Spotkanie odbyło się 26 lutego i prezydentowi nie udało się przekonać kongresmanów do propozycji Ligi Narodów{{r|Pastusiak587}}. Tydzień później, na sesji Kongresu, senator Henry Cabot Lodge przedłożył oświadczenie podpisane przez 37 senatorów republikańskich, w którym postulował odrzucenie paktu Ligi{{r|Pastusiak587}}. Był to wyraźny sygnał opozycji w Senacie wobec Wilsona{{r|Pastusiak588}}.
|
