Igrzyska olimpijskie: Różnice pomiędzy wersjami

Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji i były rozgrywane co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin ''olimpiada'' oznaczał [[olimpiadaOlimpiada (czas)|czteroletni okres]] między kolejnymi igrzyskami. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania konfliktów ogłaszano "pokój boży" i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Przez pięć dni trwały igrzyska, reszta była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym etapem uroczystości, jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk, było złożenie przysięgi przed posągiem Zeusa. Mięso dzika cięto na kawałki, rozsypywano albo rozkładano przed posągiem i każdy z uczestników, wraz z ojcem i swymi braćmi składał przysięgę, że nie dopuści się żadnego oszustwa na zawodach, co potwierdzali drugą przysięgą, w której mówili, że ściśle przykładali się do ćwiczeń przez poprzednie 10 miesięcy. Oficjalnie otrzymywało się nagrodę – wieniec z gałązek z wawrzynu (laur olimpijski), lecz nagradzany był tylko zwycięzca. Zawodnik, który wygrał igrzyska, stawał się sławny i otrzymywał tytuł ''olimpionika''. W jego rodzinnym mieście stawiano pomniki na jego cześć i pisano wiersze. W murze miasta wygranego zawodnika robiono dziurę, przez którą wchodził zwycięzca witany przez mieszkańców. Oznaczało to, że miasto nikogo już się nie obawia, ponieważ ma takiego obrońcę. Zwycięzca otrzymywał również nagrody materialne, ale nie dawane oficjalnie. Z czasem, oprócz wieńca z gałązek oliwnych, otrzymywano pieniądze i przedmioty wartościowe. Sławę zdobywało całe miasto, a nie tylko wygrany.

Najstarszą dyscypliną starożytnych igrzysk był [[dromosDromos (sport)|dromos]] - bieg krótki na dystansie jednego stadionu. Początkowo długość tego biegu nie była wyraźnie określona, dopiero od 6. igrzysk dystans ustalono na 600 stóp, to jest 192,67 m. W konkurencji tej wymagano od zawodników nienagannej postawy i odpowiedniego układu ciała w czasie biegu. Zwracano uwagę przede wszystkim na długi krok, silną pracę ramion wysuniętych do przodu i lekko pochylony tułów. Kolejną olimpijską dyscypliną był ''[[diaulos]]'' - bieg średni, który rozegrano po raz pierwszy na 14. Igrzyskach. ''Diaulos'' równał się dystansowi dwóch stadionów (385,34 m). Zawodnik pokonywał linię mety i wracał do punktu startu tą samą bieżnią. Na piętnastych z kolei Igrzyskach wprowadzono nową konkurencję - ''[[dolichos]]'', czyli bieg długi. Rozgrywano go prawdopodobnie na długości 24 stadionów. Za pierwszego zwycięzcę uznaje się Akantosa ze Sparty. Inny Spartanin, Ladas, w czasie 85. igrzysk zwyciężył, jednak po pokonaniu mety padł na ziemię i skonał. Na 18 igrzyskach do nieustannie poszerzanego zestawu konkurencji dołączono zapasy. Walki w tej dyscyplinie były jednak bardziej zbliżone formą do współczesnego [[wrestling]]u aniżeli znanych nam zapasów w stylu wolnym czy klasycznym. Dozwolone było podstawianie nogi, wyłamywanie palców a nawet szarpanie za nos czy wargi. Zwycięstwo osiągano po trzykrotnym powaleniu przeciwnika na ziemię. Nie obowiązywał podział na kategorie wiekowe czy wagowe. Dopiero w późniejszym czasie wyróżniono także zapasy chłopców. Od 18. Igrzysk rozgrywano ''pentathlon'' - pięciobój. W jego skład wchodziły: rzut oszczepem (wykonanym z drewna świerkowego bądź jesionu o długości w granicach ludzkiego wzrostu), rzut dyskiem (dyskobole stali na specjalnym podeście zwanym ''balbis'', skąd oddawali rzuty), skok w dal, bieg na dystansie jednego stadionu i zapasy. W czasie Igrzysk 23 Olimpiady pojawiła się walka na pięści, która z czasem stała się najbardziej krwawym widowiskiem zawodów. Poddający się unosił rękę i palec wskazujący ku górze lub uderzał zawodnika w bark. Na ten znak przerywano walkę. Na 25. Igrzyskach wprowadzono wyścigi rydwanów powożonych przez właścicieli zaprzęgów. W tej konkurencji startowali tylko najbardziej zamożni, gdyż utrzymanie koni było niezwykle kosztowne. Dopiero wiele lat później pojawiły się wyścigi biedniejszych, np. wozów zaprzężonych w muły. Do programu 33. Olimpiady dołączono ''pankration'', skrzyżowanie zapasów i walki na pięści. Zawodnicy mieli prawo stosować wszystkie chwyty i uderzenia, wyłamywać palce, ręce, stopy, łamać nosy. Zwycięstwo osiągano przez poddanie się przeciwnika. Od 65 Igrzysk w 520 r. p.n.e. rozgrywano ''hoplites'', czyli bieg w uzbrojeniu. Początkowo biegano z pełnym ekwipunkiem wojskowym, w hełmie, z włócznią, tarczą i w nagolennikach. Później stopniowo ograniczano uzbrojenie, rezygnując kolejno z nagolenników, włóczni, hełmu, by wreszcie bieg odbywał się z samą tylko tarczą. Pokonywano odległość równą dwóm stadionom. Najczęściej to właśnie ''hoplites'' był ostatnią dyscypliną Igrzysk. W późniejszych latach dodawano kolejne konkurencje, wśród nich zawody poetów i trębaczy.

W dziejach starożytnych igrzysk najbardziej wsławił się [[Leonidas z Rodos]]. Był on zwycięzcą czterech kolejnych Olimpiad (154., 155., 156. i 157.) w biegu krótkim na dystansie jednego [[stadionStadion (miara)|stadionu]] – [[stadionStadion (bieg)|stadionie]], w „biegu tam i z powrotem” – [[diaulos]]ie oraz w biegu w zbroi – [[hoplitesHoplites|hoplitodromoshoplitodromosie]]ie{{r|Mallon205}}. Grecy czcili wielokrotnych zwycięzców, trzykrotny zwycięzca otrzymywał tytuł ''Triastes''{{r|Sears29}}. Leonidas zdobył ten tytuł cztery razu z rzędu{{r|Mallon205}}.

Nowożytne [[letnie igrzyska olimpijskie]] rozgrywane są od [[1896]] r. ([[Ateny|(Ateny)]]), zaś [[zimoweZimowe igrzyska olimpijskie|zimowe]] od [[1924]] r. ([[Chamonix-Mont-Blanc|(Chamonix)]]). Nawiązują one do głębokich tradycji antycznych igrzysk olimpijskich. Zdecydowana większość zawodników traktuje igrzyska olimpijskie jako najważniejsze zawody sportowe, a złoty medal olimpijski, jako najcenniejsze i najbardziej wyczekiwane trofeum. Wyjątkiem od wskazanej reguły są sportowcy uprawiający m.in. tenis, kolarstwo czy piłkę nożną, gdyż w tych dyscyplinach odbywa się wiele prestiżowych zawodów, turniejów i rozgrywek. Międzynarodowe federacje wskazanych dyscyplin sportowych starają się jednak sukcesywnie wpływać na podnoszenie rangi konkursów olimpijskich wśród swoich zawodników.

Najbardziej znany ze wszystkich symboli olimpijskich, [[flaga olimpijska]] odzwierciedla ideały [[Pierre de Coubertin|Pierre'a de Coubertina]] – twórcy nowożytnych igrzysk. Pięć różnokolorowych przecinających się kół symbolizuje zarazem różnorodność, jak i jedność ludzi zamieszkujących Ziemię. Poszczególne [[Barwa|kolory]] symbolizują [[kontynent]]y: niebieski – [[Europa|Europę]], czarny – [[Afryka|Afrykę]], czerwony – [[Ameryka|Amerykę]], żółty – [[Azja|Azję]] i zielony – [[Australia|Australię]]. Dodatkowo kolory te zostały dobrane tak, by każdy z nich pojawiał się przynajmniej raz na jakiejś [[flagaFlaga państwowa|fladze państwowej]]. Flaga olimpijska wciągana jest na maszt podczas ceremonii otwarcia igrzysk. Koła oznaczają też 5 dyscyplin sportowych w starożytności.

[[hymnHymn olimpijski|Hymnem olimpijskim]], oficjalnie od 1958 roku, jest utwór muzyczny zatytułowany „Hymn Olimpijski", skomponowany przez [[Spiridon Samaras|Spirosa Samarasa]]. Autorem słów był [[Kostis Palamas]].

Oficjalnym [[mottoMotto|mottem]] igrzysk jest [[łacina|łacińskie]] zdanie: ''Citius Altius Fortius'', czyli ''Szybciej, Wyżej, Mocniej''. Innym znanym cytatem opisującym olimpiadę jest zdanie: ''Najważniejszą rzeczą w igrzyskach olimpijskich jest nie zwyciężyć, ale wziąć w nich udział, podobnie jak w życiu nie jest ważne triumfować, ale zmagać się z organizmem.

[[Plik:Anefo 911-5410 Olympische.jpg|thumb|Włoski biegacz [[Giancarlo Peris]] z ogniem olimpijskim podczas ceremonii otwarcia [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1960|Igrzysk Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku.]].]]

Przy pomocy skupionych promieni słonecznych [[Znicz olimpijski|ogień olimpijski]] wzniecany jest w Grecji w ruinach świątyni [[Olimpia (Grecja)|Olimpii]]. Stamtąd [[sztafetaSztafeta ze zniczem olimpijskim|sztafeta olimpijska]] przekazuje pochodnię olimpijską kolejnym biegaczom. Tradycja zapalania ognia sięga [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1928|Igrzysk z 1928]], a jego przenoszenia w sztafecie – [[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1936|1936]]. Na koniec ogień niesiony w pochodni przybywa do miasta-gospodarza igrzysk. Tutaj w trakcie ceremonii otwarcia zapalany jest znicz olimpijski, który płonie przez cały czas trwania zawodów.

* dla letnich igrzysk: ''Ogłaszam otwarcie Igrzysk w ... (nazwa miasta gospodarza) dla uczczenia... (numer [[olimpiadaOlimpiada (czas)|Olimpiady]]).. Olimpiady ery nowożytnej'',

Wcześniej, w trakcie odgrywania [[hymnHymn olimpijski|hymnu olimpijskiego]], na maszt wciągana jest flaga olimpijska, którą wnoszą na arenę wybitne osobistości. Wszyscy flagowi zbierają się w kole, a jeden wybrany zawodnik, jeden trener oraz jeden wybrany sędzia składają, w imieniu wszystkich zawodników, trenerów i sędziów, [[Ślubowanie olimpijskie|przysięgę olimpijską]]. Na koniec przedostatni biegacz sztafety olimpijskiej wbiega na stadion niosąc ogień olimpijski. Przekazuje go ostatniemu biegaczowi sztafety, zazwyczaj z goszczącego igrzyska kraju, który zapala znicz olimpijski. Często wypuszczane są gołębice – symbol pokoju.

Współcześnie przy okazji igrzysk powstaje oficjalna piosenka olimpijska. Promocji igrzysk służy też przygotowania oficjalnych [[maskotkaMaskotka igrzysk olimpijskich|maskotek igrzysk]]. Do każdych igrzysk jest również układane specjalne hasło odzwierciedlające ideę olimpijską.

Na [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1896|pierwszych igrzyskach]] rozgrywano zawody jedynie w 9 dyscyplinach: [[lekkoatletykaLekkoatletyka|lekkoatletyce]], [[kolarstwoKolarstwo|kolarstwie]], [[szermierkaSzermierka|szermierce]], [[gimnastykaGimnastyka|gimnastyce]], [[strzelectwoStrzelectwo|strzelectwie]], [[tenis]]ie, [[podnoszeniePodnoszenie ciężarów|podnoszeniu ciężarów]], [[Zapasy|zapasach]] i [[pływaniePływanie|pływaniu]] (zawody [[wioślarstwoWioślarstwo|wioślarskie]] z powodu złej pogody odwołano). Współcześnie ich liczba osiągnęła już 50, a ta liczba ciągle rośnie.

| align="left" | [[Piłka siatkowa|Siatkówka (halowa)]]) || [[Plik:Volleyball (indoor) pictogram.svg|17px]]