I wojna izraelsko-arabska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawa: linki wewnętrzne, apostrofy, cudzysłowy itp.
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia izraelskie nazwy i dokonuje drobnych zmian redakcyjnych i typograficznych
Linia 13:
|strona1 = {{Państwo|ISR}}
|strona2 = {{Państwo|EGY|1922}}<br />{{flaga|EGY|1922}} [[Sudan Anglo-Egipski]]<br />{{Państwo|SYR}}<br />{{państwo|JOR|1921}}<br />{{Państwo|LBN}}<br />{{państwo|IRQ|1921}}<br />{{Państwo|SAU}}<br />{{państwo|YEM|1927}}<br />{{flaga|Liga Państw Arabskich}} [[Palestyńczycy|Arabowie Palestyńscy]]
|dowódca1 = [[Dawid Ben Gurion]]<br />[[Chaim Weizmann]]<br />[[Ja’akow Dori]]<br />[[Jigael Jadin]]<br />[[Dawid Sze’alti’el]]<br />[[Isser Be’eri]]<br />[[Mosze Dajan]]<br />[[Jisra’el Galili]]<br />[[Jigal Allon]]<br />[[Icchak Rabin]]<br />[[Dawid Marcus]]<br />[[Szimon Awidan]]<br />[[IcchakJicchak Pundak]]<br />[[Israel Amir]]
|dowódca2 = [[Abd Allah I ibn Husajn|Abd Allah I]]<br />[[John Bagot Glubb]]<br />[[Norman Lash]]<br />[[Habis al-Madżali]]<br />[[Hasan Salama]]<br />[[Fauzi al-Kawukdżi]]<br />[[Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni|Muhammad al-Husajni]]<br />[[Faruk I]]<br />[[Ahmad Ali al-Muwawi]]<br />[[Muhammad Nadżib]]<br />[[Abd ar-Rahman Azzam]]<br />[[Husni az-Za’im]]
|siły1 = {{flaga|ISR}} [[Hagana]]/[[Siły Obronne Izraela|IDF]]: początkowo 30 tys. ludzi, potem wzrost do 115 tys.<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Irgun Cwai Leumi|Irgun]]: ok. 2 tys. ludzi<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Lechi]]<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Machal|Mahal]]
Linia 254:
W dniu 24 maja egipskie oddziały osiągnęły rejon wioski al-Majdal i zatrzymały się. Generał Al-Muawi nakazał wzmocnienie linii zaopatrzeniowych, a następnie skierował 9 batalion piechoty na wschód. Powolne działania Egipcjan wywoływały irytację Jordańczyków, którzy domagali się jak najszybszego wznowienia egipskiego natarcia na północ, aby odciążyć Legion Arabski prowadzący ciężkie walki na froncie centralnym. Jednakże Egipcjanie odmówili z powodu niewielkiej ilości własnych sił. Dopiero 22 maja w rejon Gazy dotarł pierwszy rezerwowy 7 batalion. W drodze znajdowały się 2. i 4. batalion (dotarł jako ostatni 3 czerwca). Jordańczycy byli jednak uwikłani w ciężkie walki w rejonie [[Latrun]] i wymusili na rządzie egipskim wydanie rozkazu generałowi Al-Muawiemu, aby kontynuował natarcie na północ. Natarcie zostało wznowione 28 maja przez trzy bataliony piechoty, pojazdy pancerne i artylerię. Przed południem 29 maja osiągnęły one rejon wioski [[Isdud]], na południe od współczesnego miasta [[Aszdod]]. Naprzeciw siebie nie miały one żadnej większej izraelskiej jednostki, jednak Egipcjanie obawiali się odsłonić swoją wschodnią flankę i postępowali niezwykle ostrożnie. Tymczasem Izraelczycy zdołali zmontować cztery samoloty myśliwskie [[Avia S-199]], z których utworzono 29 maja pierwszą izraelską [[101 Eskadra IAF|101 Eskadrę]]. Myśliwce te tego samego dnia przeprowadziły swój pierwszy lot bojowy. W ramach [[operacja Filistia|operacji „''Filistia''”]] (29 maja – 3 czerwca) przeprowadziły skuteczny nalot na egipską kolumnę w rejonie wioski Isdud. Jednocześnie dosłano na południe nowe jednostki artylerii, które rozpoczęły ostrzał pozycji egipskich. Pomimo taktycznej porażki operacji „''Filistia''”, Izraelczycy odnieśli strategiczne zwycięstwo powstrzymując na [[Most Ad Halom|moście Ad Halom]] natarcie Egipcjan na północ. W opinii wielu historyków był to moment zwrotny w walkach na froncie południowym<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Pollack| imię = Kenneth M.| tytuł = Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991 | url = http://books.google.com/books?id=sSHYdGR_xvoC&printsec=frontcover&dq=Arabs+at+War:+Military+Effectiveness&ei=sX6rSrWFD5v-yAS-g9yYCg#v=onepage&q&f=false | wydanie = | wydawca =Bison Books| miejsce = | data = 1982| rok = | miesiąc = | strony =23 | isbn = 0803287836| język =en | data dostępu = 2011-04-15}}</ref>.
 
W następnych dniach mniejsze egipskie oddziały przeprowadziły uderzenia w kierunku wschodnim, zajmując 1 czerwca arabskie wioski [[Bajt Dżibrin]] i [[Al-Faludża]]. W dniu 2 czerwca doszło do [[Bitwy o Negba|bitwy o kibuc Negba]]. W międzyczasie, izraelska 101 Eskadra myśliwska została ze względów bezpieczeństwa przeniesiona na [[Port lotniczy Herclijja|lotnisko Herclijja]], dzięki czemu była lepiej chroniona przed egipskimi nalotami. Działając z tej bazy, w dniu 3 czerwca, izraelski myśliwiec pilotowany przez Modi Alona zestrzelił nad Tel Awiwem dwa egipskie bombowce C-47 Dakota. Było to pierwsze izraelskie zwycięstwo powietrzne i miało duże znaczenie moralne oraz propagandowe dla Izraela<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/avia.html|tytuł=Avia S.199|data dostępu=2008-08-14|praca=Jewish Virtual Library|język=en}}</ref>. Tymczasem egipska marynarka wojenna podjęła pierwsze działania ofensywne, których celem było niszczenie statków z izraelską bronią i żydowskimi imigrantami u wybrzeży Palestyny. 2 czerwca egipski [[trałowiec]] 101 ostrzelał port rybacki w Cezarei, zatapiając jeden kuter rybacki. Tego samego dnia, trałowiec 102 przechwycił w odległości około 10&nbsp;km od portu w Akce statek „''Catherine Mary''”, który przewoził uzbrojenie i amunicję do Izraela. Następnie, 4 czerwca trzy egipskie statki podjęły próbę ostrzelania portu w Tel Awiwie. Zostały one dostrzeżone przez pierwszy izraelski okręt wojenny – kanonierkę [[USCGC Northland (WPG-49)|INS EilatEjlat (A-16)]] – w odległości około 7&nbsp;km od wybrzeża. Izraelski okręt został trafiony, zdołał się jednak wycofać. Natomiast nad egipską eskadrą rozpoczęła się trwająca przez dwie godziny bitwa powietrzna, w której Izraelczycy stracili jeden samolot<ref name=airmoqatel />. W kolejnych dniach Egipcjanie odnieśli swoje pierwsze poważne zwycięstwo w tej wojnie, gdy podczas [[Bitwa o Niccanim|bitwy o Niccanim]] (6-10 czerwca) zdobyli i zniszczyli kibuc [[Niccanim]].
 
Działania wojenne prowadzone w pierwszej fazie wojny na froncie południowym wykazały przewagę armii egipskiej nad siłami Hagany. Egipcjanie posiadali przewagę w liczebności i uzbrojeniu, jednak nie umieli jej wykorzystać z powodu małej mobilności swoich sił i poważnych problemów z zaopatrzeniem. Na zajęcie większego terytorium zabrakło im sił i środków. Sukcesem Izraelczyków było powstrzymanie egipskiego natarcia, jednak było to bardziej zasługą planów arabskiego dowództwa niż skuteczności działań izraelskich.
Linia 349:
Pod koniec pierwszego rozejmu wojska egipskie były podzielone na siedem głównych zgrupowań: (1) w rejonie wioski Isdud i zdobytego kibucu Niccanim stacjonowała 2 Brygada Piechoty z jednostkami pancernymi i artylerią; (2) na wschód od nich stacjonowała 4 Brygada z jednostkami pancernymi, artylerią i ochotnikami arabskimi z Sudanu i Arabii Saudyjskiej; (3) w rejonie wiosek [[Irak Suwajdan]] i [[Al-Faludża]] stacjonowały cztery bataliony piechoty z artylerią; (4) w rejonie [[Bajt Dżibrin]], Hebronu i Betlejem stacjonował batalion piechoty i siły arabskich ochotników; (5) w rejonie Strefy Gazy stacjonowała 3 Brygada z trzema batalionami piechoty i ochotnikami z Arabii Saudyjskiej, którzy razem zabezpieczeli linie komunikacyjne; (6) w rejonie Rafah stacjonowały rezerwowe trzy bataliony z artylerią; (7) w rejonie el-Arisz stacjonował odwodowy batalion piechoty z innymi jednostkami uzupełniającymi. Siły te liczyły 8600 żołnierzy i 2000 ochotników. Dysponowali oni niewielką liczbą sprawnych czołgów oraz pojazdów opancerzonych. Wsparcie zapewniały trzy baterie artylerii. Egipskie dowództwo spodziewało się żydowskiego natarcia w rejonie strategicznie położonego fortu [[Irak Suwajdan]]. Otworzyłoby to drogę komunikacyjną łączącą żydowską enklawę na pustyni Negew z państwem żydowskim na północy. Dlatego Egipcjanie ze szczególną uwagą wzmocnili obronę tego odcinka frontu. Równocześnie planowano powiększenie kontrolowanego przez siebie obszaru. Szereg niewielkich ataków miał doprowadzić do zajęcia kolejnych żydowskich osiedli położonych pomiędzy wybrzeżem Morza Śródziemnego a Hebronem i Betlejem na wschodzie. Zmniejszenie obszaru żydowskiej enklawy zmniejszyłoby zagrożenie własnych szlaków komunikacyjnych, co pozwoliłoby na zaangażowanie większej ilości sił w dalszych operacjach zaczepnych<ref name=drugipoludnie />.
 
Zawieszenie broni zostało zerwane przez arabskich ochotników z Sudanu i Arabii Saudyjskiej, którzy na rozkaz egipskiego generała Nugiba, w nocy z 7 na 8 lipca 1948, ostrzelali pozycje żydowskie w rejonie kibucu [[Kefar Darom]]. Rankiem 8 lipca ochotnicy z zaskoczenia zajęli wioski [[Kaukaba]] i [[Hulajkat]] oraz Wzgórze 113 położone na wschód od kibucu [[Negba]]. Dzięki wykorzystaniu arabskich ochotników, Egipcjanie uniknęli uznania ich jako winnych złamania warunków zawieszenia broni<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Knopf | imię = Alfred A. | tytuł = A History of Israel from the Rise of Zionism to Our Time | wydawca = | miejsce = Nowy Jork | rok = 1976 | strony = 330 | isbn = 0-394-48564-5}}</ref>. Wobec wznowienia walk, izraelskie dowództwo podjęło decyzję o ewakuacji obrońców kibucu Kefar Darom. Przeprowadzono ją pod osłoną nocy z 8 na 9 lipca. Rankiem 9 lipca, po artyleryjskim ostrzale, egipska piechota zajęła opuszczoną osadę<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Wallach | imię = Jehuda | tytuł = Battle Sites in the Land of Israel | wydawca = Carta | miejsce = Jerusalem | rok = 2003 | strony = 146 | isbn = 965-220-494-3}}</ref>. Równocześnie dowództwo izraelskie wydało rozkaz do rozpoczęcia [[operacja An-Far|operacji An-Far]] (9-15 lipca). Już w nocy z 8 na 9 lipca Brygada Giwati zajęła arabską wioskę [[Tall as-Safi|Tell es-Safi]]. Zajęcie tej stosunkowo niewielkiej wioski okazało się później największym sukcesem całej operacji, ponieważ wywołało masową ucieczkę ponad 10 tys. Arabów ze wszystkich okolicznych wiosek. Wioski te zostały zajęte przez Izraelczyków prawie bez walki. Był to duży taktyczny sukces, ponieważ dawał on bezpośredni dostęp do odciętych wcześniej kibuców [[Galon (Izraelkibuc)|Galon]] i [[Gat (kibuc)|Gat]]. Równocześnie przesunęła się do przodu żydowska linia obrony, która umożliwiała prowadzenie operacji zaczepnych w rejonie arabskich wiosek [[Adżdżur|Ajjur]] i [[Bajt Dżibrin]]. Działania te zmusiły Egipcjan to przegrupowania sił i bronienia tego sektora<ref name=givati>{{cytuj stronę | url = http://www.givati.org.il/show_item.asp?levelId=61508&itemId=50368&itemType=3&prm=t=3&template=4 | tytuł = Operacja An-Far | data dostępu = 2011-08-09 | autor = | opublikowany = | praca = Brygada Giwati | data = | język = he}}</ref>. Równocześnie Izraelczycy przeprowadzili atak na fort policji przy wiosce Irak Suwajdan oraz zajęli wioskę [[Ibdis]], w której zdobyto wiele egipskiego sprzętu wojskowego. Przez następnych pięć dni w rejonie tym trwały bardzo ciężkie walki, w których wykorzystywano artylerię, czołgi, pojazdy pancerne i samoloty. Linia frontu wielokrotnie przesuwała się, a okoliczne wzgórza przechodziły z rąk do rąk. Egipcjanie bezskutecznie atakowali także wioskę [[Dżulis]] i zajęli położoną na wschód od kibucu Negba wioskę [[Bajt Affa]]. Kiedy Egipcjanie zorientowali się, że ich ataki na Ibdis są bezskuteczne, skoncentrowali swoje wszystkie siły na kibucu Negba. W dniu 12 lipca przeprowadzili frontalny atak na kibuc ([[Bitwy o Negba|II bitwa o Negba]]). W kolejnych dniach bez powodzenia atakowali także kibuce Gal On i Gat, natomiast 15 lipca doszło do [[Bitwa o Be’erot Jicchak|bitwy o kibuc Be’erot Jicchak]]. Operacja An-Far była jedną z najostrzejszych bitew wojny<ref>{{cytuj książkę | autor = Chaim Herzog | tytuł = Arab-Israeli Wars | wydawca = Vintage Books/Random House | miejsce = New York | data = 1984 | rok = | miesiąc = | strony = 84-87 | isbn = 0-394-71746-5 | język = en}}</ref>. Egipcjanie ponieśli w niej ciężkie straty, zarówno w ludziach, jak i sprzęcie. Niektóre z oddziałów musiały być odbudowywane, a poniesione straty mocno ograniczyły ich zdolności taktyczne w dalszej części wojny. Niezamierzonym efektem, o którym Egipcjanie nic nie wiedzieli, było wstrzymanie przez izraelskie dowództwo realizacji drugiej fazy [[operacja Danny|operacji Danny]] na froncie centralnym. Obawiano się, że Brygada Giwati nie zdoła utrzymać swoich pozycji i ulegnie pod naporem kolejnych egipskich kontrataków. Sytuacja wymagałaby wówczas przerzucenia posiłków na południe. Operację Danny wznowiono dopiero 14 lipca, co miało niewątpliwie wpływ na jej wynik{{odn|Jadwiszczok|2010|s=198-199}}.
 
Tymczasem izraelskie dowództwo postanowiło podjąć jeszcze jedną próbę przebicia się do żydowskiej enklawy na Negewie. Ben Gurion zdecydował się jednak wzmocnić siły, przerzucając na południe 89 Batalion komandosów z 8 Brygady Pancernej i żołnierzy z [[Izraelski Korpus Morski|Korpusu Morskiego]]<ref>{{cytuj książkę | autor = David Tal | tytuł = The 1948 War in Palestine Historiography: The missing dimension | wydawca = Journal of Israeli History | miejsce = | data = 2005 | rok = | miesiąc = | strony = 446 | isbn = | język =}}</ref>. W ramach działań dywersyjnych izraelskie siły powietrzne przeprowadziły 15 lipca spektakularny nalot na Kair. Został on przeprowadzony przez trzy ciężkie bombowce [[Boeing B-17 Flying Fortress|B-17]] lecące z Czechosłowacji do Izraela, które zmieniły trasę i zbombardowały pałac egipskiego króla Faruka w Kairze<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Society_&_Culture/48iaf.html| tytuł = Jewish Virtual Library| data dostępu = 2011-08-04 | autor = | język = en}}</ref>. Wywarło to tak duże wrażenie na Egipcjanach, że wstrzymali wszelkie działania zaczepne na froncie. W następnych dniach izraelskie B-17 zbombardowały miasta Gaza, [[Al-Arisz]], Kair, Amman oraz Damaszek. Korzystając z tego wsparcia, Izraelczycy przeprowadzili w dniach 16-18 lipca [[operacja Mawet la-polesz|operację Mawet la-polesz]]. Pomimo uchwycenia kilku ważnych strategicznie punktów i wywarcia dużego nacisku na egipską armię, cała operacja zakończyła się niepowodzeniem.