Radogoszcz (więzienie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
The Polish (dyskusja | edycje) m poprawiam niesparowane nawiasy okrągłe przy użyciu AWB |
fragment dot. Norkwesta zostanie w krótkim czasie znacząco rozbudowany z odesłaniem do konkretnych źródeł... |
||
Linia 89:
Masakrę przeżyło ok. 30 więźniów<ref group="uwaga">Byli to m.in. Feliks Błotnicki, Feliks Brzozowski, Stefan Fengler, Stanisław Jabłoński, Leonard Jędrysiak, Edward Niedźwiedzki, Ignacy Pawlak, Adam Sowiak, Antoni Szmaja, Adam Urszulak, Franciszek Zarębski, Józef Zieliński, Rafał Żarnecki, Stanisław Dąbrowski, Tadeusz Dyła, Konrad Salamon, Franciszek Juszczak, Bolesław Wcisło, Henryk Molka.</ref>, którym udało się ukryć podczas [[ludobójstwo|ludobójczej]] [[masakra|masakry]]<ref>{{Repozytorium|4460|Film dokumentalny nakręcony prawdopodobnie 20 stycznia 1945|z widokiem na jeszcze tlące się ruiny więzienia radogoskiego oraz nieprawidłową informacją o ''manifestacji'' na Radogoszczu, w rzeczywistości z mszy pod murem spalonego więzienia w dn. 28 stycznia 1945 r. w [[Polska Kronika Filmowa|Polskiej Kronice Filmowej]] nr 4/45}}</ref>. W [[Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi]] (oddział „Radogoszcz”) została sporządzona domniemana lista ofiar, która zawiera ponad 1200 nazwisk<ref>[http://www.muzeumtradycji.pl/lista-ofiar-masakry/ Oddział Martyrologii Radogoszcz].</ref>.
Jednym z wachmanów biorących udział w masakrze był zamieszkały w pobliżu więzienia [[Waldemar Norkwest]] (łodzianin niemieckiego pochodzenia). Po jej zakończeniu udał się do domu i tu popełnił wraz z żoną samobójstwo, pozostawiając list o treści:▼
{{CytatD|▼
[...] ''Für ein Deutschland, das wehrlose Menschen mordet, kämpfe ich nicht mehr. Ich habe ehrlich gekämpft und auch geblutet für Deutschland Sieg. Aber dies Deutschland, das ich heute im Gefängniss gesehen habe kann und darf nicht siegen. W. Norkwest, Hauptwachmeister der Schutzpolizei''▼
„Dla Niemiec, które bezbronnych ludzi mordują, nie walczę dłużej. Walczyłem uczciwie, a również krwawiłem dla zwycięstwa Niemiec, Ale te Niemcy, które dzisiaj w więzieniu widziałem, nie mogą i nie powinny zwyciężyć. W. Norkwest, starszy wachmistrz policji”<ref>Sprawozdanie Nadzwyczajnej Komisji dla zbadania zbrodni niemieckich w obozie śmierci na Radogoszczu; [w:] „Wolna Łódź”, 26 I 1945, nr 3, s. 1.</ref>}}▼
[[Plik:Cmentarz Radogoszcz w Łodzi. Grób więźniów Więzienia Radogoszcz Spalonych żywcem przez hitlerowców w styczniu 1945 r..JPG|thumb|Zachodnia mogiła ofiar styczniowej masakry (obok kaplicy przedpogrzebowej)]]
Linia 107 ⟶ 101:
* 20 stycznia 1945: masakra w [[Obóz karno-śledczy w Żabikowie|obozie w Żabikowie k. Poznania]] w trakcie jego likwidacji; w jednym z baraków zgromadzono około 80 więźniów niezdolnych do transportu ewakuacyjnego, po czym go podpalono.
* 30/31 stycznia 1945: więzienie w [[Słońsk]]u n. Odrą (podówczas Sonnenburg); wymordowanie również wszystkich jego więźniów, w tym wielu obywateli państw zachodnich aresztowanych w ramach akcji „Noc i Mgła” (''[[Nacht und Nebel]]''; Duńczycy, Francuzi, Norwegowie, Belgowie, Luksemburczycy i Holendrzy); dokonał jej oddział [[Waffen-SS|SS]], specjalnie przybyły w tym celu z pobliskiego [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurtu n. Odrą]], zginęło 819 więźniów rozstrzelanych w kącie dziedzińca więziennego<ref>Machnikowski Przemysław, Obóz koncentracyjny i więzienie w Sonnenburgu (Słońsk). Warszawa 1982.</ref>.
=== Waldemar Norkwest (wachamn) ===
▲Jednym z wachmanów biorących udział w masakrze był zamieszkały w pobliżu więzienia [[Waldemar Norkwest]] (łodzianin niemieckiego pochodzenia). Po jej zakończeniu udał się do domu i tu popełnił wraz z żoną samobójstwo, pozostawiając list o treści:
▲{{CytatD|
▲[...] ''Für ein Deutschland, das wehrlose Menschen mordet, kämpfe ich nicht mehr. Ich habe ehrlich gekämpft und auch geblutet für Deutschland Sieg. Aber dies Deutschland, das ich heute im Gefängniss gesehen habe kann und darf nicht siegen. W. Norkwest, Hauptwachmeister der Schutzpolizei''
▲„Dla Niemiec, które bezbronnych ludzi mordują, nie walczę dłużej. Walczyłem uczciwie, a również krwawiłem dla zwycięstwa Niemiec, Ale te Niemcy, które dzisiaj w więzieniu widziałem, nie mogą i nie powinny zwyciężyć. W. Norkwest, starszy wachmistrz policji”<ref>Sprawozdanie Nadzwyczajnej Komisji dla zbadania zbrodni niemieckich w obozie śmierci na Radogoszczu; [w:] „Wolna Łódź”, 26 I 1945, nr 3, s. 1.</ref>}}
Wydaje się, że tym listem uczynił Radogoszcz, a przede wszystkim styczniową masakrę, z jednej strony miejscem bólu i pamięci dla Polaków, a z drugiej możliwym miejscem zadumy dla Niemców odwiedzających to miejsce. Zwłaszcza, że rzeczywiście został ranny w Jugosławii i po powrocie do Łodzi oraz rekonwalescencji podjął pracę w łódzkiej policji jako wachman w Rozszerzonym Więzieniu Policyjnym na Radogoszczu.
== Procesy „radogoskie” ==
| |||